Hội đồng tư vấn xác lập Kỷ lục Việt Nam trao Bằng chứng nhận Kỷ lục cho đại diện dòng họ Ngô Trảo Nha (Ảnh dòng họ cung cấp).
Vào một ngày sau Tết Tân Sửu năm 2021, trời se lạnh chúng tôi về gặp những người cao niên dòng họ Ngô Trảo Nha, nay là thị trấn Nghèn, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Các cụ cho biết dòng họ Ngô thời nào cũng có người học giỏi, thi cử đậu đạt cao.
Năm 1442, ông Ngô Tước con trai Thanh quốc công Ngô Khế từ Thanh Hóa vào Hà Tĩnh lánh nạn sau vụ án Lệ Chi Viên. Vào đây, dòng họ Ngô nhanh chóng trở thành cự tộc võ thần. Nhưng đến đời thứ 5 mới có nhiều người thành tướng lĩnh tiếng tăm.
Ông Ngô Phúc Trừng (tức Ngô Hữu Cảnh 1520-1596) chức Hữu Đô đốc Bắc quân, tước Thế Quận công, lúc mất tặng Thái bảo. Cháu là Ngô Phúc Vạn (có sách chép Ngô Phúc Mại 1577-1652) tước Tào Quận công, tặng Thái bảo.
Ông Nguyễn Phúc Vạn có 10 người con trai đều là công hầu. Nhuận Quận công Ngô Phúc Thiên, Hàn Quận công Ngô Phúc Đang, Đằng Quận công Ngô Phúc Hạp, Đáng Quận công Ngô Phúc Toàn, Phượng Quận công Ngô Phúc Hộ, Kiêm lộc hầu Ngô Phúc Điền, Hào mỹ hầu Ngô Phúc Liên, Vân lĩnh hầu Ngô Phúc Phố, Toản võ hầu Ngô Phúc Trị, Khánh tương hầu Ngô Phúc Triều.
Từ Trảo Nha dòng họ Ngô phát triển ra nhiều chi nhánh khắp cả nước. Các huyện Quảng Trạch, Lệ Thủy (Quảng Bình), xã Tiên Xuyên, huyện Điện Bàn (Quảng Nam), ấp Châu Thới 2, thị xã Châu Đốc (An Giang), Ninh Sơn (Ninh Bình), Nghi Công, huyện Nghi Lộc (Nghệ An).
Con cháu trong Dòng họ rước Bằng xác lập Kỷ lục Việt Nam về từ đường. (Ảnh dòng họ cung cấp).
Ở lại Trảo Nha có 2 chi phát triển mạnh là chi 5 dòng dõi Phượng Quận công và chi 9 dòng dõi Toản võ hầu.
Dòng Phượng Quận công Ngô Phúc Hộ (1634-1704) có Vinh Quận công Ngô Phúc Thụ, Nhuệ võ hầu Ngô Phúc Đẩu, Hoàng Quận công Ngô Phúc túc.
Dòng Toản võ hầu Ngô Phúc Trị (1643- 1676) có Dật trung hầu Ngô Phúc Bình, và Khiêm Quận công Ngô Phúc Lâm.
Dòng họ Ngô Trảo Nha là dòng họ võ tướng, nhưng có nhiều người giỏi văn. Điển hình như các Quận công: Ngô Phúc Tịnh, Ngô Phúc Vạn, Ngô Phúc Thiêm. Đặc biệt có Hoàng Quận công Ngô Phúc Túc vừa đậu Tiến sĩ võ, vừa đậu Hương cống văn.
Người đỗ đại khoa đầu tiên là Ngô Phúc Lâm (1724-1784). Ông là con trai thứ 4 của Dật trung hầu Ngô Phúc Bình. Ngô Phúc Bình làm Quảng binh, tước hầu, ông có câu nói nổi tiếng được người đời cảm phục, ghi nhận và nhắc nhiều: “Có phúc không nên hưởng hết, nhà chúng ta có lộc trời nhiều rồi, còn để cho người khác”. Ông chịu khó nghiên cứu y dược làm thuốc cứu người.
Ngô Phúc Lâm lúc còn nhỏ tên là Cung, học giỏi nổi tiếng, nhanh nhẹn hoạt bát. Cha của ông Ngô Phúc Lâm từng nói: “Thằng bé nhà ta, sau này là của quý nước nhà”. Lời cha nói không sai ông bốn lần đi thi Hội, 3 lần đậu Tam trường xếp thứ 6. Năm Ất Dậu (1765) Tể tướng Nguyễn Nghiệm tiến cử nhưng vua bảo: “ Con nhà gia thế, vinh tiến hãy chờ, việc chi vội vã, cho về học nữa”. Năm sau khoa Bính Tuất ông đậu Tam giáp đồng Tiến sĩ. Bạn thân là La sơn Phu tử Nguyễn Thiếp làm thơ chúc mừng. Bài thơ có câu:
Tây phủ lũy truyền quang võ phúc
Nam thiên bán bích lạng văn chương
Nghĩa là: Phủ chúa bao đời lừng tiếng võ
Trời Nam nửa bước bức chói trường văn
Ông được bổ Giám sát ngự sử đạo Lạng Sơn, thăng Đốc đồng Tây Sơn, Hiến sát sứ Thanh Hóa rồi về kinh làm Trị thị nội thư tả binh phiên, Ngự sử đài Thiên đô ngự sử được thăng hàm Đại phu, Hữu thị lang Bộ công, tước Khiêm Quận công.
Cháu nội Ngô Phúc Lâm là Ngô Phúc Trinh và Ngô Phùng đều đậu cử nhân. Con ông Ngô Phùng là Ngô Huệ Liên đậu cử nhân. Con Ngô Huệ Liên là Tiến sĩ Ngô Đức Kế.
Chi 5 và chi 9 ở Trảo Nha có 3 người đậu Tiến sĩ, 2 Hương cống, 5 cử nhân. Trong phong trào yêu nước và thời cận đại họ Ngô Trảo Nha có 5 người tham gia Văn thân, 3 người hội viên Hội Quang Phục, 4 đảng viên Tân Việt và 10 người tham gia phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh.
Họ Ngô sau Cách mạng tháng Tám có nhiều khoa học, nhà thơ, nhà văn lớn. Tiêu biểu có nhà thơ Xuân Diệu (Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật).
Ngày 14/7/2016 Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã xác lập Kỷ lục Việt Nam cho dòng họ Ngô Trảo Nha-dòng Ngô Tước với 3 nội dung: “Dòng họ có nhiều Quận công nhất với 18 vị; dòng họ có nhiều đời liên tiếp được phong tước Quận công với 8 đời ( từ đời thứ 5 đến đời thứ 12); dòng họ có 3 anh em ruột được phong tước Quân công cùng ngày (đồng nhật đồng phong).
Dòng họ Ngô Trảo Nha hiện nay đang phát huy truyền thống học giỏi, làm việc tốt góp phần không nhỏ vào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
HẢI HƯNG
Các khoản chi phí người lao động được nhận khi nghỉ việc năm 2021
