Doanh nghiệp tư nhân trong Luật Doanh nghiệp 2020 và những vấn đề đặt ra

Bên cạnh đó, luật cũng đưa ra những quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm của chủ doanh nghiệp tư nhân nhằm hạn chế rủi ro pháp lý. Tuy nhiên, một số bất cập vẫn còn tồn tại, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến quyền và trách nhiệm của chủ doanh nghiệp tư nhân khi tham gia vào các loại hình doanh nghiệp khác, sự chồng chéo trong quy định về trách nhiệm vô hạn, cũng như những hạn chế trong cơ chế bảo vệ doanh nghiệp khi chủ doanh nghiệp mất tích hoặc không còn khả năng điều hành. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các điểm mới của Luật Doanh nghiệp 2020 đối với doanh nghiệp tư nhân, đánh giá những tác động thực tế của các quy định mới và đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật doanh nghiệp tại Việt Nam.

Đặt vấn đề

Doanh nghiệp tư nhân là một trong những loại hình doanh nghiệp có lịch sử phát triển lâu đời tại Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh vừa và nhỏ. Tuy nhiên, do đặc thù không có tư cách pháp nhân và chủ sở hữu phải chịu trách nhiệm vô hạn, doanh nghiệp tư nhân gặp nhiều rủi ro pháp lý và hạn chế trong việc mở rộng hoạt động kinh doanh. Trước đây, Luật Doanh nghiệp 2014 đã có những quy định tương đối rõ ràng về loại hình doanh nghiệp này, nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc trong thực tiễn áp dụng, đặc biệt là trong các thủ tục đăng ký, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp và trách nhiệm pháp lý của chủ sở hữu. Luật Doanh nghiệp 2020 đã có những sửa đổi quan trọng nhằm nâng cao tính linh hoạt, đảm bảo sự minh bạch và phù hợp với thực tiễn của doanh nghiệp tư nhân. Những thay đổi này không chỉ giúp doanh nghiệp tư nhân vận hành hiệu quả hơn mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng mô hình kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm thiểu rủi ro pháp lý cho chủ sở hữu.

1. Những điểm mới của Luật Doanh nghiệp 2020 đối với doanh nghiệp tư nhân

1.1 Đơn giản hóa thủ tục đăng ký doanh nghiệp

Luật Doanh nghiệp 2020 đã có những cải tiến quan trọng trong việc đơn giản hóa thủ tục đăng ký doanh nghiệp, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho chủ doanh nghiệp tư nhân.

Thứ nhất, đăng ký doanh nghiệp trực tuyến đã được khuyến khích mạnh mẽ hơn. Việc sử dụng hệ thống đăng ký điện tử giúp giảm thiểu việc phải đến trực tiếp cơ quan đăng ký kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, do hệ thống công nghệ thông tin chưa đồng bộ trên toàn quốc, việc triển khai vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

Thứ hai, giảm số lượng giấy tờ trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp. Luật đã loại bỏ nhiều thủ tục hành chính không cần thiết, đơn giản hóa hồ sơ, giúp quá trình đăng ký nhanh chóng hơn.

Thứ ba, thời gian giải quyết hồ sơ được quy định cụ thể hơn. Việc xác định thời hạn xử lý hồ sơ giúp tạo sự minh bạch trong quy trình đăng ký doanh nghiệp và hạn chế tình trạng chậm trễ không rõ lý do

1.2 Điều kiện thành lập doanh nghiệp tư nhân

Luật Doanh nghiệp 2020 cũng đã có những điều chỉnh quan trọng liên quan đến điều kiện thành lập doanh nghiệp tư nhân.

Về vốn điều lệ, luật không quy định mức vốn tối thiểu cho doanh nghiệp tư nhân, trừ một số ngành nghề đặc thù có yêu cầu riêng. Điều này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các cá nhân khởi nghiệp và giúp giảm bớt rào cản tài chính ban đầu.

