Ngày 10/7/2021, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã ký Công điện số 941/CĐ-TTg về việc triển khai thực hiện công tác đặc xá năm 2021. Trong đó, yêu cầu các cơ quan liên quan triển khai nhiều nội dung để công tác đặc xá năm 2021 được nghiêm túc, có hiệu quả, thực hiện tốt chính sách nhân đạo khoan hồng của Đảng và Nhà nước đối với người phạm tội và góp phần thực hiện có hiệu quả các Nghị quyết, Chỉ thị, Chương trình, Kế hoạch của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ về phòng, chống tội phạm. Theo đó, cần tổ chức phổ biến, quán triệt, bảo đảm công tác đặc xá thực hiện thống nhất, an toàn; công khai, minh bạch, theo quy trình chặt chẽ, đúng đối tượng, đúng điều kiện quy định pháp luật; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của phạm nhân, tuyệt đối không để xảy ra tiêu cực, sai sót, nhất là khi tình hình Covid-19 đang diễn biến hết sức phức tạp.
Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt. Tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp được Tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật Hình sự, xét thấy không cần buộc họ phải tiếp tục chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ.
Có thể nói, đợt đặc xá năm nay diễn ra trong tình hình rất đặc biệt, có ý nghĩa đặc biệt. Trước hết, năm 2021 đã diễn ra nhiều sự kiện chính trị trọng đại của đất nước như Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng thành công rực rỡ, cùng với đó là tổ chức thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Đây là những sự kiện chính trị đặc biệt quan trọng chỉ diễn ra 5 năm một lần, không những lựa chọn được đội ngũ lãnh đạo kế cận đủ đức, đủ tài tiếp tục sự nghiệp vẻ vang của Đảng, mà còn đề ra những định hướng quan trọng để xây dựng, phát triển đất nước trong giai đoạn 5 năm tới cũng như những năm tiếp theo. Quan trọng hơn nữa là tình hình trong nước và thế giới đang xuất hiện những diễn biến phức tạp, khó lường có thể ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng của đất nước trong thời gian tới.
Tiếp đó, hiện nay dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp, nguy cơ lan rộng ảnh hưởng đến mọi mặt đời sống của nước ta, trong đó nguy cơ cao lây lan ra các cơ sở giam giữ. Đáng chú ý đã có ổ dịch xuất hiện ở trại giam Chí Hòa (Quận 10, TP. HCM) với 81 trường hợp xác định mắc Covid-19. Theo nhận định của các cơ quan chức năng nguy cơ lây lan dịch ở các cơ sở giam giữ rất lớn vì vẫn còn một số cơ sở giam giữ còn thiếu thốn, điều kiện sinh hoạt còn khó khăn, mật độ phạm nhân khá cao… Thực tế trên thế giới nhiều nước đã thực hiện đặc xá, tha tù trước hạn cho các phạm nhân khi tình hình dịch bệnh bùng phát và họ đã thu được kết quả rất khả quan, nguy cơ những người này phạm tội mới rất ít.
Vì những lý do trên, theo chúng tôi, trong đợt xét đặc xá, tha thù trước hạn dịp Quốc khánh 02/9 và cả năm 2021 các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần xem xét mở rộng đối tượng được xét đặc xá, tha tù trước thời hạn. Theo đó, mở rộng đối tượng, giảm bớt các điều kiện được đặc xá, tha tù trước thời hạn để những phạm nhân có thành tích cải tạo tốt có thể được sớm trở về gia đình, hòa nhập cộng đồng. Tuy vậy, việc xét duyệt phải đảm bảo chặt chẽ, khách quan không vì số lượng, vì dịch bệnh mà hạ thấp các tiêu chí, điều kiện; nên ưu tiên cho những người lập công, có thành tích cải tạo tốt, phạm tội ít nghiêm trọng,…
Điều này không những thể hiện chính sách nhân văn, sự khoan hồng của Đảng, Nhà nước đối với những người bị kết án có thành tích cải tạo tốt nhân năm diễn ra các sự kiện chính trị trọng đại của đất nước mà còn góp phần phòng, chống dịch hiệu quả, sớm đưa đất nước thoát khỏi đại dịch Covid-19.
ThS. Luật gia PHẠM VĂN CHUNG
Sở Tư pháp tỉnh Kon Tum
Giải quyết vụ án có đồng phạm: Một số lưu ý và sai sót thường gặp
