Kiến nghị nghiên cứu giao UBND cấp xã phê duyệt các quy hoạch phân khu

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, ngày 07/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng và Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội trình của Quốc hội bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Đề cập về mục đích của việc ban hành Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (QHĐTNT), Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, việc ban hành luật nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn để thể chế hóa phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện chính quyền địa phương 02 cấp, phân quyền, phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, phát triển kinh tế tư nhân, đáp ứng các yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Luật này sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn số 47/2024/QH15. Dự thảo Luật được bố cục gồm 02 Điều: Điều 1 về Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, gồm 38 khoản quy định về sửa đổi, bổ sung nội dung của một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Điều 2 về Hiệu lực thi hành.Trong đó: (i) Sửa đổi, bổ sung nội dung gồm 16 Điều để phù hợp với pháp luật về quy hoạch, đất đai, xây dựng; phân định thẩm quyền; phân quyền, phân cấp phù hợp tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và đơn giản hóa thủ tục hành chính (ii) Chỉnh lý kỹ thuật 21 Điều và bãi bỏ 02 Điều phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp (iii) Giữ nguyên 20 Điều.

Dự thảo Luật bao gồm các nội dung cơ bản: Nội dung sửa đổi, hoàn thiện để bảo đảm thống nhất, đồng bộ hệ thống pháp luật và phù hợp tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp; Phân quyền, phân cấp; Cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; Hoàn thiện các quy định có liên quan bảo đảm tổ chức thực hiện thông suốt, hiệu quả. Dự án Luật dự kiến trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, tháng 10/2025 và có hiệu lực thi hành từ 01/01/2026.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban nhất trí với cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn của việc sửa đổi, bổ sung Luật QHĐTNT theo trình tự, thủ tục rút gọn với những quan điểm, mục đích đã nêu tại Tờ trình số 1009/TTr‑CP. Hồ sơ dự án Luật đáp ứng yêu cầu theo quy định tại khoản 3 Điều 37 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của dự thảo Luật với các dự án Luật, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội có liên quan đồng thời trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10. Đặc biệt, đánh giá kỹ lưỡng tác động của việc sửa đổi Luật Quy hoạch chưa tháo gỡ được căn cơ vướng mắc, khó khăn, tiềm ẩn phát sinh điểm nghẽn mới trong quá trình tổ chức thực hiện, tác động đến quy hoạch đô thị và nông thôn; đồng thời, Ủy ban đề nghị bám sát nội dung tổng kết và chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị và Tổng Bí thư về Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam và Nghị quyết số 19-NQ/TW của Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Về các cấp độ QHĐTNT và các trường hợp lập các cấp độ quy hoạch (khoản 3, khoản 4 và khoản 5 Điều 3): Nhiều ý kiến đề nghị Nhà nước chỉ phê duyệt Quy hoạch chung (QHC) và Quy hoạch phân khu (QHPK) (1/2000) (không phê duyệt Quy hoạch chi tiết (QHCT) đã bảo đảm đủ các chỉ tiêu cần thiết cho công tác quản lý nhà nước, với thời hạn quy hoạch đủ dài, đủ ổn định để là công cụ định hướng, dẫn dắt cho sự phát triển dài hạn; đồng thời, đáp ứng được tốt hơn yêu cầu nâng cao chất lượng quy hoạch, xử lý được những vướng mắc trong thực tiễn, bảo đảm được tinh thần của Nghị quyết số 68-NQ/TW. Tại các bước tiếp theo, thực hiện quản lý theo quy chuẩn, tiêu chuẩn; đề nghị rà soát, hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn hướng tới quản lý theo mục tiêu, bảo đảm đầy đủ.

Nếu giản lược cấp độ quy hoạch theo hướng không lập QHPK mà “tích hợp” nội dung QHPK trong QHC sẽ dẫn đến nội dung QHC trở nên phức tạp, mất thêm nhiều thời gian lập QHC, tiềm ẩn phát sinh khó khăn, vướng mắc mới trong quá trình thực hiện, nhất là với việc sắp xếp lại đơn vị hành chính, tổ chức theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, nhiều trường hợp năng lực cấp xã chưa đáp ứng được yêu cầu thẩm định, phê duyệt quy hoạch.