Về địa điểm kinh doanh, quy định đã được nới lỏng hơn, cho phép doanh nghiệp tư nhân linh hoạt hơn trong việc thay đổi hoặc mở rộng địa điểm kinh doanh

Về ngành nghề kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân có thể đăng ký đa dạng ngành nghề, trừ các ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, việc tuân thủ các quy định pháp luật đối với từng ngành nghề cụ thể vẫn là yếu tố bắt buộc 

1.3 Mở rộng phạm vi chuyển đổi loại hình doanh nghiệp

Một trong những thay đổi quan trọng nhất của Luật Doanh nghiệp 2020 là cho phép doanh nghiệp tư nhân chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần hoặc công ty hợp danh mà không cần qua bước trung gian. Trước đây, Luật Doanh nghiệp 2014 chỉ cho phép doanh nghiệp tư nhân chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp có nhu cầu huy động vốn hoặc hợp tác với nhiều chủ sở hữu khác. Việc mở rộng phạm vi chuyển đổi giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong việc tái cấu trúc và mở rộng quy mô, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian đăng ký xuống còn 03 ngày làm việc.

1.4 Ứng dụng công nghệ thông tin và chữ ký số

Luật Doanh nghiệp 2020 khuyến khích sử dụng chữ ký số trong quá trình đăng ký và quản lý doanh nghiệp, giúp tăng cường tính bảo mật và hiệu quả giao dịch điện tử. Điều này cũng phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong hoạt động hành chính công của Việt Nam. Tuy nhiên, việc triển khai hệ thống đăng ký điện tử còn gặp một số khó khăn do hạ tầng công nghệ chưa được hoàn thiện.

2. Hạn chế của Luật Doanh nghiệp 2020 đối với doanh nghiệp tư nhân

Mặc dù Luật Doanh nghiệp 2020 đã mang lại nhiều thay đổi tích cực, vẫn còn tồn tại một số hạn chế và bất cập cần được xem xét để đảm bảo hiệu quả thực thi trong thực tiễn. Những hạn chế này chủ yếu liên quan đến trách nhiệm pháp lý của chủ doanh nghiệp tư nhân, quyền tham gia vào các loại hình doanh nghiệp khác, vấn đề bảo vệ doanh nghiệp khi chủ doanh nghiệp mất tích hoặc mất khả năng điều hành, và những thách thức trong việc thực thi các quy định mới.

2.1 Hạn chế trong quy định về trách nhiệm vô hạn của chủ doanh nghiệp tư nhân

Một trong những vấn đề lớn nhất của doanh nghiệp tư nhân là trách nhiệm vô hạn của chủ doanh nghiệp.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong năm 2023, cả nước có hơn 159.000 doanh nghiệp thành lập mới, nhưng số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường lại lên tới khoảng 210.000 (1). Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp tư nhân – vốn là loại hình do một cá nhân làm chủ và phải chịu trách nhiệm vô hạn – đang bộc lộ nhiều bất cập. Mặc dù chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ trong tổng số doanh nghiệp (khoảng 2%), nhưng tỉ lệ ngừng hoạt động của doanh nghiệp tư nhân lại cao hơn đáng kể so với các loại hình khác, phản ánh phần nào sự yếu thế về năng lực tài chính và khả năng chống chịu rủi ro (2).

Một trong những điểm khó khăn lớn mà nhiều doanh nghiệp tư nhân gặp phải hiện nay chính là vấn đề tiếp cận vốn. Thực tế cho thấy, so với hai loại hình doanh nghiệp phổ biến khác là công ty TNHH và công ty cổ phần, thì doanh nghiệp tư nhân thường gặp khó khăn hơn khi cần vay vốn từ ngân hàng. Theo báo Quân đội Nhân dân, trong năm 2023, chỉ khoảng 12% doanh nghiệp tư nhân được tiếp cận nguồn vốn tín dụng, trong khi tỉ lệ này ở công ty TNHH là 32% và công ty cổ phần là 45% (3). Nguyên nhân chủ yếu là do phần lớn các doanh nghiệp tư nhân không có tài sản thế chấp đủ điều kiện hoặc thiếu kế hoạch kinh doanh rõ ràng – những yếu tố bắt buộc trong quá trình xét duyệt vay. Không ít trường hợp, chủ doanh nghiệp phải tự bỏ tiền cá nhân để duy trì hoạt động, hoặc vay từ các nguồn không chính thức, điều này khiến rủi ro tài chính tăng lên rõ rệt, nhất là khi tình hình kinh tế còn nhiều biến động.

