Toàn cảnh Phiên họp toàn thể lần thứ 10 thẩm tra dự thảo Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chín trong lĩnh vực kiểm toán nhà nước.
Chiều ngày 22/12, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tổ chức họp Phiên toàn thể lần thứ 10, thẩm tra dự thảo Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng chủ trì phiên họp.
Trình bày tờ trình dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước, Phó Tổng kiểm toán Nhà nước Đặng Thế Vinh nêu rõ, trải qua gần 30 năm hoạt động, quy mô hoạt động của kiểm toán Nhà nước ngày càng được mở rộng, chất lượng và hiệu quả kiểm toán tăng dần qua từng năm.
Tuy nhiên, Phó Tổng kiểm toán Nhà nước cho biết, trên thực tế, các hành vi vi phạm trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước có xu hướng gia tăng và mang tính đặc thù nhưng đến nay chưa có đầy đủ quy định về cơ chế bảo đảm thi hành, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm; thiếu chế tài cụ thể nên chưa xử lý được vi phạm.
Mặt khác, do chưa có chế tài cụ thể đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước ở cấp độ hành chính, nên từ khi Luật kiểm toán Nhà nước có hiệu lực thi hành, chưa có cơ quan chức năng xử lý những hành vi vi phạm này.
Trường hợp xảy ra vi phạm trong hoạt động kiểm toán, kiểm toán Nhà nước đề nghị cơ quan, người có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật. Theo quy định này, thường vi phạm không được xử lý kịp thời, phụ thuộc vào cơ quan, người có thẩm quyền.
Trong khi đó, thời gian một cuộc kiểm toán thông thường là 60 ngày, nên hầu hết các trường hợp kiểm toán Nhà nước chỉ có thể sử dụng những phương pháp chuyên môn, nghiệp vụ nhằm khắc phục khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Do vậy, Phó Tổng kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc ban hành Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán là hết sức cần thiết, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm toán Nhà nước.
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Phạm Văn Hòa, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Đoàn Đồng Tháp đề nghị ban soạn thảo giải trình thêm về sự cần thiết ban hành pháp lệnh, đối tượng bị xử phạt là tổ chức, cá nhân, cơ quan Nhà nước hay tổ chức, cá nhân khác vi phạm trong lĩnh vực kiểm toán.
Đại biểu đề nghị làm rõ việc xử phạt tổ chức, cơ quan hay cá nhân, bởi nếu xử phạt cơ quan, tổ chức vi phạm mà dùng tiền ngân sách để nộp vào ngân sách Nhà nước là không khả thi. Trường hợp lãnh đạo của cơ quan đơn vị vi phạm trong việc chậm gửi tài liệu hồ sơ nhưng xử phạt cơ quan, đơn vị như vậy sẽ không công bằng đối với cán bộ, nhân viên thuộc cơ quan, đơn vị đó.
Theo quy định tại Điều 29, Luật Kiểm toán Nhà nước, cộng tác viên kiểm toán Nhà nước tham gia vào tổ kiểm toán, hoạt động kiểm toán nhưng không phải cán bộ, công chức, không phải kiểm toán viên. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy băn khoăn nếu đối tượng này vi phạm thì có bị xử phạt hay không; đề nghị ban soạn thảo cân nhắc bổ sung vào đối tượng bị xử phạt, bởi hiện vẫn chưa có văn bản nào quy định xử phạt hành chính đối với đối tượng này.
Cho ý kiến tại Phiên họp toàn thể, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Hải Nam nêu ví dụ một doanh nghiệp Nhà nước một năm tiếp nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra, liệu có xảy ra sự chồng chéo trong xử phạt nếu doanh nghiệp đó vi phạm hay không, cần đánh giá kỹ tác động đối với quy định này. Ngoài ra, tại khoản 2, Điều 4 về đối tượng bị xử phạt là “tổ chức, cá nhân khác”, theo đại biểu quy định như vậy rất rộng, đề nghị ban soạn thảo chỉnh sửa về kỹ thuật lập pháp để đảm bảo rõ ràng, cụ thể hơn.
Góp ý về Điều 8 của dự thảo Pháp lệnh, xử phạt từ 02 đến 07 triệu đồng đối với hành vi chậm gửi báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi quản lý từ trên 15 ngày trở lên so với thời hạn, đại biểu Nguyễn Hải Nam, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội lo ngại mức phạt như vậy chưa đủ sức răn đe, nhất là những tổng công ty lớn, tập đoàn lớn mức phạt này sẽ gây khó khăn cho đoàn kiểm toán.
Tương tự, mức phạt 07 đến 15 triệu đối với hành vi từ chối gửi báo cáo tài chính, không cung cấp thông tin tài liệu cần thiết, trả lời và giải trình không chính xác, không ký biên bản kiểm toán… cũng chưa thực sự phù hợp, ban soạn thảo cần có đánh giá, nghiên cứu kỹ hơn về quy định này.
Liên quan đến các hành vi bị xử phạt, đối tượng bị xử phạt, mức xử phạt được quy định từ Điều 8 đến Điều 10 của dự thảo Pháp lệnh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định về xử phạt hành chính đối với “tổ chức, cá nhân khác” quy định tại Điều 8 và “tổ chức cá nhân khác có liên quan” tại Điều 9.
Bên cạnh đó, tại Điều 8 có 05 khoản quy định về các hành vi, mức xử phạt là phù hợp với quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính, tuy nhiên đối chiếu với nhóm hành vi quy định tại Nghị định 41 năm 2018 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập cho thấy mức xử phạt đối với một số hành vi chưa có sự thống nhất và tương đồng.
