Tham dự chương trình, về phía Liên đoàn Luật sư Việt Nam có Tiến sĩ, Luật sư Phan Trung Hoài, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam; Luật sư Chu Thị Trang Vân, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đào tạo, bồi dưỡng Liên đoàn Luật sư Việt Nam; cùng đông đảo các luật sư đại diện Ban Chủ nhiệm, Hội đồng Khen thưởng, Kỷ luật và thành viên Đoàn Luật sư các tỉnh: TP. Hà Nội, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hưng Yên.
Toàn cảnh khóa bồi dưỡng “Kỹ năng của luật sư tham gia các vụ án hình sự về các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế”.
Về phía Dự án JICA có ông Chinone Koichi, Cố vấn trưởng Dự án pháp luật JICA tại Việt Nam; Luật sư Tsukahara Masanori, Chuyên gia dài hạn Dự án JICA; ông Onishi Hiromichi, Chuyên gia Dự án JICA.
Phát biểu tại khóa bồi dưỡng, Tiến sĩ, Luật sư Phan Trung Hoài, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho biết, trong khuôn khổ Dự án “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật tại Việt Nam” do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ, Liên đoàn Luật sư Việt Nam tổ chức khóa bồi dưỡng “Kỹ năng của luật sư tham gia các vụ án hình sự về các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế”. Trong thời gian vừa qua, có rất nhiều số lượng vụ án hình sự kinh tế đã bị khởi tố. Thực tiễn tham gia tố tụng hình sự của luật sư thời gian vừa qua cho thấy số lượng vụ án hình sự về kinh tế có luật sư tham gia ngày một gia tăng và để lại những dấu ấn nhất định.
Tại khóa bồi dưỡng, các luật sư giảng viên sẽ chia sẻ tới các đại biểu kinh nghiệm thực tiễn tham gia các vụ án về hình sự kinh tế, tham nhũng và chức vụ và những lưu ý trong quá trình tham gia bào chữa.
Bên cạnh đó, tại khóa bồi dưỡng, chuyên gia của Nhật Bản cũng sẽ chia sẻ thêm kinh nghiệm của Liên đoàn Luật sư Nhật Bản khi bàn về chủ đề này. Qua đó, đội ngũ luật sư Việt Nam sẽ tham khảo những kinh nghiệm, kỹ năng của quốc tế trong lĩnh vực này.
Ban Điều hành Khóa bồi dưỡng “Kỹ năng của luật sư tham gia vụ án hình sự về các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế”.
Về phía Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản, Luật sư Tsukahara Masanori, Chuyên gia dài hạn Dự án JICA bày tỏ sự vinh dự khi JICA phối hợp cùng Liên đoàn Luật sư Việt Nam tổ chức khóa bồi dưỡng Kỹ năng của luật sư khi tham gia vụ án hình sự về các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế. Việc nâng cao trình độ, kỹ năng chuyên môn giúp cho luật sư bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp cho khách hàng, có năng lực cạnh tranh trong xã hội pháp luật thường xuyên thay đổi, đồng thời thể hiện được sự tận tâm, uy tín của luật sư.
Trong chương trình khóa bồi dưỡng, Tiến sĩ, Luật sư Phan Trung Hoài và Luật sư Chu Thị Trang Vân trình bày về các yếu tố tác động đến việc tham gia của luật sư trong các vụ án kinh tế, tham nhũng và những lưu ý khi tham gia tố tụng.
Tiến sĩ, Luật sư Phan Trung Hoài cho biết mỗi năm, cơ quan tố tụng khởi tố hàng trăm ngàn vụ án, trong đó các vụ án về kinh tế chiếm khoảng 15% và số lượng vụ án có sự tham gia của luật sư chỉ gần 20%.
Bản thân luật sư cần nhận thức được tính chất phức tạp của vụ án với những yếu tố liên quan đến vấn đề kinh tế, tài chính, tài sản, xác định cách thức tiếp cận, đối ứng với khách hàng, biểu hiện thông qua tranh tụng.
Tiến sĩ, Luật sư Phan Trung Hoài, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam phát biểu tại khóa bồi dưỡng.
Tiến sĩ, Luật sư Phan Trung Hoài dẫn chứng về thực tiễn một số mô hình tố tụng hình sự ở các nước thông qua các chuyến đi nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm với các Hiệp hội luật sư các nước. Ở Nhật Bản không tồn tại thủ tục cấp thông báo hay thủ tục hành chính để luật sư đăng ký tham gia bào chữa cho nghi can, nghi phạm mà có chế định Luật sư trực ban. Bên cạnh đó, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2012 của Trung Quốc không có thủ tục cấp thông báo cho luật sư đăng ký bào chữa mà thông qua hệ thống dữ liệu điện tử trong đó đã có thông tin của luật sư và yêu cầu của khách hàng với cơ quan điều tra.
Qua thực tiễn tham gia các vụ án, quá trình hỏi cung và làm việc, làm thế nào để bước vào hỏi cung, mấu chốt vụ án nằm ở đâu.
