LSVNO - Tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính là một trong những biện pháp ngăn chặn, bảo đảm xử lý vi phạm hành chính. Mặc dù đã có nhiều quy định cụ thể nhưng trong thực tiễn áp dụng pháp luật vẫn còn những vướng mắc, bất cập cần khắc phục.
Thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật
Trong một số trường hợp, tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính để ngăn chặn ngay hành vi vi phạm hành chính mà nếu không tạm giữ thì sẽ gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, áp dụng biện pháp tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính để đảm bảo thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính được tiến hành nhanh chóng, kịp thời.
Quy định về tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính được nhà nước ta quy định ở nhiều văn bản khác nhau, cụ thể tại Điều 125, Điều 126 Luật Xử lý vi phạm hành chính; Nghị định số 115/2013/NĐ-CP ngày 03/10/2013 quy định về quản lý, bảo quản tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tạm giữ, tịch thu theo thủ tục hành chính; Thông tư 173/TT- BTC ngày 20/11/2013 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện một số nội dung về quản lý tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tạm giữ, tịch thu theo thủ tục hành chính.
Những văn bản pháp luật trên đã tạo cơ sở pháp lý cho công tác tạm giữ, tang vật phương tiện vi phạm hành chính. Theo Báo cáo tổng kết 6 năm thi hành Nghị định 115/NĐCP, kết quả từ năm 2013 đến nay đã tạm giữ, tịch thu hơn 17.460.000 tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; trong đó đã trả lại hơn 4.056.000 tang vật, phương tiện cho chủ sở hữu; chuyển cơ quan điều tra gần 190.000 tang vật, phương tiện; tiêu hủy hơn 5.040.000 tang vật, phương tiện và bán sung công quỹ hơn 5.065.000 tang vật, phương tiện; nộp vào ngân sách nhà nước hơn 1.940 tỷ đồng (bao gồm số tiền là tang vật, phương tiện vi phạm và số tiền thanh lý tang vật, phương tiện vi phạm); số còn lại là tang vật, phương tiện còn tồn đọng, chưa xử lý (3.109.000).
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính còn tồn tại nhiều khó khăn, vướng mắc do những quy định về vấn đề này chưa được rõ ràng, chặt chẽ, đặc biệt là quy định về thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính.
Tại khoản 8 Điều 125 Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định: Thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, giấy phép, chứng chỉ hành nghề là 07 ngày, kể từ ngày tạm giữ. Thời hạn tạm giữ có thể được kéo dài đối với những vụ việc có nhiều tình tiết phức tạp, cần tiến hành xác minh nhưng tối đa không quá 30 ngày, kể từ ngày tạm giữ tang vật, giấy phép, chứng chỉ hành nghề. Đối với vụ việc thuộc trường hợp quy định tại đoạn 2 khoản 1 Điều 66 của Luật Xử lý vi phạm hành chính mà cần có thêm thời gian để xác minh thì người có thẩm quyền đang giải quyết vụ việc phải báo cáo thủ trưởng trực tiếp của mình bằng văn bản để xin gia hạn việc tạm giữ; việc gia hạn phải bằng văn bản, thời hạn gia hạn không được quá 30 ngày. Thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, giấy phép, chứng chỉ hành nghề được tính từ thời điểm tang vật, phương tiện, giấy phép, chứng chỉ hành nghề bị tạm giữ thực tế. Thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, giấy phép, chứng chỉ hành nghề không vượt quá thời hạn ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính quy định tại Điều 66 của Luật Xử lý vi phạm hành chính, trừ trường hợp quy định tại điểm c khoản 1 Điều 125 Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Một số bất cập
Quy định về thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính như trên trong thực tiễn triển khai còn một số hạn chế, bất cập sau:
Thứ nhất, chưa có quy định cụ thể đối với trường hợp vụ việc có nhiều tình tiết phức tạp, cần xác minh để gia hạn thời hạn tạm giữ. Theo khoản 8 Điều 125 quy định thời hạn tạm giữ có thể được kéo dài đối với những vụ việc có nhiều tình tiết phức tạp, cần tiến hành xác minh nhưng tối đa không quá 30 ngày, kể từ ngày tạm giữ tang vật, giấy phép, chứng chỉ hành nghề. Thực tế, khi gia hạn thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính để xác định thế nào là vụ việc có tình tiết phức tạp còn nhiều cách hiểu khác nhau, do chưa có hướng dẫn cụ thể, dẫn đến việc gia hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính còn tùy tiện. Một số cơ quan gia hạn thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính lên đến 60 ngày gây khó khăn cho công tác bảo quản, xử lý tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị hư hỏng, mục nát, gây thiệt hại về tài sản cho nhà nước và xã hội.
