Ở thời điểm nước Mỹ bước vào năm thứ 4 của cuộc Chiến tranh thế giới thứ 2, Tổng thống Franklin D. Roosevelt tin rằng ông cần một buổi lễ nhậm chức đơn giản vào ngày 20/1/1945, chính thức mở đầu cho nhiệm kỳ thứ 4 của ông.
Để tiết kiệm tiền bạc và nhân lực vào thời điểm đất nước gặp khó khăn, Roosevelt quyết định sẽ không có buổi dạ tiệc trong ngày nhậm chức lần thứ 4 của ông. Không có buổi hòa nhạc và cũng không có những đoàn diễu hành trên Đại lộ Pennsylvania.
Lễ nhậm chức năm 1945 của Franklin Roosevelt đặc biệt ở chỗ đó là lần thứ 4 ông tuyên thệ nhậm chức tổng thống Mỹ và cũng là buổi lễ ngắn gọn nhất, chỉ diễn ra trong vòng 15 phút. Ảnh: Getty.
Trước Roosevelt, Abraham Lincoln là Tổng thống duy nhất tuyên thệ nhậm chức trong thời chiến, nhưng lễ nhậm chức của Lincoln còn nhiều nghi thức truyền thống hơn thế. Ngay cả lễ nhậm chức đầu tiên của Roosevelt năm 1933, khi nước Mỹ chìm trong Đại suy thoái, cũng không quá đơn giản và ngắn gọn. Tuy nhiên, lần này, tổng thống muốn mọi thứ thật “gọn nhẹ”.
Mặc dù Quốc hội đã đồng ý cấp 25.000 USD cho lễ nhậm chức của ông, nhưng Roosevelt chỉ chi chưa đến 2.000 USD cho sự kiện này. Thay vì địa điểm truyền thống tại Điện Capitol, Roosevelt chọn tổ chức lễ tuyên thệ nhậm chức tại Nhà Trắng. Vấn đề sức khỏe cũng là một trong những lý do Tổng thống Roosevelt muốn tổ chức lễ nhậm chức đơn giản tại Nhà Trắng.
Không có đám đông lớn tới dự lễ nhậm chức
Bầu trời u ám bao phủ Washington D.C. vào sáng ngày 20/1/1945, phần nào phản ánh không khí thời chiến nghiệt ngã của đất nước, mặc dù những cơn mưa và tuyết rơi xuống thủ đô đã dứt từ đêm hôm trước.
“Một ngày tồi tệ” Tổng thống Roosevelt đã nói như vậy khi ông nhìn ra ngoài trời.
James Roosevelt không nghĩ rằng cha mình trông lại tiều tụy đến thế: “Cha à, trông cha nhợt nhạt quá!”.
Tổng thống chỉ cười và đáp lại: “Cha hơi mệt. Một vài ngày tới suối nước nóng sẽ giúp cha phục hồi ngay thôi”.
Có vẻ như nhiều người đã nghe theo lời kêu gọi của Tổng thống Roosevelt rằng đừng tụ tập đông đúc ở thủ đô để chứng kiến lễ nhậm chức của ông.
Chưa đến 8.000 người mua vé tới Nhà Trắng chứng kiến lễ nhậm chức của tổng thống. Họ đứng chờ trong lớp tuyết phủ dày và ẩm ướt trên Bãi cỏ phía Nam.
Vào buổi trưa, một đội quân nhạc đã chơi bản nhạc “Hail to the Chief” khi Tổng thống Roosevelt xuất hiện ở bậc thềm cổng phía Nam.
Vẻ ngoài tiều tụy của Tổng thống khiến cựu Đệ nhất phu nhân Edith Wilson (phu nhân Tổng thống Woodrow Wilson), hoảng sợ.
“Tôi cảm thấy thật kinh khủng. Ông ấy trông hệt như chồng tôi lúc sắp ra đi” bà Wilson nói với Bộ trưởng Lao động Frances Perkins.
Lễ nhậm chức năm 1945 của Tổng thống Franklin Roosevelt diễn ra ở Nhà Trắng. Ảnh: Getty.
Sau những lời giới thiệu, có một chút lúng túng khi Phó Tổng thống Henry Wallace, người đã không được chọn làm đối tác tranh cử của ông Roosevelt trong cuộc bầu cử năm 1944, chứng kiến lời tuyên thệ của người kế nhiệm mình là Harry Truman. Đây có lẽ là lần cuối cùng mà một Phó Tổng thống tuyên thệ nhậm chức trước người tiền nhiệm.
Sau đó, đến Tổng thống Roosevelt. Do chứng bại liệt, Roosevelt phải nhờ tới sự trợ giúp của con trai, James, cùng một nhân viên mật vụ để di chuyển tới bục phát biểu và tuyên thệ nhậm chức trước Chánh án Tòa án tối cao Harlan Stone.
“Tôi tin rằng các bạn sẽ hiểu và đồng ý với mong muốn của tôi rằng lễ nhậm chức này phải đơn giản và lời lẽ cũng cần ngắn gọn. Chúng ta, những người Mỹ của ngày nay, cùng với các đồng minh của mình, đang trải qua một thử thách vô vùng khó khăn. Đó là phép thử về lòng dũng cảm, về quyết tâm, về sự khôn ngoan của chúng ta, cũng như về nền dân chủ thiết yếu của chúng ta”, Tổng thống Roosevelt phát biểu sau đó.
Bài phát biểu nhậm chức của ông chỉ vẻn vẹn 558 từ và là phát biểu văn nhậm chức ngắn thứ 2 trong lịch sử Mỹ. (Trước đó, bài phát biểu nhậm chức nhiệm kỳ 2 của Tổng thống George Washington chỉ dài 135 từ.) Toàn bộ lễ nhậm chức chỉ kéo dài 15 phút.
Roosevelt qua đời chưa đầy 3 tháng sau khi nhậm chức nhiệm kỳ 4
Thay vì bữa tiệc trưa theo truyền thống với các thành viên của Quốc hội, Roosevelt tổ chức một bữa tiệc buffet với salad gà, bánh cuộn không bơ, bánh ngọt và cà phê cho 2.000 người tham dự.
Do những cơn đau nhói ở ngực và lo sợ sẽ không thể ở lại cho tới khi bữa tiệc trưa kết thúc, Roosevelt nói với James, “Cha không thể làm điều này trừ khi con lấy cho cha một ly rượu mạnh. Tốt hơn là con nên đi lấy ngay đi”.
Con trai của Tổng thống đã “lén” đi lấy một chai rượu bourbon từ phòng của cha mình và Roosevelt đã uống hết chai rượu đó để xoa dịu cơn đau trước khi bước vào tiệc chiêu đãi.
Vào ngày nhậm chức lần thứ 4, có lẽ bản thân Roosevelt đã cảm nhận được mình không còn sống được bao lâu nữa. Theo Đệ nhất phu nhân Eleanor Roosevelt, ông đã muốn tất cả 13 người cháu của mình tới dự lễ nhậm chức này. “Ông biết chắc đây sẽ là lễ nhậm chức cuối cùng, thậm chí còn linh cảm rằng ông sẽ không ở cùng chúng tôi lâu hơn nữa”.
Tổng thống cũng đã nói với James về một lá thư được giấu kín, trong đó nói về mong muốn dành cho cho tang lễ của ông và đã có một cuộc gặp kéo dài 40 phút với bác sĩ Nhà Trắng sau khi tổ chức một buổi trà chiều với các thành viên của Cử tri đoàn.
Hai ngày sau lễ nhậm chức, Roosevelt khởi hành chuyến đi kéo dài 5 tuần để gặp Thủ tướng Anh Winston Churchill và Nhà lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin tại Hội nghị Yalta.
Chỉ 82 ngày sau khi tuyên thệ nhậm chức Tổng thống tại Nhà Trắng, Roosevelt đột ngột qua đời vào ngày 12/4/1945, ở tuổi 63. Phó Tổng thống Truman sau đó cũng tuyên thệ nhậm chức ở Nhà Trắng.
Với việc phê chuẩn Tu chính án thứ 22 vào năm 1951, các Tổng thống sau này chỉ giới hạn ở 2 nhiệm kỳ Tổng thống được bầu hoặc một nhiệm kỳ nếu họ đã phục vụ hơn hai năm trong nhiệm kỳ của người tiền nhiệm.
Roosevelt trở thành Tổng thống đầu tiên và cũng là cuối cùng đắc cử và nhậm chức 4 lần.
HOÀNG PHẠM/VOV
Giải mật: Trước trận Trân Châu Cảng, Mỹ từng nhăm nhe tấn công Nhật Bản
