Theo HoREA, việc Bộ Xây dựng đã có Tờ trình Chính phủ số 08/TTr-BXD ngày 17/03/2025 “Đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội” kèm theo Báo cáo số 14/BC-BXD “Đánh giá tác động việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội” và “dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội” đã đề xuất “07 chính sách thí điểm” có tính “đột phá” để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, nhằm thực hiện mục tiêu phát triển ít nhất 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội trong giai đoạn 2021-2030 và sau năm 2030.
Ảnh minh họa.
Trên cơ sở đó, HoREA đề xuất, dự thảo nên sửa đổi khoản 1 Điều 1 và Điều 3 “dự thảo Nghị quyết thí điểm” thành lập “Quỹ phát triển nhà ở quốc gia”, sử dụng cụm từ “phát triển nhà ở” thay thế cụm từ “phát triển nhà ở xã hội” trong tên gọi “Quỹ phát triển nhà ở quốc gia”.
Đồng thời, HoREA cũng đề nghị sửa đổi Điều 3 “dự thảo Nghị quyết thí điểm”. Trong đó, thành lập Quỹ phát triển nhà ở xã hội quốc gia trên cơ sở quỹ phát triển nhà ở xã hội quốc gia là quỹ tài chính ngoài ngân sách Nhà nước do Chính phủ thành lập từ nguồn ngân sách Nhà nước cấp và nguồn vốn hợp pháp khác. Đồng thời, phát triển nhà ở xã hội quốc gia được đầu tư trực tiếp để tạo lập quỹ nhà ở xã hội, quản lý quỹ nhà ở xã hội.
Cùng với đó, hỗ trợ lãi suất cho vay không yêu cầu thế chấp; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội theo điều kiện, nội dung và mức hỗ trợ được cơ quan có thẩm quyền quy định.
Về lý do đề xuất, HoREA cho rằng, việc sử dụng từ “nhà ở” thay thế từ “nhà ở xã hội” trong tên gọi “Quỹ phát triển nhà ở quốc gia” sẽ phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 77 và điểm đ khoản 2 Điều 85 Luật Nhà ở 2023 chỉ quy định chính sách “hỗ trợ cho vay vốn ưu đãi của Nhà nước để đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội mua, thuê mua nhà ở xã hội” và chính sách “ưu đãi chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được vay vốn với lãi suất ưu đãi” nên trước mắt, “Quỹ phát triển nhà ở quốc gia” chỉ hỗ trợ nguồn vốn thực hiện chính sách về nhà ở xã hội.
HoREA cũng đề nghị sửa đổi, bổ sung nhiều điều khoản trong “dự thảo Nghị quyết thí điểm”.
Cụ thể, Nhà nước nên có cơ chế, chính sách đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp được thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân của các chủ đầu tư hoặc đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân để cho cá nhân là người lao động của mình để ở.
Đề nghị sửa đổi, bổ sung Điều 9 “dự thảo Nghị quyết thí điểm” để các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp được thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp hoặc thuê nhà ở xã hội của các chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội ngoài khu công nghiệp để cho cá nhân là người lao động của mình ở.
Việc điều chỉnh này nhằm phù hợp với quy định trường hợp “doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp được đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp” hoặc trường hợp “thuê nhà ở xã hội của các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội ngoài khu công nghiệp để cho cá nhân là người lao động của mình để ở”.
Đối với khoản 3 Điều 95 Luật Nhà ở 2023 quy định cũng cần phải thay đổi nhằm phù hợp với Luật Nhà ở 2023 khi Luật này chưa quy định trường hợp “doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã sản xuất trong khu công nghiệp được đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp để cho công nhân của mình để ở (có thu tiền hoặc không thu tiền thuê nhà)”. Vì vậy, cần có cơ chế thí điểm cho phép “doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã sản xuất trong khu công nghiệp được đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp để cho công nhân của mình để ở” với điều kiện “doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã sản xuất trong khu công nghiệp lựa chọn được nhà thầu xây dựng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về xây dựng và phải được Ban Quản lý khu công nghiệp chấp thuận.
Về việc “hỗ trợ, tạo quỹ đất, giải phóng mặt bằng, đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật để phát triển nhà ở xã hội”, HoREA đề nghị tách khoản 3 Điều 10 “dự thảo Nghị quyết thí điểm” thành khoản 3 quy định “trường hợp chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đã nộp tiền sử dụng đất” và khoản 4 (mới) quy định “trường hợp chủ đầu tư đã tự nguyện ứng trước kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư”.
Điều này nhằm tránh trường hợp tại khoản 3 Điều 10 “dự thảo Nghị quyết thí điểm” có 02 nội dung độc lập với nhau, một là quy định “trường hợp chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đã nộp tiền sử dụng đất” và hai là quy định “trường hợp chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đã tự nguyện ứng trước kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư”, nên cần tách thành khoản 3 và khoản 4 là hợp lý.
Bên cạnh đó, tại khoản 4 (mới) Điều 10 “dự thảo Nghị quyết thí điểm” chỉ mới quy định trường hợp chủ đầu tư đã tự nguyện ứng trước kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư “đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt”, nhưng chưa quy định trường hợp chủ đầu tư “thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai” nên cần bổ sung trường hợp này và đề xuất giao Chính phủ quy định cách tính chi phí mà chủ đầu tư đã ứng trước kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để tránh tình trạng “kê khống” chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư…
