Vừa qua, Hiệp hội Bất động sản TP. HCM đã đưa ra nhiều đề xuất về một số giải pháp để thực hiện mục tiêu phát triển ít nhất 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030. Theo đó, Hiệp hội đề nghị Bộ Xây dựng xem xét trình Thủ tướng Chính phủ xem xét bổ sung vào Nghị định 100/2024/NĐ-CP quy định công nhận “nhà trọ cho thuê dài hạn theo tháng, theo năm” cũng là một loại nhà ở xã hội.
Đây là loại hình nhà ở riêng lẻ do cá nhân, hộ gia đình đầu tư xây dựng cho thuê, mà người thuê chủ yếu là công nhân, lao động, người nhập cư. Việc công nhận nhà trọ cho thuê dài hạn là nhà ở xã hội giúp cho các chủ nhà trọ được hưởng chính sách ưu đãi về tín dụng, về thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân.
Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Diệp Năng Bình, Đoàn Luật sư TP. HCM cho biết, Điều 2 Luật Nhà ở năm 2023 nêu định nghĩa về nhà ở xã hội như sau: “Nhà ở xã hội là nhà ở có sự hỗ trợ của Nhà nước cho đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở theo quy định của Luật này”. Ngoài ra, tuy không có quy định pháp luật cụ thể định nghĩa khái niệm “nhà trọ” nhưng ta có thể hiểu đây là nhà ở được chủ sở hữu cho thuê nhằm mục đích sinh lời.
Hiện nay, điểm b khoản 2 Điều 85 Luật Nhà ở năm 2023 quy định chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế. Tại khoản 2 Điều 9 Nghị định 100/2015/NĐ-CP cũng quy định: “Trường hợp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội chỉ để cho thuê thì được giảm 70% thuế suất thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế đối với nhà ở xã hội hiện hành”.
Ảnh minh hoạ.
Như vậy có thể thấy, nếu công nhận nhà trọ cho thuê dài hạn là một loại hình nhà ở xã hội thì các chủ nhà trọ này sẽ được hưởng chính sách ưu đãi về tín dụng, về thuế như được giảm 50% thuế suất thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân đối với nhà ở xã hội thì chủ nhà trọ cho thuê dài hạn chỉ phải nộp thuế khoán trên doanh thu là 3,5% thay vì phải nộp 7% trên doanh thu như hiện nay và còn được vay tín dụng ưu đãi để xây dựng, cải tạo hoặc sửa chữa nhà trọ để cho thuê.
Tuy nhiên, đối tượng phải thuê nhà trọ dài hạn là những người có thể coi là yếu thế trong xã hội, không có tiềm lực tài chính mạnh như: công nhân lao động, viên chức, học sinh - sinh viên, người thu nhập thấp đô thị, người nhập cư… trong khi đề xuất này mới chỉ thấy mang lại lợi ích cho chủ nhà trọ. Thêm vào đó chủ các nhà trọ thường là các cá nhân riêng lẻ, tự phát, không phải là doanh nghiệp lớn thông qua đấu thầu hoặc xét duyệt nghiêm ngặt, vậy nên sẽ gây khó khăn trong việc quản lý các chủ nhà trọ phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Nhà nước về giá thuê nhà, giá điện nước, chi phí dịch vụ kèm theo.
"Nếu vậy thì kiến nghị này liệu có đang tạo cơ hội “kiếm lời” cho các chủ nhà trọ trong khi người thuê trọ vẫn phải “còng lưng” với gánh nặng chi phí sinh hoạt vẫn như cũ hay không?", Luật sư Bình nêu ý kiến.
Ngoài ra Điều 13 Luật Nhà ở năm 2023 quy định về các loại hình nhà ở thuộc tài sản công, trong đó có nhà ở xã hội. Nếu như quy định biến “nhà trọ cho thuê dài hạn” thành “nhà ở xã hội” vậy câu hỏi đặt ra là quyền sở hữu nhà ở sẽ thuộc về Nhà nước hay vẫn của chủ nhà trọ. Trong khi trước đó chủ nhà trọ đã bỏ ra rất nhiều công sức và tài chính để có thể xây dựng và cải tạo nhà trọ với mục đích kinh doanh sinh lời, liệu họ có thể đồng ý từ bỏ quyền sở hữu nhà ở hay không, hoặc thay đổi mục đích kinh doanh nhà trọ từ sinh lời sang thành an sinh xã hội cũng là một vấn đề quan trọng cần phải được xét đến.