Trong loại ý kiến này, có ý kiến đề nghị quy định theo hướng Nhà nước chỉ phê duyệt QHCT đối với trường hợp dự án, công trình có tính chất đặc biệt quan trọng, công trình hạ tầng kỹ thuật khung, khu vực có ý nghĩa, vai trò quan trọng về chính trị, văn hóa, lịch sử quốc phòng, an ninh... Về nội dung này, trên cơ sở báo cáo, giải trình tại Báo cáo số 255/BC-BXD, có ý kiến nhất trí với đề xuất tại dự thảo Luật. Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo công tác tiếp tục hoàn thiện quy định về quản lý đầu tư, xây dựng và chỉ đạo công tác tổ chức thực hiện pháp luật về QHĐTNT, xây dựng, đầu tư bảo đảm khả thi, hiệu quả như đã báo cáo; trường hợp gặp vướng mắc do quy định của Luật, đề nghị kịp thời báo cáo Quốc hội để xem xét, giải quyết theo thẩm quyền.

Về quy hoạch chung Thành phố (Điều 22): Nhiều ý kiến cho rằng, trong bối cảnh mới, chỉ cần lập một Quy hoạch tổng thể duy nhất đối với Thành phố trên cơ sở hợp nhất nội dung QHC Thành phố và Quy hoạch tỉnh. Một số ý kiến nhận định, trên cơ sở ý kiến tại Báo cáo số 255/BC-BXD và Tờ trình số 1009/TTr-CP tiếp tục đề xuất lập riêng Quy hoạch tỉnh và Quy hoạch chung Thành phố, đề nghị chỉnh sửa cụ thể tại dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) về nội dung Quy hoạch tỉnh đối với Thành phố chỉ xác định các định hướng phát triển lớn, định hướng chiến lược, phân định với định hướng phát triển đô thị của Thành phố tại QHC Thành phố và phân biệt với Quy hoạch tỉnh đối với các tỉnh.

Về thẩm quyền phê duyệt Quy hoạch tỉnh và QHC Thành phố chưa có sự thống nhất giữa dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) và dự án Luật này, trường hợp vẫn lập riêng Quy hoạch tỉnh và QHC Thành phố: Một số ý kiến đề nghị điều chỉnh thẩm quyền phê duyệt QHC Thành phố thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố, đồng bộ với quy định tại dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), tránh xung đột, mâu thuẫn trong quá trình tổ chức, thực hiện; đồng thời, đề nghị rà soát, điều chỉnh tương ứng tại Điều 41 dự thảo Luật đối với một số quy hoạch đang quy định Thủ tướng Chính phủ có thẩm quyền phê duyệt.

Một số ý kiến nhận định, trên cơ sở Báo cáo số 255/BC-BXD và Tờ trình số 1009/TTr-CP tiếp tục đề xuất giữ thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt QHC Thành phố do Thành phố có vị trí, vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng cũng như của cả nước, nhất trí với dự thảo Luật theo Tờ trình số 1009/TTr-CP; đề nghị tiếp tục rà soát quy định về nội dung Quy hoạch tỉnh và QHC Thành phố bảo đảm không gây vướng mắc cho quá trình tổ chức thực hiện, Chính phủ chỉ đạo công tác ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành và tổ chức thực hiện bảo đảm hiệu quả thực chất.

Về cơ quan thẩm định nhiệm vụ quy hoạch, QHĐTNT (Điều 38); thẩm quyền phê duyệt QHĐTNT (Điều 41): Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về thẩm quyền phê duyệt Quy hoạch chung thành phố, Quy hoạch chung khu kinh tế, Quy hoạch chung đô thị thuộc tỉnh có khu kinh tế thuộc hoàn toàn trong phạm vi quy hoạch, Quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết của khu vực có ý nghĩa quan trọng quốc gia về chính trị, văn hóa, lịch sử, an ninh, quốc phòng được xác định trong quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch chung thành phố bảo đảm sự đồng bộ giữa dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật QHĐTNT và bảo đảm phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền, ủy quyền mạnh mẽ cho địa phương.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định tương tự điểm đ khoản 2 Điều 41 dự thảo Luật về việc căn cứ yêu cầu quản lý phát triển và năng lực của UBND cấp xã, UBND cấp tỉnh phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã phê duyệt các quy hoạch phân khu thuộc thành phố, phù hợp với thực tiễn một số thành phố phát triển theo mô hình chùm đô thị đa cực, đa trung tâm (không phụ thuộc vào địa giới hành chính cấp xã). Đồng thời, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát quy định tại dự thảo Luật về nội dung các quy hoạch chỉ bao gồm các nội dung thực sự cần thiết và phù hợp với từng loại, cấp độ quy hoạch. Nội dung phân tích cụ thể và ý kiến thẩm tra về các điều, khoản khác của dự thảo Luật được trình bày tại Báo cáo đầy đủ số 1426/BC-UBKTTC15.

