Thông thường, vì nhiều lý do, chiến công của các Sĩ quan tình báo thường chỉ được biết đến sau nhiều thập kỷ. Dayan Bayanovich Murzin - một chàng trai trẻ với quân hàm Thiếu tá và biệt danh “Hắc Tướng quân”, người đã trở thành “kẻ thù số một” đối với Đức Quốc xã, bị Hitler đưa vào danh sách xử tử…, là một trong số đó.
Khởi đầu con đường chiến đấu
Dayan Murzin sinh ra tại ngôi làng Starye Balykly yên tĩnh ở Bashkir, tốt nghiệp trường sư phạm và làm giáo viên tại quê hương của mình; sau đó, trở thành Hiệu trưởng một trường học của một làng khác. Năm 1940, Dayan được gọi vào Hồng quân và được gửi đi huấn luyện tại Trường quân sự Riga. Ngày 19/6/1941, Trung đội trưởng Murzin thuộc Sư đoàn 10 Bộ binh cùng với những người lính được điều đến một thành phố gần biên giới, và đêm 21 rạng ngày 22, chiến tranh nổ ra.
Ngày thứ tư kể từ khi cuộc chiến bắt đầu, Dayan bị một vết thương do lưỡi lê vào bụng, đồng đội khiêng anh ra khỏi trận địa. Tuy nhiên, họ không thể khiêng người đồng chí bị thương đi bệnh viện, bệnh xá… cũng không thể khiêng Dayan đi xa hơn; anh bị đồng ý bỏ lại gần một con đường nhỏ trong rừng. Một nông dân Latvia bắt gặp đã đưa anh đến gặp bác sĩ, được điều trị, nhưng đơn vị đã di chuyển quá xa. Tuy nhiên, việc tụt lại phía sau chiến tuyến không ngăn cản Dayan tiến hành cuộc chiến chống bọn phát xít theo cách của mình.
Năm 1942, trên lãnh thổ Ukraine, Dayan đã gia nhập đội du kích biệt động “Vì Tổ quốc!”, tiến hành các hoạt động quy mô lớn, làm trật bánh các đoàn tàu của quân Đức, khiến kẻ thù không có vũ khí và trang thiết bị, đồng thời tập kích các căn cứ đồn trú của bọn xâm lược. Sau khi điều trị vết thương ở đầu, Dayan được gửi đến một trường học phá hoại và trở thành thành viên của Quân đoàn Turkestan, làm đặc vụ và thu thập thông tin tình báo. Tuy nhiên, nhiệm vụ chính là kích động bí mật, và nhờ nỗ lực của Murzin mà một số lính lê dương đã đứng về phía Hồng quân.
Điệp viên “007” Liên Xô
Mùa hè năm 1944, khi mới 23 tuổi, Murzin chỉ huy Lữ đoàn du kích quốc tế mang tên Jan Zizka với hơn một nghìn tay súng, trong khi trong lữ đoàn, hơn một nửa thành viên gấp đôi tuổi anh. Dayan Murzin là một điệp viên được gửi đến học tại một trường quốc tế chuyên đào tạo về phá hoại. Tại trường đó, Dayan được khuyên để râu để trông đáng kính và trưởng thành hơn… Bộ râu của người gốc Hồi giáo dày và đen như mực, do đó, Murzin nhận được biệt danh “Hắc Tướng quân”.
Trên lãnh thổ bị chiếm đóng, Dayan tập hợp các biệt đội vài trăm người thuộc các quốc tịch khác nhau bao gồm người Nga, người Anh, người Ý, người Pháp, người Séc, người Slovakia và người Đức, chiến đấu trên lãnh thổ của Ukraine, Moldavia, Slovakia, Moravia và Cộng hòa Séc cho đến ngày 09/5/1945. Murzin thực sự trở thành một vấn đề đau đầu đối với Đức Quốc xã, bởi vì không bao giờ có thể biết chắc chắn nơi mà lần tiếp theo lữ đoàn Jan Zizka sẽ tấn công.
