Được thành lập vào năm 1636 với tư cách là một lực lượng dân quân, Vệ binh Quốc gia Mỹ là một nhóm dự bị “sẵn sàng” gồm 450.000 thành viên cả nam và nữ tình nguyện hoạt động tại tất cả 50 tiểu bang và 4 vùng lãnh thổ của Mỹ.
Các vệ binh làm các công việc dân sự và tham gia huấn luyện quân sự bán thời gian. Họ được huy động làm nhiệm vụ trong thời kỳ bất ổn dân sự, thiên tai, đình công, chiến tranh, tình trạng y tế khẩn cấp và bạo loạn.
Lực lượng Vệ binh Quốc gia Mỹ có lịch sử gần 400 năm. Ảnh: Getty.
Là lực lượng duy nhất tồn tại cả ở cấp liên bang và tiểu bang, theo Hiến pháp Mỹ, các đơn vị vệ binh có thể được huy động để đảm bảo an toàn công cộng, trật tự và hòa bình tại địa phương trong thời gian khẩn cấp và có thể được huy động để trở thành mọt phần thiết yếu của lực lượng Mỹ ở nước ngoài.
Trong cuốn “Tôi là vệ binh: Lịch sử của lục quân vệ binh quốc gia” (I Am The Guard: A History of the Army National Guard), tác giả Michael Doubler viết: “Vệ binh quốc gia là lực lượng riêng biệt, độc lập với các lực lượng dự bị liên bang khác của Lục quân, Hải quân, Không quân và Thủy quân lục chiến. Vệ binh Quốc gia hoạt động theo chỉ đạo của thống đốc các tiểu bang cho đến khi tổng thống ra lệnh cho họ làm nhiệm vụ liên bang trong các trường hợp khẩn cấp trong nước hoặc làm nhiệm vụ ở nước ngoài”.
Các vệ binh thường làm việc tại tiểu bang mình sống, tham gia các cuộc diễn tập được lên lịch vào một cuối tuần trong tháng và một chương trình huấn luyện 2 tuần mỗi năm.
Liên tục phát triển trong gần 400 năm qua, từ các lực lượng dân quân thuộc địa tham gia vào các trận chiến đầu tiên của Cách mạng Mỹ, tham gia vào 2 cuộc chiến tranh thế giới, đến việc bảo vệ thủ đô của Mỹ khỏi đám đông bạo loạn đầu năm 2021, Lực lượng Vệ binh Quốc gia đáp ứng các nhiệm vụ chiến đấu, các trường hợp khẩn cấp trong nước và cũng tham gia vào mọi cuộc xung đột lớn của Mỹ.
Vệ binh Quốc gia trong những ngày đầu
Trước Lục quân Mỹ, Lục quân Vệ binh Quốc gia là lực lượng chiến đấu có tổ chức đầu tiên của Mỹ, bắt nguồn từ ngày 13/12/1636 tại Thuộc địa Vịnh Massachusetts khi 3 trung đoàn dân quân được thành lập để chống lại Bộ lạc Pequot, đảm bảo an ninh cho các khu định cư ban đầu. Nam giới trong độ tuổi từ 16-60 được huy động tham gia. 3 trung đoàn ban đầu ở Massachusetts vẫn tiếp tục hoạt động cho đến ngày nay.
Sau này, “khi mối đe dọa từ Ấn Độ giảm đi, lực lượng dân quân nhận thấy mình ngày càng tham gia nhiều hơn vào việc chống lại các cường quốc thuộc địa khác. Vào cuối những năm 1700, lực lượng dân quân đã trở thành một bức tường thành chống lại sự can thiệp của người Anh vào các vấn đề thuộc địa”, Doubler viết.
Trong cuộc Cách mạng Mỹ, các đơn vị dân quân lấy lên là Minutemen, đặc trưng bởi cách phản ứng nhanh chóng của họ. Lực lượng dân quân cũng thành lập các đội quân tình nguyện trong Nội chiến và bảo vệ cho những người định cư trong quá trình mở rộng về phía tây. Đạo luật Dân quân năm 1903, còn được gọi là Đạo luật Dick, đã tạo ra các nền tảng của Lực lượng Vệ binh Quốc gia ngày nay, theo đó, lực lượng này có thể hỗ trợ các nhiệm vụ liên bang nhiều hơn.
Đơn vị không quân đầu tiên của Lực lượng vệ binh được thiết lập vào ngày 1/11/1915, nhưng phải tới hơn 30 năm sau, vào ngày 18/9/1947, với sự hình thành của Không quân Mỹ, Không quân Vệ binh Quốc gia mới chính thức được thành lập.