Cũng tại Điều 8 có sự trùng lặp về mức xử phạt vi phạm hành chính đối với lĩnh vực thuộc kiểm toán Nhà nước, cần có sự rà soát để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ, hợp lý của dự thảo pháp lệnh.
Ngoài ra, cho ý kiến về việc giải quyết khiếu nại tại Điều 12: Trường hợp quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Kiểm toán trưởng, Trưởng đoàn kiểm toán Nhà nước bị khiếu nại thì việc giải quyết khiếu nại được giao cho Tổng Kiểm toán Nhà nước. Về vấn đề này, đại biểu Phạm Văn Hòa đặt câu hỏi, trong trường hợp đối tượng bị xử phạt không đồng tình với quyết định giải quyết khiếu nại của Tổng Kiểm toán Nhà nước thì cơ quan nào có trách nhiệm giải quyết?
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định trước khi ban hành quyết định phạt tiền các hành vi vi phạm hành chính đối với đơn vị được kiểm toán, tổ chức, cá nhân thuộc đơn vị được kiểm toán cần có hình thức nhắc nhở sẽ phù hợp và mang tính thuyết phục hơn.
Về thời hiệu thi hành của pháp lệnh, có ý kiến đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ tại sao lấy thời điểm từ 01/5/2023. Bởi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán Nhà nước năm 2019 có hiệu lực từ ngày 01/7/2020; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2020 có hiệu lực từ ngày 01/01/2022. Đại biểu đề nghị Pháp lệnh này cần có hiệu lực sớm, có thể từ ngày 01/3/2023 để bảo đảm thực hiện kịp thời các quy định của Luật Kiểm toán Nhà nước và Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Thay mặt Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang trình bày báo cáo ý kiến nghiên cứu về thẩm tra dự thảo Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang nêu rõ, Thường trực Ủy ban Pháp luật nhất trí sự cần thiết ban hành Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước như đã nêu trong Tờ trình. Do đây là lần đầu tiên xây dựng văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh đối với hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán Nhà nước, Thường trực Ủy ban Pháp luật thống nhất quan điểm chỉ quy định việc xử phạt đối với các hành vi vi phạm đã rõ, xảy ra thường xuyên và mang tính phổ biến để đảm bảo tính khả thi.
Về đối tượng bị xử phạt, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đồng tình với dự thảo Pháp lệnh, gồm: đơn vị được kiểm toán; tổ chức, cá nhân thuộc đơn vị được kiểm toán; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán Nhà nước; và tổ chức, cá nhân khác. Đồng thời, loại trừ việc xử phạt trường hợp cán bộ, công chức, viên chức, người thuộc lực lượng quân đội nhân dân, công an nhân dân và người làm công tác cơ yếu.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề nghị Kiểm toán Nhà nước nghiên cứu làm rõ có xử phạt vi phạm hành chính đối với cơ quan thuộc Chính phủ, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội nghề nghiệp? Bởi các cơ quan, tổ chức này thực hiện nhiệm vụ do Đảng, Nhà nước giao, không làm nhiệm vụ quản lý Nhà nước. Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, các cơ quan, tổ chức này cũng cần được loại trừ việc xử phạt.
Thẩm tra các hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tán thành với 02 hình thức xử phạt (cảnh cáo và phạt tiền) và 02 biện pháp khắc phục hậu quả (buộc cải chính thông tin và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp). Tuy nhiên, đề nghị làm rõ hơn biện pháp khắc phục hậu quả buộc cải chính thông tin, theo đó cần đưa tin trên phương tiện thông tin đại chúng, trang thông tin điện tử theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Về nội dung xử phạt vi phạm hành chính, dự thảo Pháp lệnh quy định: Phạt cảnh cáo đối với với hành vi chậm gửi báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi quản lý đến 15 ngày so với thời hạn quy định. Thẩm tra nội dung này, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề nghị Kiểm toán Nhà nước làm rõ thẩm quyền quy định thời hạn gửi báo cáo tài chính để bảo đảm tính khả thi của quy định.
Liên quan đến việc báo cáo, cung cấp thông tin, Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng, hành vi “báo cáo không đầy đủ, kịp thời hoặc thiếu khách quan” với hành vi “báo cáo sai lệch, không trung thực” có tính chất, mức độ nghiêm trọng khác nhau, do đó việc xếp chung vào một nhóm hành vi với cùng một mức phạt tiền là chưa thực sự hợp lý. Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề nghị nghiên cứu thêm các quy định này, bảo đảm sự phù hợp giữa tính chất, mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm với mức phạt.
Kết luận buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, các đại biểu đánh giá cao tinh thần tích cực, khẩn trương của kiểm toán Nhà nước phối hợp với các cơ quan có liên quan để xây dựng hồ sơ dự thảo Pháp lệnh. Đây là một bước nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong kiểm toán Nhà nước. Các ý kiến cơ bản tán thành với Tờ trình, đồng thời góp ý cụ thể về các nội dung như: Cần làm rõ nguyên tắc xác định đối tượng bị xử phạt, ranh giới giữa xử lý hành chính và xử lý hình sự. Quy định cụ thể các hành vi vi phạm. Rà soát các giải pháp khắc phục hậu quả. Làm rõ thẩm quyền xử phạt của các chức danh trong kiểm toán Nhà nước; cũng như trình tự, thủ tục khiếu nại.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề nghị, kiểm toán Nhà nước khẩn trương hoàn thiện lại hồ sơ trên cơ sở tiếp thu các ý kiến phát biểu tại Phiên họp toàn thể của Ủy ban Pháp luật. Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội sẽ hoàn thiện Báo cáo thẩm tra để trình Phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 01/2023.
TRẦN VŨ
Ngân hàng Nhà nước sẽ xử lý các tổ chức tín dụng tiếp tục tăng lãi suất