Dưới sự chỉ huy của Murzin, Lữ đoàn Jan Zizka đã cho nổ tung 44 đoàn tàu, và bắt sống 04 đoàn tàu khác, làm nổ tung 08 cây cầu đường sắt và đường cao tốc, tiêu diệt 6.964 và bắt sống 25.829 binh lính và Sĩ quan địch. Theo lời kể của Murzin, việc bắt được cựu tướng hàng binh Liên Xô Andrei Vlasov là một vấn đề danh dự đối với quân đội Liên Xô, bởi vì y còn tệ hơn cả một kẻ phản bội. Đây chính xác là thành tích của Murzin và anh ta đã giao Vlasov cho cấp trên để thẩm vấn và hành quyết.
Murzin được triệu tập trở lại Moscow để tham gia một số khóa huấn luyện, sau đó được chuyển đến Moldova - nơi biệt đội du kích của anh hoạt động. Sau khóa huấn luyện bổ sung ở Kiev, Murzin đến Tiệp Khắc bị chiếm đóng để hoạt động trong lòng địch. Tháng 04/1945, Murzin và thuộc quyền đã bắt được Thiếu tướng Lực lượng Tăng thiết giáp Đức Müller. Hình ảnh của Murzin được thể hiện trong bộ phim truyền hình nổi tiếng của Liên Xô “Mười bảy khoảnh khắc của mùa xuân”. Chính trong thời kỳ này, Murzin đã cống hiến nhiều đến nỗi người dân Tiệp Khắc đã công nhận ông là anh hùng của họ, đặt tên các đường phố để vinh danh ông.
Kẻ thù riêng của Hitler
Mặc dù thực tế là Đức Quốc xã đã biết từ lâu về hành tung và con người của Murzin, họ không vội chuyển thông tin về ông cho chỉ huy quân đội của họ. Tuy nhiên, thật khó để che giấu Hitler về sự tồn tại của một kẻ phá hoại lợi hại như vậy - “một vị Tướng người Gruzia, để râu đen”, mặc dù vào thời điểm đó, Murzin đeo quân hàm Thiếu tá, hay nói chính xác hơn là chỉ huy Lữ đoàn.
Thông tin đã khiến Hitler tức giận, ngay lập tức y đưa Murzin vào “danh sách hành quyết” mà trùm phát xít dành cho kẻ thù cá nhân của mình, bao gồm Stalin, Roosevelt, Zhukov…, và trao một khoản tiền thưởng 03 triệu mark cho người bắt được và 02 triệu mark cho người hạ sát được Murzin. Mùa thu năm 1944, Murzin đã đến một cuộc họp với đại diện của Trung ương. Các xạ thủ tiểu liên phát xít cản đường bắn vào chân Murzin để bắt sống ông. Murzin nhảy xuống sông và bị dòng nước cuốn đi, trên bờ, quân Đức đuổi theo vì không muốn để sổng người thủ lĩnh du kích, và mất hai triệu mark.
Murzin thoát khỏi sự truy đuổi của bọ Đức, đến nhà của một nhân viên kiểm lâm chữa trị vết thương. Nhưng Murzin vẫn bị truy lùng ráo riết khắp nơi, buộc nhân viên trông rừng phải đưa anh ta đến một hang gấu. Bản thân Dayan nhớ lại bốn ngày mà anh ta đã trải qua giữa sự sống và cái chết - bọn Đức quốc xã đốt cỏ khô cách đó 15 mét, và những con chó đánh hơi chạy quanh hang, nhưng mùi của động vật lấn át mùi người. Trong hang, Murzin bất tỉnh - vết thương bắt đầu mưng mủ, nhưng đồng đội đã kịp thời đưa anh đến nơi an toàn.
Cả một đơn vị đặc biệt có thể được coi là huyền thoại, dưới sự chỉ huy của “thợ săn” Otto Skorzeny - người từng giải thoát Mussolini khỏi cảnh tù tội - cũng tham gia truy lùng. Nhanh nhẹn, lanh lợi và tinh ranh hơn đồng nghiệp người Đức của mình, Murzin tiếp tục hoành hành ngay trước mũi Skorzeny, mà vụ bắt cóc Mueller là là ví dụ tuyệt vời. Murzin được người dân địa phương giúp đỡ; anh có hệ thống thông tin và mạng lưới đặc vụ riêng của mình.
