Ông Lê Minh Trí - Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Sáng 25/3, Quốc hội làm việc tại hội trường, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Lê Minh Trí trình bày Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2016-2021 của Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao.
Theo đó báo cáo nêu rõ, trong nhiệm kỳ qua, Viện trưởng VKSND tối cao đã chỉ đạo toàn Ngành quán triệt, thực hiện nghiêm, hiệu quả các chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp và phòng, chống tham nhũng, các yêu cầu của Đảng, Quốc hội về công tác đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm; nỗ lực triển khai, thực hiện đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp, tạo sự chuyển biến tích cực trên tất cả các mặt công tác, nhất là nhiệm vụ phòng, chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm. Năm 2020, mặc dù Covid-19 và bão lũ nhưng ngành Kiểm sát vẫn đảm bảo thực hiện đạt các chỉ tiêu công tác. Trong nhiệm kỳ, các chỉ tiêu nghiệp vụ quan trọng do Quốc hội giao hầu hết đều đạt và vượt, các khâu, các nhiệm vụ công tác đều có chuyển biến tích cực, năm sau tốt hơn năm trước. Cụ thể:
Một là, chất lượng công tác giải quyết án hình sự tiếp tục được nâng lên, hạn chế đáng kể các trường hợp oan, sai, bỏ lọt tội phạm so với nhiệm kỳ trước
Trong nhiệm kỳ, toàn Ngành đã kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết 561.174 nguồn tin về tội phạm; qua kiểm sát đã ban hành hơn 220.000 văn bản yêu cầu Cơ quan điều tra kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm; đồng thời, trực tiếp kiểm sát gần 4.900 cuộc tại Cơ quan điều tra;… Đã yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố hơn 3.000 vụ án, tăng 64%; Viện kiểm sát đã ra quyết định hủy hơn 700 quyết định không khởi tố vụ án, quyết định khởi tố vụ án thiếu căn cứ pháp luật và trực tiếp quyết định khởi tố vụ án và yêu cầu Cơ quan điều tra tiến hành điều tra gần 150 vụ án, tăng 07%;...
Viện kiểm sát các cấp thực hành quyền công tố, kiểm sát việc bắt, tạm giữ 326.795 người; đã trực tiếp lấy lời khai đối với hơn 223.000 người nhằm bảo đảm việc ra các quyết định phê chuẩn có đầy đủ cơ sở, căn cứ pháp lý. Đã thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra 418.540 vụ/603.111 bị can; trong quá trình kiểm sát, đã ban hành hơn 300.000 yêu cầu điều tra, tăng gần 70%, trực tiếp hỏi cung gần 200.000 bị can,... Đã quyết định không phê chuẩn hàng nghìn lệnh, quyết định không có căn cứ hoặc trái pháp luật của Cơ quan điều tra, cụ thể gồm: 600 lệnh bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, tăng gần 20%; 800 quyết định gia hạn tạm giữ, tăng gần 70%; 1.300 lệnh tạm giam, tăng gần 40%; 1.100 lệnh bắt bị can để tạm giam, tăng gần 50%;. Mặt khác, Viện kiểm sát đã trực tiếp ra quyết định hủy bỏ gần 3.000 quyết định tạm giữ và yêu cầu CQĐT bắt tạm giam hơn 300 bị can theo đúng các quy định của pháp luật;...
Thông qua công tác kiểm sát, ngành Kiểm sát đã góp phần hạn chế các trường hợp khởi tố oan và bỏ lọt tội phạm; bảo đảm việc bắt, tạm giữ, tạm giam có đầy đủ căn cứ, đúng pháp luật, hạn chế việc lạm dụng biện pháp tạm giam; chất lượng điều tra, truy tố được nâng lên, vi phạm tố tụng và các trường hợp oan, sai giảm dần, kết quả công tác đạt và vượt các chỉ tiêu trong Nghị quyết số 96 của Quốc hội. Cụ thể: tỷ lệ người bị bắt, tạm giữ sau đó chuyển xử lý hình sự đạt cao (98%); tỷ lệ số vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tố tụng giảm (tỷ lệ Viện kiểm sát trả hồ sơ giảm 0,05%, Tòa án trả hồ sơ giảm 1,22%); số vụ án Viện kiểm sát truy tố đúng thời hạn đạt tỷ lệ 99,9%, vượt 9,9% và số bị can VKS truy tố đúng tội danh đạt tỷ lệ 99,9% vượt 4,9% chỉ tiêu của Nghị quyết 96. Những trường hợp bị khởi tố, điều tra oan chiếm tỷ lệ rất nhỏ, giảm dần theo từng nămvà giảm 52,7% so với nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII.