Trước thực tế đó, không ít chủ doanh nghiệp tư nhân đã lựa chọn phương án chuyển đổi sang mô hình công ty TNHH hoặc công ty cổ phần nhằm giới hạn trách nhiệm pháp lý và thuận lợi hơn trong việc huy động vốn. Theo hướng dẫn của cơ quan thuế, thủ tục chuyển đổi hiện nay đã đơn giản hóa đáng kể, giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong tổ chức và quản trị (4). Có thể thấy, doanh nghiệp tư nhân đang dần mất đi sức hút trong môi trường kinh doanh hiện đại, và đòi hỏi cần có những cải cách phù hợp nếu muốn tồn tại và phát triển lâu dài.

Theo quy định hiện hành, chủ doanh nghiệp tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với toàn bộ tài sản của mình, bao gồm cả tài sản cá nhân. Trong khi đó, các loại hình doanh nghiệp khác như công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần lại cho phép chủ sở hữu chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp (5). Điều này đặt ra vấn đề lớn về rủi ro tài chính đối với chủ doanh nghiệp tư nhân. Nếu doanh nghiệp gặp khó khăn hoặc phá sản, toàn bộ tài sản cá nhân của chủ doanh nghiệp có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến mất mát tài sản lớn. Điều này làm giảm sự hấp dẫn của loại hình doanh nghiệp tư nhân và có thể khiến nhiều doanh nhân lựa chọn hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần thay vì doanh nghiệp tư nhân (6).

Nhìn chung, số liệu từ năm 2023 đến đầu năm 2024 cho thấy doanh nghiệp tư nhân đang gặp nhiều thách thức trong việc duy trì hoạt động, chủ yếu do quy định về trách nhiệm vô hạn của chủ doanh nghiệp. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn, mà còn gia tăng rủi ro tài chính cá nhân, khiến ngày càng nhiều doanh nghiệp có xu hướng chuyển đổi sang mô hình trách nhiệm hữu hạn để bảo vệ tài sản cá nhân và đảm bảo sự phát triển bền vững.

2.2. Hạn chế trong quyền tham gia vào các loại hình doanh nghiệp khác

Luật Doanh nghiệp 2020 tiếp tục duy trì quy định hạn chế quyền tham gia của chủ doanh nghiệp tư nhân vào các loại hình doanh nghiệp khác.

Tính đến cuối tháng 10 năm 2024, cả nước có khoảng 921.372 doanh nghiệp đang hoạt động, tăng 2,8% so với cùng kỳ năm 2023 (7). Mặc dù số lượng này không lớn, nhưng nhiều chủ doanh nghiệp tư nhân có nhu cầu mở rộng đầu tư sang các loại hình doanh nghiệp khác, đặc biệt là công ty TNHH hoặc công ty cổ phần, để giảm thiểu rủi ro từ mô hình doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, quy định cấm chủ doanh nghiệp tư nhân tham gia thành lập công ty hợp danh và sở hữu nhiều doanh nghiệp tư nhân đã hạn chế cơ hội này.

