Ảnh minh họa.
Theo quy định, khi bản án đã có hiệu lực pháp luật thì người bị kết án phải chấp hành án phạt theo quyết định thi hành án. Trên thực tế có những lý do khách quan đặc biệt mà người bị phạt tù chưa thể đi chấp hành hình phạt tù ngay được và nếu bắt họ đi chấp hành hình phạt tù trong một số trường hợp có thể gây ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe không những của chính bản thân họ mà còn ảnh hưởng đến gia đình, người thân của họ. Do đó, theo quy định tại khoản 1 Điều 24 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, đối với người bị kết án phạt tù đang được tại ngoại, Chánh án Tòa án đã ra quyết định thi hành án có thể tự mình hoặc theo đơn đề nghị của người bị kết án, văn bản đề nghị của Viện Kiểm sát cùng cấp, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nơi người chấp hành án cư trú, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi người chấp hành án làm việc hoặc cư trú ra quyết định hoãn chấp hành án phạt tù. Đơn đề nghị hoặc văn bản đề nghị phải được gửi cho Tòa án đã ra quyết định thi hành án kèm theo các giấy tờ có liên quan.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện xem xét hồ sơ đề nghị hoãn chấp hành án phạt tù và ra quyết định hoãn chấp hành án phạt tù vẫn còn gặp nhiều khó khăn vướng mắc cần được tháo gỡ.
Trong trường hợp người bị kết án đang chờ quyết định thi hành án của Tòa án thì bị tai nạn giao thông liệt một tay với tỉ lệ giám định thương tật là 50%, đang trong quá trình điều trị phục hồi chức năng tay và sức khỏe bản thân. Căn cứ điểm d khoản 1 Điều 6 Thông tư liên tịch số 01/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 12/8/2021 của Tòa án nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng Quy định về quan hệ phối hợp trong việc thực hiện trình tự thủ tục hoãn, miễn chấp hành án phạt tù, người bị kết án không thuộc trường hợp bị bệnh nặng tới mức không thể chấp hành án phạt tù và nếu phải chấp hành án phạt tù sẽ nguy hiểm đến tính mạng của họ, cũng không thuộc trường hợp mắc các bệnh khác dẫn đến không có khả năng tự phục vụ bản thân. Trên thực tế người bị kết án có khả năng đi lại, sinh hoạt, tự phục vụ bản thân nhưng sức khỏe đang trong quá trình phục hồi cần người khác trợ giúp một số nội dung sinh hoạt cá nhân và phải thăm khám điều trị thường xuyên.
Từ trường hợp trên xuất hiện nhiều ý kiến khác nhau. Có quan điểm cho rằng người bị kết án chỉ bị hạn chế khả năng tự phục vụ bản thân không thuộc trường hợp bị bệnh nặng nên vẫn chấp hành án phạt tù theo quy định của pháp luật. Cũng có quan điểm khác cho rằng người bị kết án đủ điều kiện được hoãn chấp hành án phạt tù vì họ không đủ sức khỏe để đi cải tạo, cũng không đủ điều kiện điều trị phục hồi sức khỏe đề phòng các biến chứng từ vết thương gây nên để sau khi người bị kết án chấp hành xong hình phạt có thể hòa nhập với cộng đồng và lao động phục vụ bản thân và gia đình.
Theo tác giả, trong công tác thi hành án cũng gặp khó khăn tương tự và một số vấn đề vướng mắc khác như trường hợp trên khi xem xét đối với đối tượng xin hoãn chấp hành án phạt tù có đủ điều kiện được hoãn chấp hành án hay không thì Tòa án không có căn cứ pháp luật cụ thể để quyết định cho đối tượng đó được hoãn chấp hành án phạt tù. Khi ra quyết định thi hành án phạt tù thì cơ quan thi hành án hình sự không tiếp nhận được phạm nhân vì phạm nhân đang điều trị phục hồi sức khỏe trong bệnh viện hoặc tại nhà nên không thể đến để chấp hành án theo quyết định của Tòa án, bên cạnh đó cơ quan thi hành án hình sự cũng không có căn cứ pháp luật để tiến hành đề nghị hoãn thi hành án phạt tù với đối tượng trên.
Theo điểm c khoản 2 Điều 7 Thông tư liên tịch số 01/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 12/8/2021 “…nếu thấy còn nội dung còn vướng mắc, chưa rõ thì Chánh án Tòa án phối hợp với Viện trưởng Viện Kiểm sát cùng cấp để trao đổi, thống nhất trước khi ban hành quyết định”, tuy nhiên việc thống nhất quan điểm cũng rất khó khăn bởi chưa có hướng dẫn cụ thể liên ngành về điều kiện được hoãn chấp hành án phạt tù với tỉ lệ tổn thương cơ thể của người chấp hành án là bao nhiêu sẽ được hoãn và cũng không có căn cứ pháp luật nào để hai bên có thể thống nhất đi đến kết luận chung.
Từ những vấn đề trên để xác định người bị kết án có đủ điều kiện được hoãn chấp hành án phạt tù hay không là rất khó khăn khi ra quyết định vậy nên cần có hướng dẫn chi tiết cụ thể hơn của cấp trên và sự phối hợp chặt chẽ thống nhất giữa các ban ngành đặc biệt là Tòa án, Viện Kiểm sát, cơ quan thi hành án.
VŨ THÀNH HUY
Tòa án quân sự Khu vực – Quân khu 1