Kể từ đó, Không quân Vệ binh Quốc gia đã tham gia chiến đấu trong các cuộc chiến tranh ở Triều Tiên và Việt Nam, khủng hoảng vùng Vịnh, vụ tấn công khủng bố 11/9, các nỗ lực cứu trợ sau bão, cuộc chiến ở Afghanistan và các hoạt động khác...
Đạo luật Quốc phòng năm 1916
Sau vụ chìm tàu Lusitania vào ngày 7/5/1915, Quốc hội thông qua và Tổng thống Woodrow Wilson ký ban hành Đạo luật quốc phòng năm 1916, theo đó thay đổi đáng kể đối với lực lượng vệ binh, chính thức có tên gọi là Vệ binh Quốc gia. Lực lượng này được bổ sung ngân sách, tăng cường và tiêu chuẩn hóa đào tạo, thực hiện kiểm tra hàng năm và đòi hỏi những người gia nhập lực lượng này phải qua các kiểm tra điều kiện cũng như kiểm tra thể lực.
Vệ binh Quốc gia Mỹ được huy động ở Los Angeles. Ảnh: Getty.
“Luật pháp đã hệ thống hóa nhiệm vụ kép của Vệ binh Quốc gia ở cấp tiểu bang và liên bang, đồng thời yêu cầu các vệ binh phải thề trung thành với cả Hiến pháp Mỹ và cũng như các luật lệ của tiểu bang. Tổng thống Mỹ có thể huy động lực lượng Vệ binh Quốc gia trong thời gian ban bố tình trạng khẩn cấp liên bang và lực lượng này có thể tham gia vào các nhiệm vụ viễn chinh”, theo Doubler.
Sau khi Mỹ tham gia Chiến tranh Thế giới thứ nhất, Harry S. Truman, với tư cách là đội trưởng trong Lực lượng Vệ binh Quốc gia Missouri, đã chiến đấu tại Argonne, Pháp vào năm 1918.
Vào tháng 9/1940, khi Mỹ sắp bước vào Thế chiến thứ hai, Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã huy động lực lượng Vệ binh Quốc gia để huấn luyện một năm. Việc huy động lực lượng vệ binh quốc gia ở cấp liên bang đã làm tăng gấp đôi quy mô lực lượng chiến đấu của Mỹ, qua đó đảm bảo nhân lực cho sự can thiệp cuối cùng của Mỹ vào Châu Âu.
Vệ binh quốc gia ngày nay
Ngày nay, chỉ có Lục quân Mỹ tự hào có nhiều thành viên hơn Vệ binh Quốc gia. Có tới 10 Tổng thống Mỹ, trong đó có George Washington, Thomas Jefferson và Abraham Lincoln từng tham gia vệ binh quốc gia tiểu bang.
Harry S. Truman (Lục quân Vệ binh Quốc gia của Missouri) và George W. Bush. (Không quân Vệ binh Quốc gia Texas) là hai tổng thống duy nhất từng phục vụ trong lực lượng vệ binh quốc gia ngày nay.
Lực lượng Vệ binh Quốc gia bang Connecticut được huy động bảo vệ an ninh cho lễ nhậm chức của ông Joe Biden ở Washington. Ảnh: Reuters.
Lực lượng Vệ binh Quốc gia đã được huy động ít nhất 16 lần ở cấp liên bang, trong đó có cả cuộc Nội chiến 1861-1865, Khủng hoảng người tị nạn Cuba năm 1980 và Cuộc bạo loạn Los Angeles năm 1992.
Kể từ vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, Vệ binh Quốc gia đã huy động hơn 500.000 binh sĩ cho các nhiệm vụ liên bang. Ở cấp tiểu bang, lực lượng này đóng một phần quan trọng trong công tác cứu trợ thiên tai và bảo vệ đất mẹ.
Trong cơn bão Katrina năm 2005, khoảng 50.000 binh sĩ Vệ binh Quốc gia đã được triển khai đến khu vực duyên hải Vịnh Mexico để thực hiện các hoạt động nhân đạo, sơ tán và cứu trợ.
Năm 2020, gần 100.000 vệ binh được triển khai để hỗ trợ cho đại dịch Covid-19, cháy rừng ở California và các cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc. Vào ngày 6/1/2021, Vệ binh Quốc gia cũng được huy động sau khi đám đông bạo loạn xông vào Điện Capitol trong lúc Quốc hội họp để chính thức kiểm phiếu của đại cử tri đoàn.
HOÀNG PHẠM/VOV
Nhà lãnh đạo Lybia Gaddafi từng muốn trả bao nhiêu để có vũ khí nguyên tử?