Theo Luật sư Chu Thị Trang Vân, đặc điểm đối tượng khách hàng/thân chủ trong các vụ án hình sự về kinh tế. Khi tiếp cận các vụ án lớn, kiến thức nền tảng và cái nhìn tổng quát để định vị khách hàng ở vị trí nào trong bối cảnh chung của vụ án, lường trước những thách thức phải đối mặt là vô cùng quan trọng. Có những trường hợp vụ án được phân tách thành nhiều giai đoạn cũng có thể là thách thức đối với luật sư, như việc phát sinh tội danh mới của nghi can, nghi phạm.
Luật sư Vân cũng chia sẻ, phân tích thêm những điểm lưu ý về thủ tục cơ quan tố tụng và yêu cầu dành cho luật sư khi có đề nghị làm việc với bị can. Đối với phạm vi công việc luật sư, khi tham gia bào chữa trong các vụ án kinh tế, Luật sư không chỉ bào chữa mà còn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự liên quan, đây là nội dung quan trọng vì có sự liên quan đến tài sản và doanh nghiệp.
Luật sư Chu Thị Trang Vân chia sẻ tại khóa bồi dưỡng.
Trong phần chia sẻ kinh nghiệm của Nhật Bản, Luật sư Tsukahara Masanori, Chuyên gia Dự án JICA đã trình bày về quá trình chuẩn bị tố tụng hình sự và hoạt động của người bào chữa trong từng giai đoạn tại của Nhật Bản.
Theo đó, tại khoản 1 Điều 31 Bộ luật Tố tụng hình sự nêu, chỉ có Luật sư mới có thể trở thành người bào chữa, trường hợp bị can hay bị cáo của vụ án hình sự vì lí do nghèo túng không thể tự mình thuê người bào chữa, có chế độ Nhà nước chỉ định Luật sư miễn phí.
Bị can, bị cáo cũng có thể không sử dụng chế độ bào chữa chỉ định, mà tự thân hoặc gia đình trả chi phí theo chỉ định người bào chữa. Trong thời gian từ khi bị bắt giữa đến khi bị giam bị can có thể có người bào chữa chỉ định. Ngay cả trong trường hợp không có người bào chữa tự chỉ định, có thể sử dụng “Luật sư trực ban” (chế độ có thể tư vấn miễn phí 01 lần với luật sư. Bị can không phải trả phí nhưng Đoàn Luật sư mà luật sư đó trực thuộc sẽ trả khoản thù lao nhất định cho luật sư đó).
Luật sư Tsukahara Masanori, Chuyên gia Dự án JICA phát biểu tại khóa bồi dưỡng.
Theo Luật sư Tsukahara Masanori, đặc điểm chính của phiên tòa hình sự tại Nhật Bản có khác với phiên tòa hình sự tại Việt Nam như khi bị khởi tố, tài liệu duy nhất được phía Công tố nộp cho Tòa án là bản cáo trạng. Lý do là để tránh việc Thẩm phán sẽ có định kiến từ trước về vụ án do ảnh hưởng từ kết quả điều tra. Điều này nhằm đảm bảo vai trò trung lập, công bằng của Thẩm phán trong phiên tòa.
Đề sử dụng tài liệu điều tra giai đoạn trước xét xử (như vật chứng hoặc lời khai của người làm chứng) làm chứng cứ, cần tiến hành thủ tục đề nghị Thẩm phán xem xứ chứng cứ. Việc này phải được sự cho phép của Thẩm phán. Người bào chữa cũng cần thực hiện thủ tục tương tự nếu muốn đưa ra chứng cứ (vật chứng, người làm chứng) do chính họ thu thập.
Thẩm phán đóng vai trò trung lập và công bằng. Khi một bên (Công tố viên, bị cáo hoặc Người bào chữa) đưa ra ý kiến hay phản đối, Thẩm phán luôn lắng nghe ý kiến của cả bên còn lại. Trong quá trình xét hỏi nhân chứng hay bị cáo, các bên đương sự sẽ tiến hành hỏi trước ( bao gồm hỏi chính và hỏi đối chất), sau đó Thẩm phán mới hỏi bổ sung trong trường hợp cần thiết.
Từ khi bị tạm giam tạm giữ, trong vòng 20 ngày luật sư cần phải thực hiện 02 công việc là giám sát theo dõi quá trình hỏi cung của cơ quan điều tra này có được diễn ra theo đúng pháp luật hay không (thông qua trao đổi với nghi phạm sau khi quá trình hỏi cung kết thúc và thông qua nhật ký sổ tay nghi phạm) và nỗ lực để nghi can, nghi phạm được tại ngoại tạm thời. Theo thống kê của Liên đoàn Luật sư Nhật Bản, số lượng vụ án hình sự có sự tham gia của luật sư chiếm 99,3%.
Trong chương trình buổi chiều, Tiến sĩ, Luật sư Phan Trung Hoài chia sẻ về những kinh nghiệm khi tham gia tố tụng các vụ án kinh tế, tham nhũng. Bên cạnh đó, tại khóa bồi dưỡng có nhiều ý kiến đóng góp, chia sẻ của các đoàn luật sư khi tham dự.
Khóa bồi dưỡng đã được tổ chức thành công tốt đẹp, những kiến thức, kinh nghiệm và bài tập tình huống được giảng viên chia sẻ đã góp phần giúp các luật sư nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và có thêm những kỹ năng, lưu ý cần thiết trong quá trình hành nghề.