Mặc dù pháp luật đã tạo điều kiện cho việc chuyển đổi, nhưng quy trình này vẫn gặp một số khó khăn do yêu cầu pháp lý và thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, việc chủ doanh nghiệp tư nhân không được đồng thời làm chủ doanh nghiệp tư nhân khác hoặc tham gia thành lập công ty hợp danh cũng hạn chế cơ hội mở rộng kinh doanh. Theo Nghị định 122/2021/NĐ-CP, hành vi góp vốn thành lập hoặc mua cổ phần, phần vốn góp trong công ty hợp danh, công ty TNHH hoặc công ty cổ phần của chủ doanh nghiệp tư nhân bị xử phạt từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. Điều này cho thấy nhu cầu thực tế về việc sửa đổi quy định nhằm phù hợp hơn với môi trường kinh doanh hiện đại.​

Theo Khoản 3 Điều 188, mỗi cá nhân chỉ được thành lập một doanh nghiệp tư nhân và không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh hoặc thành viên hợp danh của công ty hợp danh. Mặc dù quy định này nhằm hạn chế rủi ro từ việc một cá nhân có thể cùng lúc chịu trách nhiệm vô hạn ở nhiều doanh nghiệp khác nhau, nhưng nó cũng tạo ra sự bất hợp lý trong hệ thống pháp luật. Cụ thể, chủ doanh nghiệp tư nhân không được tham gia vào công ty hợp danh với tư cách thành viên góp vốn, mặc dù thành viên góp vốn trong công ty hợp danh chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn. Điều này dẫn đến tình trạng bất bình đẳng giữa chủ doanh nghiệp tư nhân và các cá nhân khác khi tham gia đầu tư vào công ty hợp danh.

Ngoài ra, quy định này cũng có thể gây khó khăn cho doanh nhân muốn mở rộng hoạt động kinh doanh bằng cách đầu tư vào nhiều mô hình doanh nghiệp khác nhau. Trong khi đó, chủ sở hữu công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần không bị giới hạn tương tự và có thể tham gia vào nhiều doanh nghiệp khác mà không gặp trở ngại pháp lý.

2.3 Hạn chế trong cơ chế bảo vệ doanh nghiệp khi chủ doanh nghiệp mất tích hoặc mất khả năng điều hành

Trước khi Luật Doanh nghiệp 2020 được ban hành, không có quy định rõ ràng về cách xử lý doanh nghiệp tư nhân khi chủ doanh nghiệp không còn khả năng điều hành do bị mất tích hoặc mất năng lực hành vi dân sự. Điều 193 của Luật Doanh nghiệp 2020 đã bổ sung các quy định về việc chuyển giao quyền điều hành doanh nghiệp trong một số trường hợp đặc biệt (8). Tuy nhiên, quy định này vẫn còn một số điểm bất cập:

Thứ nhất, không có cơ chế rõ ràng cho trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân bị tòa án tuyên bố mất tích. Trong khi Điều 53 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về cách xử lý vốn góp trong công ty trách nhiệm hữu hạn khi thành viên bị tuyên bố mất tích, thì Luật lại không có hướng dẫn cụ thể cho doanh nghiệp tư nhân. Tức là, nếu trong trường hợp, chủ doanh nghiệp tư nhân mất tích thì nhân viên và gia đình không thể tiếp quản vì theo Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp tư nhân không có cơ chế chuyển giao quyền điều hành. Ngân hàng đóng băng tài khoản do không có đại diện hợp pháp, đối tác hủy hợp đồng, trong khi công ty vẫn phải gánh các nghĩa vụ tài chính. Hơn nữa, theo quy định, muốn giải thể phải chờ tuyên bố mất tích ít nhất 2 năm, làm đình trệ hoạt động kinh doanh. Trường hợp này cho thấy Luật Doanh nghiệp chưa có cơ chế bảo vệ doanh nghiệp tư nhân khi chủ sở hữu mất tích hoặc mất khả năng điều hành, đòi hỏi cần có quy định rõ ràng hơn về ủy quyền tạm thời và quy trình giải thể linh hoạt hơn. Điều này có thể khiến doanh nghiệp rơi vào tình trạng không có người điều hành hợp pháp, dẫn đến khó khăn trong quản lý và hoạt động.