Thứ hai, chưa có quy định về xử lý tang vật, phương tiện vi phạm hành chính quá thời hạn tạm giữ dẫn đến số lượng tang vật, phương tiện vi phạm hành chính lưu kho quá tải. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 74 Luật Xử lý vi phạm hành chính, thời hiệu thi hành quyết định xử phạt là 01 năm nên khi tạm giữ phương tiện, ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính, người vi phạm không chấp hành quyết định xử phạt, bỏ phương tiện thì phải chờ hết thời hiệu thi hành quyết định xử phạt, cơ quan, người có thẩm quyền mới thực hiện thủ tục xử lý phương tiện dẫn đến số lượng và thời gian tạm giữ phương tiện kéo dài. Tình trạng các phương tiện tồn đọng lâu ngày, gây mục nát, hư hỏng, lãng phí tài sản xã hội mà chưa được xử lý, tình trạng chủ phương tiện, tang vật không đến nhận lại phương tiện, tang vật còn xảy ra nhiều. Theo Báo cáo tổng kết 6 năm thi hành Nghị định 115/NĐCP, từ năm 2013 đến nay đã có 1.739.103 tang vật, phương tiện vi phạm quá thời hạn tạm giữ, hiện còn tồn đọng 303.382 tang vật, phương tiện.
Thứ ba, quy định về thời gian tạm giữ để xác định giá trị tài sản chưa hợp lý. Theo khoản 3 Điều 60 Luật Xử lý vi phạm hành chính về thời hạn tạm giữ tối đa không quá 24 giờ kể từ thời điểm ra quyết định tạm giữ, trong trường hợp cần thiết có thể gia hạn thêm không quá 24 giờ là chưa phù hợp với thực tế, đặc biệt là những phương tiện tự chế vì trong trường hợp này, việc xác định giá phương tiện gặp nhiều khó khăn và thường phải thuê đơn vị tư vấn để xác định giá.
Kiến nghị
Do vậy để nâng cao chất lượng công tác tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính phục vụ công tác đấu tranh xử lý vi phạm hành chính, trong thời gian tới cần sớm có văn bản quy định cụ thể hơn nữa về thời hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, xử lý tang vật, phương tiện vi phạm hành chính quá thời hạn tạm giữ theo hướng:
Một là, cần có quy định hướng dẫn cụ thể về các trường hợp có nhiều tình tiết phức tạp, cần xác minh để làm căn cứ ra quyết định tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, theo cách hiểu vụ việc có tình tiết phức tạp là vụ việc có tình tiết cần có thêm thời gian để xác minh và vụ việc đó chưa đủ căn cứ để ra quyết định xử phạt hành chính.
Hai là, cần có quy định bổ sung hướng dẫn xử lý tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đã quá thời hạn tạm giữ. Trong quy định cần nêu rõ khoảng thời gian phù hợp để cơ quan chức năng xử lý nhanh chóng số tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đã quá thời giạn tạm giữ, tránh trường hợp tồn đọng quá nhiều tang vật, phương tiện vi phạm hành chính lưu kho, đặc biệt là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính là phương tiện giao thông vận tải. Đối với phương tiện quá thời hạn chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính 10 ngày, nếu người vi phạm không chấp hành quyết định xử phạt thì cơ quan có thẩm quyền thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng, quá thời hạn 30 ngày mà chủ phương tiện không đến nhận, không có lý do chính đáng thì cơ quan có thẩm quyền ra quyết định tịch thu, bán đấu giá phương tiện vi phạm hành chính. Đối với các trường hợp đủ điều kiện theo quy định thì cần nhanh chóng trả lại cho người vi phạm hoặc chủ sở hữu, người sử dụng hợp pháp. Đối với tang vật, phương tiện vi phạm có giá trị thấp hoặc không còn giá trị sử dụng mà chủ sở hữu, người quản lý hoặc người sử dụng hợp pháp tang vật, phương tiện không đến nhận lại thì cần có quy định để rút gọn các thủ tục để bán đấu giá, thanh lý tài sản, tránh trường hợp tang vật, phương tiện bị tồn đọng lâu ngày, phát sinh các chi phí.
Thứ ba, cần bổ sung quy định về thời hạn gia hạn tạm giữ đối với trường hợp cần gia hạn tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính để làm căn cứ xác định giá trị tài sản tang vật, phương tiện theo hướng gia tăng thời gian tạm giữ tang vât, phương tiện vi phạm hành chính, rút ngắn thủ tục định giá tài sản, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính làm cơ sở cho việc ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính được nhanh chóng, kịp thời.
| ThS. Nguyễn Thị Xuân - Khoa Luật, Học viện Cảnh sát nhân dân Nguồn: Tạp chí Tòa án |