Kiến nghị xem xét lại quy định về thẩm quyền quyết định quy hoạch

Liên quan đến quy định về thẩm quyền quyết định quy hoạch, thảo luận tại Tổ 7 (gồm Đoàn Đại biểu Quốc hội các tỉnh: Lâm Đồng, Nghệ An) về nội dung dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), Đại biểu Quốc hội Phạm Thị Hồng Yến (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng) nhận định, dự thảo Luật Quy hoạch đang phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền quyết định quy hoạch sử dụng đất quốc gia và quy hoạch không gian biển, từ thẩm quyền của Quốc hội xuống thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ (quy định thẩm quyền phê duyệt quy hoạch tại Điều 8). Theo Đại biểu, nếu 02 quy hoạch này được phân cấp trong nội dung của Luật Quy hoạch, Đại biểu đề nghị trong nội dung của dự thảo Nghị quyết về Quy hoạch tổng thể quốc gia cũng cần phải xác định những nội dung định hướng hết sức cụ thể đối với 02 quy hoạch này. Điều này nhằm đảm bảo Quốc hội cũng sẽ nắm bắt được những nội dung liên quan tới quy hoạch không gian biển và quy hoạch về sử dụng đất quốc gia, những nguồn lực hết sức quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế xã hội.

Cùng cho ý kiến về thẩm quyền phê duyệt quy hoạch (Điều 8) đối với 02 loại quy hoạch (quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia), Đại biểu Quốc hội Trần Đức Thuận (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An) cho rằng, cần xem xét lại nội dung này. Theo Đại biểu, việc bỏ hẳn thẩm quyền phê duyệt của Quốc hội đối với 02 quy hoạch này và chuyển giao là không phù hợp. Bởi, 02 loại quy hoạch (không gian biển quốc gia và sử dụng đất quốc gia) là 02 quy hoạch rất quan trọng. Đại biểu kiến nghị nên quy định Quốc hội tiếp tục phê duyệt cả 03 loại quy hoạch cấp quốc gia quan trọng, bao gồm: Quy hoạch tổng thể quốc gia, Quy hoạch không gian biển quốc gia, và Quy hoạch sử dụng đất quốc gia. Theo Đại biểu, trong trường hợp thực tế cần điều chỉnh nhanh khi Quốc hội không thể kịp thời phê duyệt, Luật có thể bổ sung điều khoản cho phép Chính phủ quyết định để giải quyết tình huống cấp thiết, sau đó báo cáo lại Quốc hội.

Về khái niệm và tiêu chí phân định quy hoạch, Đại biểu Trần Đức Thuận cho rằng, dự thảo đề xuất thay thế khái niệm "quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành" bằng "quy hoạch chuyên ngành" để phù hợp khi triển khai quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh. Tuy nhiên, đại biểu kiến nghị giữ lại khái niệm cũ "quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành". Bởi, quy hoạch tỉnh bao gồm nhiều ngành khác nhau, nên việc sử dụng khái niệm cũ là phù hợp hơn. Đại biểu phân tích thêm, nếu thay đổi khái niệm, cần có tiêu chí rõ ràng để phân định giữa "quy hoạch chuyên ngành" với "quy hoạch ngành," "quy hoạch vùng," và "quy hoạch tỉnh". Về tiêu chí nhận diện quy hoạch chuyên ngành, đại biểu đề nghị bổ sung tiêu chí nhận diện rõ ràng cho quy hoạch chuyên ngành.

Về rút gọn quy trình lập quy hoạch, từ Điều 9 đến Điều 16, dự thảo bỏ quy định về “nhiệm vụ lập quy hoạch” và thay thế bằng “đề cương lập quy hoạch”. Đại biểu Trần Đức Thuận cho rằng, 02 cụm từ này không đồng nhất. Nhiệm vụ lập quy hoạch hiện hành giống như việc giao một nhiệm vụ có tính trách nhiệm cao. Đề cương lập quy hoạch có tính trách nhiệm không cao bằng. Đại biểu đề nghị giữ lại cụm từ "nhiệm vụ lập quy hoạch", nhưng đồng thời quy định rõ ràng về các thủ tục rút gọn và vấn đề phê duyệt để giải quyết các vướng mắc trong việc thực hiện và xây dựng quy hoạch thời gian qua.