Theo đó, Dự thảo Nghị định của Bộ Nội vụ về tổ chức, hoạt động và quản lý nhà nước đối với quỹ xã hội, quỹ từ thiện được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp tại các Nghị định trước đây như: Nghị định 93/2019/NĐ-CP, Nghị định 136/2024/NĐ-CP, Nghị định 128/2025/NĐ-CP và Nghị định 129/2025/NĐ-CP.
Dự thảo cũng được bổ sung một số nội dung mới nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, phù hợp chủ trương của Đảng, nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng và an ninh.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Cụ thể, dự thảo Nghị định của Bộ Nội vụ làm rõ tôn chỉ, mục đích hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện, đồng thời giải thích các thuật ngữ liên quan theo hướng đầy đủ, thống nhất. Một điểm mới quan trọng là quy định về cơ sở dữ liệu của quỹ nhằm từng bước hình thành hệ thống dữ liệu thống nhất, đồng bộ theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW về chuyển đổi số quốc gia.
Phạm vi hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được xác định rõ theo địa giới hành chính gồm hoạt động toàn quốc hoặc liên tỉnh, cấp tỉnh và cấp xã. Đặc biệt, dự thảo Nghị định nhấn mạnh nguyên tắc không cho phép thành lập hoặc vận hành quỹ xã hội, quỹ từ thiện nhằm mục đích nhận tiền gửi, cho vay hay góp vốn đầu tư, qua đó bảo đảm quỹ hoạt động đúng bản chất, không bị lợi dụng để thực hiện hoạt động tài chính trá hình.
Về điều kiện, thủ tục thành lập quỹ được sửa đổi theo hướng cập nhật thực tiễn và tăng năng lực hoạt động. Trên cơ sở CPI giai đoạn 2019–2025 tăng khoảng 24%, dự thảo Nghị định quy định mức tài sản đóng góp tối thiểu thành lập quỹ tăng 1,24 lần so với Nghị định 93/2019/NĐ-CP, bảo đảm quỹ có đủ năng lực tài chính thực hiện tôn chỉ, mục đích đề ra.
Một điểm mới đáng chú ý của dự thảo Nghị định là bỏ yêu cầu nộp phiếu lý lịch tư pháp trong hồ sơ đề nghị thành lập quỹ, công nhận điều lệ và Hội đồng quản lý quỹ. Các thành viên Hội đồng quản lý tiếp tục nhiệm kỳ mới cũng không phải nộp phiếu lý lịch tư pháp số 01, góp phần giảm thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian cho tổ chức, cá nhân.
Về phân cấp thẩm quyền giải quyết hồ sơ, Bộ Nội vụ giải quyết đối với quỹ toàn quốc hoặc liên tỉnh; Chủ tịch UBND cấp tỉnh xem xét các quỹ hoạt động trong phạm vi tỉnh hoặc có tổ chức, cá nhân nước ngoài tham gia; Chủ tịch UBND cấp xã xử lý đối với quỹ hoạt động trong địa bàn cấp xã.
Tổ chức, hoạt động của quỹ quy định cụ thể hơn về quyền đề cử thành viên Hội đồng quản lý trong trường hợp thành lập quỹ hoặc khi Hội đồng quản lý hết nhiệm kỳ, tạo sự minh bạch và chủ động trong tổ chức bộ máy.
Dự thảo cũng làm rõ trách nhiệm quản lý, sử dụng tài sản đóng góp; quy định chi tiết các khoản thu, chi phù hợp với tôn chỉ, mục đích và yêu cầu minh bạch tài chính. Quỹ có trách nhiệm thực hiện báo cáo định kỳ theo quy định.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định cũng quy định cụ thể hồ sơ, trình tự hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, đổi tên, đình chỉ và giải thể quỹ theo hướng khả thi nhưng vẫn chặt chẽ. Quỹ chỉ được giải thể khi hoàn thành mọi nghĩa vụ tài chính, tài sản.
Đồng thời, liệt kê 07 nhóm hành vi bị nghiêm cấm, trong đó có hoạt động trái mục đích, rửa tiền, tài trợ khủng bố, sử dụng giấy tờ giả, dùng tài sản ngân sách góp vốn thành lập quỹ và các hoạt động nhận tiền gửi, cho vay.
