Trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật tại Kỳ họp thứ 9, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung nội dung của 63/143 điều; trong đó, sửa đổi, bổ sung 24/143 điều, sửa kỹ thuật 23/143 điều (ngoài các điều sửa đổi, bổ sung); bãi bỏ 16 điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính và bổ sung mới 02 điều.
Đáng chú ý, quy định điều khoản chuyển tiếp (Điều 3 dự thảo Luật) cho phép Trưởng Công an xã (mới) có thẩm quyền xử phạt theo thẩm quyền của Trưởng Công an cấp huyện; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã (mới) có thẩm quyền xử phạt theo thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện kể từ khi Luật được thông qua, trong thời gian chờ sửa đổi, bổ sung các chức danh có liên quan tại các nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình tại Kỳ họp thứ 9.
Về lý do, Chính phủ cho biết theo quy định hiện hành, các chức danh này là các chức danh thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trực tiếp, có thể phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm hành chính ở cơ sở, có mức tiền phạt rất thấp.
Chủ tịch UBND cấp xã hiện nay chỉ có thẩm quyền phạt tiền tối đa đến 05 triệu đồng, Trưởng Công an cấp xã hiện nay có thẩm quyền phạt tiền tối đa đến 2,5 triệu đồng. Đồng thời, không được áp dụng đầy đủ các hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả, trong khi kể từ ngày 01/7/2025, thực hiện thống nhất chính quyền địa phương 02 cấp.
Việc trao thẩm quyền cao hơn cho lực lượng ở cấp xã mới là giải pháp cần thiết, phù hợp với giai đoạn chuyển tiếp, khi các nghị định quy định xử lý vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước chưa kịp sửa đổi, bổ sung theo quy định của dự thảo luật. Ngoài ra, các quy định này cũng thể hiện rõ chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý Nhà nước, đặc biệt là trong xử lý vi phạm hành chính, từ đó trao quyền và gắn với trách nhiệm cho chính quyền, lực lượng chức năng ở cấp cơ sở thường xuyên phát hiện, tiếp xúc, xử lý các hành vi vi phạm phát sinh trên địa bàn.
Bên cạnh đó, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung về thẩm quyền quyết định cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính theo hướng quy định chung cho người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính là cấp trưởng hoặc người đứng đầu cơ quan, đơn vị, thay vì quy định các chức danh cụ thể như hiện nay.
Việc này để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời đáp ứng những thay đổi trong tổ chức bộ máy, đồng thời, cũng phù hợp với chủ trương tăng cường tính tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ công vụ thuộc thẩm quyền.
Dự thảo luật cũng sửa đổi các quy định về thẩm quyền lập hồ sơ, xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính, thi hành quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính.
Để tiếp tục thực hiện chủ trương phân cấp, phân quyền, gắn liền với việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, dự thảo luật đã quy định giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ quy định cụ thể chức danh có thẩm quyền xử phạt.
Thẩm quyền phạt tiền, áp dụng các hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả của từng chức danh trên cơ sở lực lượng, các chức danh cụ thể đã được quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, đại diện cơ quan thẩm tra, cho biết: Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính; cơ bản thống nhất với phạm vi sửa đổi, bổ sung như dự thảo Luật.
Trong đó, về mức phạt tiền tối đa trong các lĩnh vực (Điều 24), Ủy ban tán thành bổ sung lĩnh vực và mức phạt tiền tối đa đối với vi phạm về giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh để thực hiện yêu cầu của cấp có thẩm quyền. Đối với đề nghị bổ sung một số lĩnh vực mới, cơ quan thẩm tra đề nghị thuyết minh làm rõ lý do bổ sung và cơ sở xác định mức phạt tiền tối đa trong từng lĩnh vực.
Về xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản (Điều 56), Ủy ban tán thành quy định này để phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính trong xử lý hành vi vi phạm.
Dự kiến, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính sẽ được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 9.
