Vào ngày 15/10/2025, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã chính thức công bố Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) trong suốt 40 năm qua tại Việt Nam, nhằm rộng rãi lấy ý kiến từ đội ngũ cán bộ, đảng viên và toàn thể nhân dân. Đây không chỉ là một đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, mang tính chiến lược mà còn là cơ hội quý báu để phát huy trí tuệ tập thể của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, qua đó hoàn thiện hệ thống lý luận về đường lối đổi mới, tạo nền tảng vững chắc chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Trong đó, những nội dung liên quan đến xây dựng, đổi mới Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) cùng các tổ chức chính trị - xã hội được đặt ở vị trí trung tâm, khẳng định vai trò then chốt, không thể thay thế trong việc hoàn thiện và phát huy nền dân chủ XHCN, đồng thời củng cố, phát triển khối đại đoàn kết toàn dân tộc - yếu tố cốt lõi, quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội chính là cầu nối sống còn giữa Đảng, Nhà nước với các tầng lớp nhân dân, là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp tập hợp, đoàn kết rộng rãi quần chúng, khơi dậy và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc - nguồn sức mạnh vô địch của cách mạng. Qua bốn thập kỷ đổi mới, Đảng ta đã không ngừng nâng cao nhận thức sâu sắc hơn về vị trí, vai trò của hệ thống này, xem đây như một trụ cột quan trọng trong cấu trúc nền tảng của hệ thống chính trị XHCN, góp phần hiện thực hóa phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” - một nguyên tắc dân chủ cốt lõi. Trong bối cảnh đổi mới toàn diện, đồng bộ, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, việc xây dựng, đổi mới MTTQVN cùng các tổ chức chính trị - xã hội không chỉ là yêu cầu cấp bách, mang tính sống còn mà còn trở thành động lực nội sinh mạnh mẽ, thúc đẩy Việt Nam vươn tới cường thịnh, vững vàng tiến lên chủ nghĩa xã hội theo con đường đã chọn.
Đại hội đại biểu toàn quốc MTTQ Việt Nam lần thứ X, nhiệm kỳ 2024-2029. Ảnh: VGP.
Những quan điểm chủ yếu về xây dựng, đổi mới MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội được thể hiện trong Dự thảo Báo cáo tổng kết 40 năm đổi mới
Một là, sự phát triển nhận thức lý luận về vai trò của MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc phát huy nền dân chủ XHCN và khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Dự thảo khẳng định rõ ràng rằng, qua 40 năm đổi mới, Đảng ta đã đạt được những bước tiến vượt bậc trong nhận thức lý luận về hoàn thiện nền dân chủ XHCN, trong đó MTTQVN được xác định là tổ chức liên minh chính trị rộng rãi, đại diện chân chính cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Các tổ chức chính trị - xã hội như Công đoàn Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam... được xem là lực lượng tiên phong, nòng cốt, góp phần khơi dậy sức mạnh nhân dân, xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc vững chắc. Nhận thức này đã chuyển dịch một cách biện chứng từ việc tập trung chủ yếu vào vận động, tuyên truyền sang “đổi mới tổ chức, nội dung và phương thức hoạt động, mở rộng, đa dạng hóa các hình thức vận động, tập hợp nhân dân, củng cố và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc, hướng mạnh về cơ sở với phương châm ‘Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng’” [1]. Đặc biệt, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số quốc gia, MTTQVN cùng các tổ chức cần chủ động thích ứng, “sử dụng có hiệu quả các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội theo hướng thiết thực, tăng cường đồng thuận, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN” [2].
Hai là, những thành tựu nổi bật và những hạn chế còn tồn tại trong thực tiễn xây dựng, đổi mới MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội. Suốt 40 năm đổi mới, MTTQVN cùng các tổ chức chính trị - xã hội đã đạt được nhiều thành tựu mang tính lịch sử: tập hợp, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân, góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa, bảo vệ vững chắc Tổ quốc XHCN. Các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động lớn như “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” đã huy động được nguồn lực khổng lồ từ nhân dân và kiều bào, góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Vai trò giám sát, phản biện xã hội được nâng lên một tầm cao mới, với sự tham gia tích cực, trách nhiệm vào quá trình xây dựng chính sách, hoàn thiện pháp luật, “tích cực tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, tăng cường đối ngoại nhân dân” [3]. Tuy nhiên, Dự thảo cũng thẳng thắn chỉ rõ những hạn chế cần khắc phục: một số tổ chức còn hoạt động theo lối mòn, chưa thực sự đổi mới về nội dung và phương thức, chưa hướng mạnh về cơ sở; khả năng tập hợp lực lượng trong bối cảnh xã hội ngày càng đa dạng hóa còn hạn chế; hiệu quả ứng dụng công nghệ số, khai thác mạng xã hội để vận động, thuyết phục nhân dân chưa cao, dẫn đến một số bất cập trong việc củng cố niềm tin và tạo sự đồng thuận xã hội rộng rãi.