Thứ hai, trong trường hợp chủ doanh nghiệp qua đời, Luật quy định quyền điều hành sẽ được chuyển giao cho người thừa kế. Tuy nhiên, không có quy định rõ ràng về cách thức chuyển giao hoặc sự tham gia của các bên liên quan như chủ nợ, đối tác kinh doanh. Điều này có thể gây tranh chấp trong quá trình thừa kế và ảnh hưởng đến tính liên tục của doanh nghiệp.

3. Đề xuất một số giải pháp

3.1 Hoàn thiện cơ chế bảo vệ chủ doanh nghiệp tư nhân trước rủi ro từ trách nhiệm vô hạn

Như đã phân tích, trách nhiệm vô hạn của chủ doanh nghiệp tư nhân là một trong những hạn chế lớn nhất, gây rủi ro tài chính nghiêm trọng và làm giảm sự hấp dẫn của loại hình doanh nghiệp này. Để giảm thiểu rủi ro cho chủ doanh nghiệp tư nhân, cần xem xét các giải pháp sau:

Thứ nhất, thiết lập cơ chế bảo hiểm trách nhiệm cho chủ doanh nghiệp tư nhân: Một mô hình bảo hiểm trách nhiệm kinh doanh có thể giúp bảo vệ chủ doanh nghiệp khỏi nguy cơ mất trắng toàn bộ tài sản cá nhân khi doanh nghiệp gặp khó khăn. Cơ chế này có thể được triển khai thông qua bảo hiểm thương mại hoặc quỹ bảo vệ doanh nghiệp do Nhà nước hoặc hiệp hội doanh nghiệp quản lý.

Thứ hai, cải thiện khả năng chuyển đổi loại hình doanh nghiệp linh hoạt hơn: Cần tạo điều kiện để chủ doanh nghiệp tư nhân có thể dễ dàng chuyển đổi sang công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần mà không gặp quá nhiều rào cản thủ tục. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro từ trách nhiệm vô hạn mà còn khuyến khích sự phát triển của doanh nghiệp.

Thứ ba, xây dựng cơ chế giới hạn trách nhiệm theo ngành nghề: Một số ngành nghề có rủi ro thấp (ví dụ: dịch vụ tư vấn, giáo dục, nghệ thuật, sáng tạo nội dung) có thể được xem xét áp dụng cơ chế trách nhiệm hữu hạn thay vì vô hạn như hiện nay.

3.2 Mở rộng quyền kinh doanh của chủ doanh nghiệp tư nhân

Luật Doanh nghiệp 2020 hiện vẫn hạn chế quyền của chủ doanh nghiệp tư nhân trong việc tham gia vào các loại hình doanh nghiệp khác. Để tạo điều kiện cho chủ doanh nghiệp phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh, cần xem xét các giải pháp sau:

Cho phép chủ doanh nghiệp tư nhân được trở thành thành viên góp vốn của công ty hợp danh: Việc hạn chế quyền góp vốn vào công ty hợp danh không hợp lý, đặc biệt khi thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn. Điều này nên được điều chỉnh để chủ doanh nghiệp tư nhân có thể đầu tư vào công ty hợp danh mà không vi phạm nguyên tắc trách nhiệm vô hạn.

Xem xét nới lỏng quy định về quyền tham gia vào các mô hình kinh doanh khác: Luật có thể cho phép chủ doanh nghiệp tư nhân thành lập nhiều doanh nghiệp tư nhân trong các lĩnh vực khác nhau, miễn là doanh nghiệp này không có xung đột lợi ích hoặc ảnh hưởng đến khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính.

3.3 Hoàn thiện cơ chế bảo vệ doanh nghiệp khi chủ doanh nghiệp mất tích hoặc mất khả năng điều hành

Luật Doanh nghiệp 2020 đã đưa ra quy định tại Điều 193 về thực hiện quyền của chủ doanh nghiệp tư nhân trong một số trường hợp đặc biệt, nhưng chưa giải quyết đầy đủ vấn đề khi chủ doanh nghiệp bị mất tích. Một số giải pháp cần thiết để khắc phục hạn chế này bao gồm:

Bổ sung quy định về xử lý doanh nghiệp tư nhân khi chủ doanh nghiệp bị tòa án tuyên bố mất tích: Hiện nay, Luật chỉ có quy định về xử lý phần vốn góp trong công ty trách nhiệm hữu hạn khi thành viên bị tuyên bố mất tích, nhưng chưa áp dụng cho doanh nghiệp tư nhân. Cần quy định rõ rằng trong trường hợp này, doanh nghiệp có thể được chuyển nhượng, tiếp quản bởi người thừa kế hoặc thực hiện thủ tục giải thể theo trình tự đơn giản hơn.

