LSVNO – Các văn bản quy phạm pháp luật đã có những quy định rất rõ đối với hành vi trốn cách ly, không khai báo y tế khiến dịch bệnh lây lan; đầu cơ, tích trữ, nâng giá trang thiết bị y tế, nhu yếu phẩm…
Tình hình dịch Covid-19 đang có những diễn biến hết sức phức tạp, với mức độ lây lan rất nhanh. Tính đến 19h30 ngày 08/3/2020 trên thế giới ghi nhận 107.104 ca nhiễm, trong đó có 3.649 trường hợp tử vong, 59.866 trường hợp bình phục. Đối với Việt Nam, có 30 ca nhiễm, 16 trường hợp bình phục.
Cuối tháng01 vừa qua, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầuđối với chủng mới của virus corona. Ngày 01/02/2020, Thủ tướng Chính phủNguyễn Xuân Phúc đã ký Quyết định số 173/QĐ-TTg về việc công bố dịch viêm đườnghô hấp cấp do chủng mới của virus corona gây ra. Bộ Y tế cũng đã bổ sung bệnhCovid-19 vào danh mục các bệnh truyền nhiễm nhóm A. Đây là các bệnh đặc biệtnguy hiểm, có khả năng lây lan rất nhanh, phát tán rộng và tỉ lệ tử vongcao…
Có thể nói,đây là những văn bản hết sức quan trọng cùng với các văn bản quy phạm pháp luậtkhác sẽ là cơ sở xử phạt đối với các hành vi: trốn cách ly, không khai báo y tếkhiến dịch bệnh lây lan; tung tin sai sự thật; lợi dụng dịch bệnh để đầucơ, tích trữ, nâng giá trang thiết bị y tế, lương thực…
Đủ căn cứ xử lý hình sự
Vừa qua, nhiều trường hợp khi nhập cảnh vào Việt Nam đã trốn cách ly, không khai báo y tế khi từ vùng dịch trở về. Đáng lên án hơn, một số trường hợp đã lên mạng xã hội “tuyên truyền” về cách trốn cách ly.
Theo Luật sưHà Huy Từ - Công ty Luật Hà Huy, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, đối với hành vi trốncách ly, không khai báo y tế để dịch bệnh lây lan, căn cứ tính chất và mức độ củahành vi, yếu tố lỗi, nguyên nhân khách quan, chủ quan mà người vi phạm có thể bịxử phạt hành chính hay xử lý hình sự.
Cụ thể, tại điểm b khoản 2 Điều 10 Nghị định 176/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế quy định: “Từ chối hoặc trốn tránh việc áp dụng quyết định cách ly y tế, cưỡng chế cách ly y tế của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với người mắc bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A, đối tượng kiểm dịch y tế biên giới mắc bệnh hoặc mang tác nhân gây bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A” sẽ bị phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng.
Trong trườnghợp, nếu người có hành vi làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người khác còn cóthể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 240 Bộ luật Hình sự 2015 (BLHS) vềtội “Làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người” thì bị phạt tiền từ50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng; hoặc bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm (khoản1 Điều 240 BLHS).
Theo Luật sưTừ, Chính phủ cũng đã có những quy định rất cụ thể đối với hành vi tung tin saisự thật.
Ngày13/11/2013, Chính phủ ban hành Nghị định số 174/2013/NĐ-CP quy định xử phạt viphạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tầnsố vô tuyến điện. Ngày 03/02/2020, Chính phủ ban hành Nghị định số 15/2020/NĐ-CPvề xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vôtuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử (có hiệu lực kể từ ngày15/4/2020). Nghị định này bãi bỏ Nghị định 174/2013/NĐ-CP.
Theo đó, Nghịđịnh mới quy định rõ mức xử phạt hành chính từ 10 đến 20 triệu đồng đối vớihành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật trên mạng xã hội (điểma khoản 1 Điều 101, Nghị định 15/2020/NĐ-CP).
Đối với hànhvi lợi dụng dịch bệnh đầu cơ, tích trữ, nâng giá trang thiết bị y tế, lươngthực. Điểm c khoản 2 Điều 10, Luật Giá năm 2012 quy định: Cấm tổ chức, cá nhânkinh doanh lợi dụng khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnhvà điều kiện bất thường khác; lợi dụng chính sách của Nhà nước để định giá mua,giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý.
Về xử phạthành chính, Chính phủ ban hành Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 củaChính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sảnxuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Ngày19/11/2015, Chính phủ ban hành Nghị định 124/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một sốđiều của Nghị định 185/2013/NĐ-CP.
Về xử lýhình sự, khoản 1 Điều 196 BLHS “Tội đầu cơ” quy định: Người nào lợi dụng tìnhhình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình hình thiên tai, dịchbệnh, chiến tranh hoặc tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng hóa thuộcdanh mục mặt hàng bình ổn giá hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà nước địnhgiá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thuộc một trong các trường hợp sau đâythì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng; hoặc phạt tù từ 06tháng đến 03 năm:
a) Hàng hóatrị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng;
b) Thu lợi bấtchính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
Mỗi người dân cần ý thức hơn
Hiện nay tình hình dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp. Chính phủ và các cơ quan chức năng đã vào cuộc quyết liệt, khẩn trương, bài bản để hạn chế, tránh lây lan dịch bệnh, với mục tiêu tối thượng là chăm lo, bảo vệ sức khỏe người dân.
Có nhiều ngườidân tiếp nhận thông tin chính thống, thực hiện đúng các bước chăm sóc, bảo vệ bảnthân, gia đình theo khuyến cáo của Bộ Y tế. Tuy nhiên, cũng có một số người cóhành vi vi phạm pháp luật như trốn cách ly, không khai báo y tế để dịch bệnhlây lan, hành vi tung tin sai sự thật, lợi dụng dịch bệnh đầu cơ, tích trữ,nâng giá trang thiết bị y tế, lương thực. Về khía cạnh pháp lý, những hànhvi này cần phải bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật hành chính hoặc hình sự.
Tuy nhiên, ởgóc độ tình người, thiết nghĩ những cá nhân có hành vi vi phạm này cần phải “thứctỉnh”, cần sống có ý thức hơn, vì bản thân mình, vì gia đình và cộng đồng. Đừngvì “anh hùng bàn phím”, đừng vì bốc đồng, đừng vì lợi nhuận trước mắt mà gây ranhững nỗi hoang mang, lo lắng, sợ hãi cho cộng đồng và làm tốn kém ngân sách củaNhà nước trong công tác phòng chống dịch. Luật sư Hà Huy Từ nói.
Lê Hoàng