Ba là, định hướng giải pháp tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, đổi mới MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội trong giai đoạn mới đầy thách thức và cơ hội. Dự thảo đưa ra hệ thống giải pháp đồng bộ, cụ thể: (1) “Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, hành động của các cấp uỷ đảng, hệ thống chính trị về công tác dân vận; đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, vận động” [4]; mở rộng các hình thức tập hợp nhân dân đa dạng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc theo phương châm “Dân biết, dân bàn...”; tăng cường đối ngoại nhân dân, phát huy vai trò của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. (2) “Thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội, đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên” [5]; tham gia tích cực, trách nhiệm vào xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh. (3) Tích hợp sâu rộng chuyển đổi số vào mọi hoạt động, tận dụng mạng xã hội làm công cụ tuyên truyền, vận động hiệu quả. (4) Xây dựng chiến lược dài hạn phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc đến năm 2030, với tầm nhìn chiến lược đến năm 2045, phù hợp với kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của dân tộc Việt Nam.
Một số kiến nghị bổ sung cho Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc Đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam
Những nội dung đã trình bày trong Dự thảo về MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội tuy đã đạt mức độ toàn diện đáng kể, phản ánh sâu sắc sự tiến hóa của lý luận và thực tiễn qua bốn thập kỷ đổi mới, song trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ và dân tộc ta chính thức bước vào kỷ nguyên vươn mình đầy triển vọng, để MTTQVN cùng các tổ chức chính trị - xã hội thực sự phát huy tối đa vai trò cầu nối chiến lược, động lực nội sinh trong sự nghiệp kiến tạo một Việt Nam cường thịnh, Dự thảo cần được bổ sung, hoàn thiện thêm một số nội dung then chốt, mang tính đột phá chiến lược, nhằm nâng tầm hiệu quả hoạt động, đáp ứng đòi hỏi cấp thiết của thời đại mới - thời đại mà sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc chính là nền tảng bất di bất dịch cho mọi thắng lợi của cách mạng.
Một là, cần bổ sung mục tiêu cụ thể, rõ ràng, mang tính định hướng lâu dài cho việc xây dựng, đổi mới MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội, gắn bó hữu cơ với mục tiêu quốc gia trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Hiện tại, Dự thảo đã đề cập định hướng chung về đổi mới tổ chức, phương thức hoạt động, song chưa xác lập một mục tiêu tổng quát, xuyên suốt, làm kim chỉ nam cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc mà MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội chính là lực lượng nòng cốt tổ chức thực thi. Vì thế, cần bổ sung mục tiêu chiến lược: MTTQVN cùng các tổ chức chính trị - xã hội phải vươn lên trở thành hệ thống tổ chức chính trị - xã hội hiện đại, linh hoạt, sáng tạo, có năng lực tập hợp toàn diện, bao quát mọi tầng lớp nhân dân trong nước và kiều bào hải ngoại, tạo nên sức mạnh tổng hợp để thực hiện thắng lợi mục tiêu “đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao” [6], vì một Việt Nam hòa bình, độc lập, thống nhất, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội theo con đường Đảng ta đã lựa chọn.
Mục tiêu này không chỉ đồng bộ chặt chẽ với tầm nhìn kỷ nguyên vươn mình được Đảng ta xác định tại Đại hội XIV sắp tới, mà còn là điểm tương đồng cốt lõi, là ngọn cờ tư tưởng để quy tụ mọi giai cấp, tầng lớp, dân tộc, tôn giáo, kiều bào - bất chấp mọi khác biệt về lợi ích, quan điểm chính trị - vào một khối đại đoàn kết vững chắc như bàn thạch. Đây chính là cơ sở chính trị - tư tưởng nền tảng để MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội nâng cao tính chiến đấu, tính thuyết phục, tính hiệu quả trong công tác vận động nhân dân, từ đó củng cố niềm tin sắt son của nhân dân vào Đảng, tăng cường đồng thuận xã hội rộng lớn - nền móng cho sự ổn định chính trị và phát triển bền vững của đất nước trong mọi hoàn cảnh.
Hai là, cần bổ sung phương thức đổi mới hoạt động của MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội trên mọi môi trường, đặc biệt là môi trường số, hội nhập quốc tế và đối ngoại nhân dân - những không gian chiến lược mới của thời đại. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số đang tác động sâu sắc, toàn diện đến mọi lĩnh vực đời sống xã hội, Dự thảo cần bổ sung phương thức then chốt, mang tính đột phá: “xây dựng, đổi mới MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội trên mọi môi trường, mọi nền tảng, đặc biệt là không gian mạng và các nền tảng số toàn cầu”. Cụ thể:
- Phát huy tối đa vai trò của môi trường số trong vận động, tập hợp nhân dân: từ việc khai thác hiệu quả mạng xã hội, các nền tảng trực tuyến để tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đến việc tổ chức các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động lớn trên không gian mạng với hình thức sáng tạo, gần gũi, dễ lan tỏa, dễ tiếp cận. Thực tiễn gần đây đã chứng minh một cách sống động: chỉ với những hành động tưởng chừng đơn giản như “thả tim”, “like”, “đặt avatar cờ Tổ quốc” trên mạng xã hội, hàng triệu người Việt Nam trong và ngoài nước đã cùng nhau thể hiện tinh thần đoàn kết keo sơn, tự hào dân tộc trong các sự kiện trọng đại của đất nước. Đây chính là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh đại đoàn kết trên không gian số - một hiện thực khách quan, một nguồn lực vô tận mà Đảng, MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội cần nghiên cứu, tổng kết sâu sắc, nhân rộng thành phương thức hoạt động thường xuyên, hiệu quả, góp phần xây dựng “xã hội số” vững mạnh.
- Tăng cường đối ngoại nhân dân trên nền tảng số và hội nhập quốc tế: MTTQVN cần chủ động, tiên phong xây dựng các kênh kết nối số hiện đại với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài (hiện có hơn 6 triệu kiều bào tại 130 quốc gia và vùng lãnh thổ), biến họ thành lực lượng tiên phong, cầu nối quan trọng trong vận động nguồn lực trí tuệ, tài chính, công nghệ cao phục vụ phát triển đất nước. Đồng thời, cần phát huy vai trò đối ngoại nhân dân trong các diễn đàn đa phương, khu vực, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc trên trường quốc tế một cách chủ động, hiệu quả.
- Xây dựng cơ chế phối hợp liên thông giữa MTTQVN, các tổ chức chính trị - xã hội với các cơ quan Đảng, Nhà nước trong môi trường số, nhằm kịp thời phát hiện, xử lý các luồng thông tin tiêu cực, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin nhân dân vào chế độ XHCN.
Việc bổ sung phương thức này không chỉ hoàn toàn phù hợp với định hướng xây dựng “xã hội số”, “công dân số” mà Đảng và Nhà nước đang quyết liệt triển khai trên toàn quốc, mà còn là yêu cầu sống còn, mang tính lịch sử để MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội giữ vững vai trò cầu nối chiến lược, không bị tụt hậu trước sự thay đổi chóng mặt của thời đại số. Chỉ khi hoạt động mạnh mẽ trên mọi không gian - thực và ảo, trong nước và quốc tế - thì khối đại đoàn kết toàn dân tộc mới thực sự trở thành sức mạnh vô địch, là ngọn nguồn bất tận cho mọi thắng lợi trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Tài liệu tham khảo, trích dẫn
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam (2025), Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc Đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam, Phần liên quan đến MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội.
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2025), Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc Đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam, Phần liên quan đến chuyển đổi số và đồng thuận xã hội.
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2025), Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc Đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam, Phần về giám sát, phản biện và đối ngoại nhân dân.
[4] Đảng Cộng sản Việt Nam (2025), Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc Đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam, Phần định hướng công tác dân vận.
[5] Đảng Cộng sản Việt Nam (2025), Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc Đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam, Phần về giám sát, phản biện và bảo vệ quyền lợi đoàn viên.
[6] Đảng Cộng sản Việt Nam (2025), Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc Đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam, Phần mục tiêu phát triển đất nước.
Thạc sĩ MAI BÍCH HUỆ
LÊ HÙNG
Học viện Chính trị khu vực I