Xây dựng cơ chế ủy quyền bắt buộc: Luật cần yêu cầu chủ doanh nghiệp tư nhân phải có kế hoạch ủy quyền hợp pháp trong các tình huống bất khả kháng, chẳng hạn như bị tạm giam, mất năng lực hành vi dân sự hoặc mất tích. Điều này giúp đảm bảo hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn.

3.4 Cải thiện cơ chế thực thi pháp luật và thủ tục hành chính

Mặc dù Luật Doanh nghiệp 2020 đã đơn giản hóa nhiều thủ tục, việc thực thi trên thực tế vẫn gặp nhiều vấn đề do hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các cơ quan quản lý, và sự không nhất quán giữa các địa phương. Các giải pháp cần thiết bao gồm:

Nâng cấp hạ tầng công nghệ và hoàn thiện hệ thống đăng ký doanh nghiệp trực tuyến: Để đảm bảo hệ thống đăng ký doanh nghiệp trực tuyến hoạt động hiệu quả trên toàn quốc, cần có sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ thông tin, đồng thời tổ chức các chương trình đào tạo để hướng dẫn doanh nghiệp sử dụng hệ thống này.

Chuẩn hóa quy trình giữa các địa phương: Hiện nay, một số địa phương có những quy định riêng về thủ tục đăng ký doanh nghiệp, dẫn đến sự không thống nhất trên toàn quốc. Cần có hướng dẫn chi tiết từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư để đảm bảo tính nhất quán trong áp dụng pháp luật.

Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý: Hiện nay, doanh nghiệp tư nhân phải làm việc với nhiều cơ quan nhà nước khác nhau (cơ quan đăng ký kinh doanh, cơ quan thuế, bảo hiểm xã hội…). Cần xây dựng hệ thống một cửa thực sự hiệu quả để đơn giản hóa thủ tục hành chính.

3.5 Hoàn thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân

Ngoài việc cải thiện quy định pháp lý, cần có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững, bao gồm:

Hỗ trợ tài chính và tiếp cận vốn: Chính phủ có thể xem xét việc cung cấp các chương trình vay vốn ưu đãi hoặc quỹ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là trong giai đoạn khởi nghiệp.

Đào tạo và nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp: Một trong những hạn chế của doanh nghiệp tư nhân là khả năng quản trị chưa cao. Cần có các chương trình đào tạo về quản lý tài chính, quản trị rủi ro, và chiến lược kinh doanh để giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

Khuyến khích chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân: Để giảm rủi ro pháp lý, Nhà nước có thể tạo điều kiện thuận lợi hơn để doanh nghiệp tư nhân chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần mà không gặp quá nhiều rào cản về thủ tục và thuế.

Kết luận

Luật Doanh nghiệp 2020 đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân, góp phần thúc đẩy hoạt động kinh doanh và đầu tư. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, vẫn còn một số hạn chế nhất định liên quan đến trách nhiệm vô hạn của chủ doanh nghiệp, cơ chế xử lý khi chủ doanh nghiệp mất tích hoặc mất khả năng điều hành, cũng như quyền tham gia vào các loại hình doanh nghiệp khác. Những vướng mắc này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn, mở rộng hoạt động kinh doanh mà còn làm gia tăng rủi ro pháp lý và tài chính cho chủ doanh nghiệp.

Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng biến động, việc hoàn thiện khung pháp lý nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tư nhân là vô cùng cần thiết. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của chủ doanh nghiệp mà còn đảm bảo tính ổn định và phát triển bền vững của mô hình doanh nghiệp này. Vì vậy, cần có những điều chỉnh phù hợp để nâng cao tính linh hoạt, minh bạch và hiệu quả trong quản lý doanh nghiệp tư nhân, góp phần thúc đẩy môi trường kinh doanh công bằng và bền vững hơn.

[1] Tổng cục Thống kê, Sách trắng doanh nghiệp Việt Nam 2024

[2] Tổng cục Thống kê, (T1/2025), Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quý IV và năm 2024

[3] Quân đội Nhân dân, (2023), Doanh nghiệp vẫn gặp khó trong tiếp cận vốn vay

[4] Cục Thuế tỉnh Quảng Nam, (2023), Công văn 9974/CTQNA-TTHT về chính sách thuế giá trị gia tăng khi chuyển đổi loại hình doanh nghiệp. LuatVietnam.vn

[5] Cao Thanh Huyền (2022), “Những điểm mới về doanh nghiệp tư nhân trong Luật Doanh nghiệp năm 2020 và những vấn đề đặt ra”, Tạp chí Luật học, Số 2, trang 68

[6] Nguyễn Tấn Hoàng Hải, Nguyễn Thị Hải Hậu (2021), “Các điểm mới của Luật doanh nghiệp năm 2020 về doanh nghiệp tư nhân”, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, Số 1, trang 12

[7] Nguyễn Việt Hà, Tình Hình Hoạt Động Của Các Doanh Nghiệp Việt Nam Năm 2024, Cục phổ biến , giáo dục pháp luật

[8] Nguyễn Thanh Lý (2020), “Quy chế pháp lý về doanh nghiệp tư nhân theo Luật Doanh nghiệp năm 2020”, Tạp chí Nghề Luật, Số 2, trang 67

Danh mục tài liệu tham khảo

Luật Doanh nghiệp năm 2020

Cao Thanh Huyền (2022), “Những điểm mới về doanh nghiệp tư nhân trong Luật Doanh nghiệp năm 2020 và những vấn đề đặt ra”, Tạp chí Luật học, Số 2, trang 65-72

Nguyễn Tấn Hoàng Hải, Nguyễn Thị Hải Hậu (2021), “Các điểm mới của Luật doanh nghiệp năm 2020 về doanh nghiệp tư nhân”, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, Số 1, trang 9-16

Nguyễn Việt Hà, Tình Hình Hoạt Động Của Các Doanh Nghiệp Việt Nam Năm 2024, Cục phổ biến, giáo dục pháp luật

https://htpldn.moj.gov.vn/Pages/chi-tiet-tin.aspx?ItemID=479&l=Bantin

Cục Thuế tỉnh Quảng Nam, (2023), Công văn 9974/CTQNA-TTHT về chính sách thuế giá trị gia tăng khi chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, LuatVietnam.vn

https://luatvietnam.vn/thue/cong-van-9974-ctqna-ttht-2023-chinh-sach-thue-gia-tri-gia-tang-khi-chuyen-doi-loai-hinh-doanh-nghiep-290111-d6.html

Tổng cục Thống kê, (2024), Bức tranh về tình hình đăng ký doanh nghiệp năm 2023 và dự báo xu hướng doanh nghiệp trong năm 2024

https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2024/01/buc-tranh-ve-tinh-hinh-dang-ky-doanh-nghiep-nam-2023-va-du-bao-xu-huong-doanh-nghiep-trong-nam-2024/

Tổng cục Thống kê, Sách trắng doanh nghiệp Việt Nam 2024

Quân đội Nhân dân, (2023), Doanh nghiệp vẫn gặp khó trong tiếp cận vốn vay

https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/doanh-nghiep-van-gap-kho-trong-tiep-can-von-vay-723957

TRẦN THANH NGÂN

Giảng viên Khoa Quản lý - Luật Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh

LÊ HOÀNG TÂN

Thư ký viên TAND TP. Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang