Ngày 04/11, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về Đánh kết quả thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển KT-XH năm 2025.
Cho ý kiến tại phiên thảo luận, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Tâm (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình) nêu, Việt Nam đang bước vào thời kỳ già hóa dân số mà Báo cáo của Chính phủ đã thẳng thắn nhìn nhận. Theo đó, đến năm 2036 Việt Nam chính thức bước vào thời kỳ cơ cấu dân số già; năm 2039 Việt Nam kết thúc thời kỳ cơ cấu dân số vàng, bước vào thời kỳ cơ cấu dân số rất già. Điều này kéo theo nhiều hệ lụy như: Tốc độ tăng trưởng giảm; tạo ra nhu cầu sống còn phải cải thiện chất lượng nguồn năng lực và tăng năng suất khác để duy trì tăng trưởng.
Ảnh minh họa.
Bên cạnh đó, sẽ gây áp lực ngày càng gia tăng với hệ thống hưu trí và y tế; tạo thêm nhưng thách thức đối với nguồn tài chính của quốc gia; hệ thống chăm sóc cho người cao tuổi sẽ sớm trở thành mối trở ngại. Đại biểu cho rằng, việc điều chỉnh Pháp lệnh dân số bằng Luật Dân số trở nên cấp thiết. Trong lộ trình xây dựng Luật đề nghị Chính phủ chú trọng một số điểm, cụ thể:
Thứ nhất, đảm bảo quy định quyền quyết định sinh con của mỗi cặp vợ/chồng; thời gian sinh con; số con và khoảng cách. Những điều này cần được cụ thể hóa, hỗ trợ bằng các biện pháp đi cùng như: doanh nghiệp không được sa thải phụ nữ đang mang thai; miễn giảm thuế thu nhập cá nhân đối với cặp vợ chồng đang mang thai, nuôi con nhỏ.
Đại biểu cũng kiến nghị, nhằm duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên cả nước, đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét hình thức kỷ luật khi sinh con thứ 3 còn phù hợp hay không để có điều chỉnh phù hợp, kịp thời.
Thứ hai, cả nước có hơn 16 triệu người cao tuổi (chiếm hơn 16% dân số). Tuy nhiên mới có khoảng 5,4 triệu người được hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng, trợ cấp người có công và trợ cấp xã hội. Như vậy, còn khoảng 65% số người cao tuổi chưa được hưởng trợ cấp xã hội của nhà nước.
So sánh tương quan với các đối tượng khác, người cao tuổi có nhiều thiệt thòi trong tiếp cận, thụ hưởng các chính sách. Vì thế, để khắc phục tình trạng tốc độ tăng trưởng theo đầu người giảm xuống; bên cạnh việc năng cao hiệu suất việc làm thì việc hỗ trợ cơ chế để người lao động tham gia thị trường lao động hợp lý là cần thiết để nâng cao thu nhập, mức sống cho người cao tuổi cũng như giảm gánh nặng an sinh xã hội.
Cụ thể, cần quy định tối đa số giờ, mức lương tối thiểu phải trả cho người cao tuổi tham gia lao động, chính sách cho vay vốn, học nghề đối với người cao tuổi có mong muốn khởi nghiệp…
Ngoài ra, để đảm bảo chất lượng và số lượng cơ sở chăm sóc cho người cao tuổi, đại biểu đề nghị khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào công tác chăm sóc người cao tuổi, cụ thể: cần miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp phát triển nhà ở dưỡng lão trong một số năm đầu; cung cấp các khoản vay ưu đãi với lãi suất thấp; tạo quỹ hỗ trợ từ Chính phủ để cung cấp các khoản tài trợ hoặc bảo lãnh tín dụng cho các dự án phát triển nhà dưỡng lão; có chính sách khuyến khích, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi ở Việt Nam.
Trước đó, thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế - xã hội ngày 26/10/2024, Đại biểu Quốc hội Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh) cũng đã đề xuất bỏ quy định kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 nhằm thay đổi quan điểm về chính sách dân số, nâng cao tỉ suất sinh.
Cụ thể, theo Đại biểu, Việt Nam đang nỗ lực nâng cao tỉ suất sinh, nhưng đảng viên sinh con thứ 3 vẫn bị kỷ luật. Dẫn chứng có trường hợp đảng viên sinh con thứ 3, bác sĩ kết luận dù dùng biện pháp tránh thai nhưng vẫn gặp "tai nạn". Sau đó, các bác sĩ phải làm việc với cơ quan chức năng để xác nhận xem việc cấp giấy chứng nhận mang thai ngoài ý muốn như vậy có đúng hay không.
Từ những dẫn chứng trên, Đại biểu đề nghị cơ quan chức năng sớm sửa đổi các quy định này, bởi đây đều là những việc trong tầm tay.
Theo Đại biểu, quy định kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 có thể đúng ở giai đoạn trước, còn hiện nay tỉ suất sinh của Việt Nam xuống thấp thì cần thay đổi quan điểm về sinh con.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh) cũng cho biết từng kiến nghị cơ quan có thẩm quyền bỏ quy định kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3, để phù hợp với tình hình mới.
Trong xã hội hiện đại ngày nay, những gia đình nào cảm thấy không nuôi được con, tự họ đã sinh ít con. Chỉ gia đình nào đủ điều kiện nuôi con tốt, mới sinh nhiều con.
Trong khi tỉ suất sinh của Việt Nam đang giảm nhanh, cấp có thẩm quyền cần sớm sửa quy định, để tháo gỡ rào cản, xóa bỏ tâm lý cho cán bộ, đảng viên không dám sinh con thứ 3. Bỏ quy định kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 còn nhằm truyền thông đến người dân về chính sách dân số trong tình hình mới.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân bày tỏ lo lắng khi năm 2023, mức sinh của Việt Nam là 1,96, trong khi mức sinh thay thế lý tưởng là 2,1 con trên mỗi phụ nữ. Cách đây 07 năm, Trung ương yêu cầu giữ vững tổng tỉ suất sinh thay thế, nhưng hiện tại đã không giữ được.
Từ đó, Đại biểu đề nghị Chính phủ bổ sung chỉ số tổng tỉ suất sinh thay thế vào báo cáo kinh tế xã hội để có biện pháp nâng mức sinh. Đây là chỉ tiêu hệ trọng quốc gia, liên quan đến phát triển con người, bền vững của đất nước.