Người họ hàng của một trong những người du kích làm việc cho một nhà giàu có, nơi Mueller thường lui tới, đã tiết lộ thông tin và Murzin chỉ phải lập kế hoạch để đón lõng “cái lưỡi sống” đó. Trong khi đó, Hitler được thông báo rằng, biệt đội và bản thân Murzin đã bị tiêu diệt, các giải thưởng và tiền bạc đã được trao tặng. Rốt cuộc, trớ trêu thay, sau đó chính Müller đã bị bắt.
Giải thưởng và cuộc sống sau chiến tranh
Dayan Murzin đã được thưởng tổng cộng 86 huân chương và huy chương, và hầu hết trong số đó không phải của Liên Xô. “Hắc Tướng quân” huyền thoại chưa bao giờ nhận được danh hiệu Anh hùng, nhưng bản thân ông tin rằng, phần thưởng chính là chiến thắng và cuộc sống mà ông đã trải qua - tươi sáng, đầy biến cố và đầy những sự kiện thú vị. Ở Cộng hòa Séc, Murzin là một anh hùng của Tiệp Khắc, một đường phố được đặt tên và một tượng đài bằng đồng được dựng lên để vinh danh ông; cũng tại quốc gia này, với 16 thành phố, ông là một công dân danh dự.
Sau chiến tranh, Murzin cũng tìm lại chính mình, thể hiện là một người hữu ích và năng động trong cuộc sống. Mặc dù sức khoẻ bị suy giảm do chiến tranh, ông đã làm việc hơn 20 năm trong văn phòng công tố của BASSR, bao gồm cả trợ lý cho công tố viên của quận Dyurtyulinsky; từng giữ chức vụ Thứ trưởng Bộ Nội vụ nước Cộng hòa và đứng đầu Đoàn luật sư Bashkir. Một cựu nhân viên vô tuyến điện đến biệt đội du kích ở Séc của ông với nhiệm vụ đặc biệt từ Belarus, đã trở thành vợ ông.
Cho đến về già, ông vẫn nguyên vẹn ký ức, thôi thúc con cháu quý trọng những gì đang có và trân trọng thứ quý giá nhất - quê hương, gia đình. Murzin luôn sẵn lòng kể về những thành tích trong quân ngũ của mình tuy hiếm khi nhắc lại, mặc dù thực tế là những ký ức của ông có thể trở thành cơ sở của một bộ phim thú vị. Đối với Dayan Murzin, ký ức phù hợp với lý tưởng mà ông theo đuổi - công bằng, trung thực và cởi mở...
Ở Anh, một cuốn sách về Murzin được xuất bản bởi John Howland - con trai của một sĩ quan quân đội Hoàng gia, đồng ngũ của “Hắc Tướng quân”. Sách đã được dịch sang tiếng Séc và tiếng Slovak. Người Anh so sánh Dayan Bayanovich với điệp viên 007 - James Bond. Một bộ phim về Murzin đã được quay ở Anh, Đức, Cộng hòa Séc và Nga. Những người bạn chiến đấu gọi anh là James Bond của Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại. Theo tác giả người Anh, những kỳ tích ngoài đời thực của “Hắc Tướng quân” gần như làm lu mờ cuộc phiêu lưu của nhân vật văn học nổi tiếng, sinh ra từ trí tưởng tượng của Ian Fleming.
Cựu chiến binh Dayan Murzin qua đời ngày 09/2/2012 tại Ufa, thọ 91 tuổi. Ngày 24/4/2020, trên tòa nhà của văn phòng công tố viên liên quận Dyurtyulinskaya của nước cộng hòa, một tấm bảng tưởng niệm đã được gắn để tưởng nhớ người nhân viên cũ - Dayan Bayanovich Murzin.
LÊ NGỌC/VOV
Quân Liên Xô thất bại nặng dưới tay phát xít Đức do sai lầm của viên tướng Ba Lan