Để nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa và phục vụ công tác lưu trữ, tra cứu hồ sơ vụ án, ngành Kiểm sát đã triển khai thực hiện việc “số hóa hồ sơ”; đẩy mạnh phối hợp với Tòa án và đã tổ chức gần 26.000 phiên tòa rút kinh nghiệm; quán triệt thực hiện nghiêm các biện pháp nghiệp vụ của Ngành;... Kết quả, toàn ngành Kiểm sát đã thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử 376.935 vụ/626.610 bị cáo theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm và giám đốc thẩm. Thông qua công tác kiểm sát hoạt động xét xử của Tòa án, đã phát hiện nhiều vi phạm và ban hành gần 6.000 kháng nghị phúc thẩm, tăng 50%; trong đó, số kháng nghị được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 78,9%, tăng 8,5% và vượt 8,9% so với chỉ tiêu Nghị quyết 96 của Quốc hội; ban hành gần 700 kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, tăng 40% và số kháng nghị được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 84,8%, vượt chỉ tiêu Nghị quyết 96 của Quốc hội. Đặc biệt, các trường hợp VKS quyết định truy tố nhưng Tòa án tuyên bị cáo không phạm tội chiếm tỷ lệ rất nhỏ và giảm nhiều theo từng năm (năm 2017, giảm 14,3%; năm 2018, giảm 50%; năm 2020, giảm 50% so với năm trước).
Công tác điều tra tội phạm xâm phạm trong hoạt động tư pháp và tham nhũng, chức vụ xảy ra trong hoạt động tư pháp của Cơ quan điều tra VKSND tối cao có nhiều tiến bộ, thực hiện tốt thẩm quyền mới được giao. Trong nhiệm kỳ, số vụ án được Cơ quan điều tra VKSND tối cao phát hiện, khởi tố và điều tra tăng 34,3% so với nhiệm kỳ trước; trong đó, có nhiều vụ án xâm phạm hoạt động tư pháp, vụ án tham nhũng xảy ra trong hoạt động tư pháp được dư luận xã hội quan tâm; tiến độ, chất lượng điều tra được nâng lên và không để xảy ra oan, sai; tỷ lệ điều tra đạt yêu cầu của Quốc hội. Thông qua hoạt động điều tra tội phạm trong hoạt động tư pháp, đã ban hành gần 500 kiến nghị yêu cầu cơ quan tư pháp chấn chỉnh, phòng ngừa vi phạm, tội phạm (tăng 60%).
Hai là, đã xử lý kịp thời, nghiêm minh, bảo đảm yêu cầu chính trị, yêu cầu pháp luật các vụ án về tham nhũng, kinh tế lớn
VKSND tối cao đã thể hiện bản lĩnh, quyết tâm chính trị rất cao, tập trung giải quyết các vụ án về tham nhũng, kinh tế do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo; đã chủ động phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, TAND tối cao, Ban Nội chính Trung ương để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc bảo đảm việc xử lý, giải quyết các vụ án vừa có tính pháp lý, vừa có tính chính trị và nhân văn sâu sắc; đã phối hợp với các cơ quan tố tụng tăng cường các biện pháp nhằm thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, kết quả tổng số tài sản thu hồi trong các vụ án tham nhũng đạt gần 80 nghìn tỷ đồng. Kết quả đấu tranh chống tội phạm tham nhũng được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho ngành Kiểm sát và Viện trưởng VKSND tối cao.
Ba là, công tác kiểm sát hoạt động tư pháp có nhiều chuyển biến rõ nét
Trong nhiệm kỳ, Viện trưởng VKSND tối cao đã chỉ đạo ưu tiên bố trí cán bộ có năng lực, đề ra nhiều biện pháp cụ thể, hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát hoạt động tư pháp và đã kịp thời phát hiện nhiều vi phạm trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; đã ban hành hơn 71.000 kháng nghị, kiến nghị yêu cầu khắc phục, phòng ngừa. Số lượng, chất lượng kháng nghị các loại án tăng và cơ bản đáp ứng yêu cầu Quốc hội; hiệu lực các bản kiến nghị được nâng lên và vượt trên 15% chỉ tiêu Nghị quyết 96 của Quốc hội. Tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm tăng dần theo từng năm. Các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, tạm giữ, tạm giam, thi hành án ngày càng tuân thủ chặt chẽ theo quy định của pháp luật, bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân theo quy định của Hiến pháp, pháp luật.
Bên cạnh đó, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần Thứ XIII của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội, báo cáo cũng nêu rõ ngành Kiểm sát đề nghị Quốc hội một số vấn đề sau đây:
1. Tăng cường chỉ đạo, giám sát các bộ, ngành hữu quan trong việc giải thích, hướng dẫn áp dụng thống nhất những quy định pháp luật còn vướng mắc trong nhận thức giữa các cơ quan tư pháp. Có lộ trình sửa đổi, điều chỉnh bổ sung kịp thời các điều, khoản luật không phù hợp yêu cầu thực tiễn để pháp luật là công cụ hữu hiệu để quản lý xã hội, phục vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước và đảm bảo tính khả thi trong thực thi pháp luật.
2. Quan tâm hơn nữa trong việc xây dựng cơ chế, biện pháp hữu hiệu để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quyền kháng nghị, kiến nghị của Viện kiểm sát trong kiểm sát hoạt động tư pháp; quan tâm có cơ chế chính sách về cán bộ và điều kiện, trang bị phương tiện làm việc phù hợp vì:
a) Thực tế Kiểm sát viên thực hiện chức năng, nhiệm vụ là kiểm sát điều tra và trực tiếp điều tra như các Điều tra viên của Cơ quan quan điều tra Bộ Công an, Bộ Quốc phòng nhưng hiện nay chế độ chính sách và kinh phí hoạt động của ngành Kiểm sát được cấp theo kinh phí cơ quan hành chính, không đủ đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ nên cần được xem xét, quan tâm hơn trong thời gian tới.
b) Tình hình tội phạm ngày càng tăng nhanh, yêu cầu về nhiệm vụ, trách nhiệm của Viện kiểm sát theo quy định của các đạo luật tư pháp mới tăng nhiều hơn so với trước, kỷ luật Đảng đối với cán bộ tư pháp có vi phạm trong thực hiện nhiệm vụ rất nghiêm khắc nên đã tạo áp lực trách nhiệm nặng nề đối với ngành Kiểm sát, do đó nếu không được tăng biên chế thì ngành Kiểm sát đề nghị giữ nguyên biên chế ban đầu thì mới giảm áp lực quá lớn về trách nhiệm chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm hiện nay của đội ngũ Kiểm sát viên. Tuy nhiên, thời gian qua ngành Kiểm sát đã chấp hành nghiêm việc tinh giản biên chế, nhưng do thực tiễn công việc của Ngành hiện nay thấy việc thiếu biên chế là vấn đề hết sức khó khăn nên vẫn kiến nghị.
3. Kiến nghị tăng cường hoạt động giám sát của Quốc hội; tập trung giám sát những vấn đề mang tính vĩ mô, những vấn đề chiến lược của các vùng, miền, bộ, ngành, của đất nước. Tăng cường giám sát chuyên đề việc thực hiện các nhiệm vụ công tác trọng tâm của các cơ quan tư pháp, nhất là trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
HỒNG HẠNH
