Liên quan đến vụ nghi vấn Phó Giám đốc Sở hiếp dâm cấp dưới ở Thái Nguyên, nhiều ý kiến cho rằng hoàn toàn có đủ các căn cứ, yếu tố để khởi tố vụ án hình sự. Trước đó, Công an tỉnh Thái Nguyên đã có thông tin chính thức về đơn trình báo của một nữ cán bộ Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên về việc đã bị ông Đ.D.A., Phó giám đốc Sở này, xâm phạm nhân phẩm, danh dự ngay tại cơ quan.
Trong đơn, chị T. trình bày việc bị ông Đ.D.A., Phó giám đốc Sở, có hành vi xâm phạm nhân phẩm, danh dự và đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều Công an TP. Thái Nguyên khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với ông A. về hành vi trên.
Sau khi tiếp nhận đơn của chị T., Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP. Thái Nguyên đã tiến hành các biện pháp điều tra, xác minh theo quy định. Tuy nhiên, đến 14 giờ 30 ngày 04/8, chị T. đã đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP. Thái Nguyên nộp đơn xin rút yêu cầu khởi tố.
Công an tỉnh Thái Nguyên đã báo cáo Thường trực Tỉnh uỷ Thái Nguyên về vụ việc này và phối hợp với các cơ quan chức năng giải quyết theo đúng quy định của pháp luật.
Vậy theo quy định của pháp luật, liệu vụ việc này đã có đầy đủ các yếu tố cấu thành tội phạm, có căn cứ để khởi tố vụ án không?
Trao đổi với Tạp chí Luật sư Việt Nam, Luật sư Trần Thanh Lam, Văn phòng Luật sư Chính Pháp cho rằng với thông tin từ phía cơ quan điều tra tỉnh Thái Nguyên thì ngày 03/8/2021 một nữ nhân viên Sở kế hoạch và đầu tư Thái Nguyên đã đến cơ quan công an thành phố Thái Nguyên trình báo về việc bị Phó giám đốc Sở xâm phạm danh dự, nhân phẩm và đề nghị khởi tố vụ án, khởi tố bị can với vị Phó giám đốc sở về hành vi đó.
Theo đó, nạn nhân đã bị Phó Giám đốc Sở kéo vào phòng ngủ, khóa cửa phòng lại, sau đó ôm vật ra giường mà không có sự đồng ý của nạn nhân. Sau đó nữ nhân viên vật lộn, chống cự và chạy được ra ngoài thông báo cho các đồng nghiệp và lãnh đạo Sở biết sự việc.
Cơ quan điều tra đã tiến hành khám nghiệm hiện trường và thu giữ được những vật chứng là 02 chiếc dây chun buộc tóc và nhiều sợi tóc dài…(nghi của nạn nhân). Như vậy, mặc dù đối tượng chưa thực hiện được đến cùng hành vi phạm tội là quan hệ tình dục trái ý muốn với nạn nhân nhưng những thông tin tình tiết ban đầu cho thấy hành vi có dấu hiệu tội phạm về tội “Hiếp dâm” theo quy định tại Điều 141 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Về dấu hiệu pháp lý của tội "Hiếp dâm" theo Điều 141 Bộ luật Hình sự, hiếp dâm là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân. Có thể thấy, cấu thành tội phạm của tội hiếp dâm là cấu thành tội phạm hình thức. Điều luật chỉ nêu ra dấu hiệu của mặt khách quan là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội mà không nói đến hậu quả và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả. Có thể hiểu, do tính chất nghiêm trọng của hành vi hiếp dâm, xâm phạm vào khách thể có tầm quan trọng đặc biệt, chỉ cần người nào thực hiện một hành vi trong mặt khách quan nghĩa là người đó có ý định hiếp dâm người khác và có hành động dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực nhằm mục đích giao cấu với nạn nhân trái ý muốn của họ là đã đủ điều kiện để cấu thành tội phạm, bất kể hành vi đó có được hoàn thành và gây hậu quả hay không.
Mặt khách quan của tội "Hiếp dâm" được thể hiện qua một trong các hành vi dấu hiệu như:
- Có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực nhằm uy hiếp, vô hiệu hóa, tê liệt khả năng kháng cự của nạn nhân để giao cấu với họ mà không được sự chấp thuận của nạn nhân. Hành vi dùng vũ lực là hành vi dùng sức mạnh về thể chất hoặc đồ vật như vật ngã, đè, giữ tay, chân, bịt miệng, bóp cổ, trói, đấm đá, giằng xé quần áo,... của nạn nhân. Hành vi đe dọa dùng vũ lực là dùng lời nói, cử chỉ, động tác nhưng chưa tác động vào người nạn nhưng nhưng làm cho nạn nhân hiểu rằng nếu kẻ tấn công không giao cấu được thì sẽ sử dụng vũ lực ngay tức khắc, ví dụ như dọa giết, dọa đánh; mục đích của hành vi này là làm cho ý chí của nạn nhân bị tê liệt buộc họ phải giao cấu mà không dám kháng cự.
- Có hành vi lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác để giao cấu với lại nhân trái ý muốn của họ. Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là việc người phạm tội lợi dụng tình trạng người bị hại lâm vào một trong những hoàn cảnh sau đây để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác: Người bị hại không thể chống cự được (ví dụ: người bị hại bị tai nạn, bị ngất, bị trói, bị khuyết tật... dẫn đến không thể chống cự được); Người bị hại bị hạn chế hoặc bị mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi (ví dụ: người bị hại bị say rượu, bia, thuốc ngủ, thuốc gây mê, ma túy, thuốc an thần, thuốc kích thích, các chất kích thích khác, bị bệnh tâm thần hoặc bị bệnh khác... dẫn đến hạn chế hoặc mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi).
Thủ đoạn khác bao gồm các thủ đoạn như đầu độc nạn nhân; cho nạn nhân uống thuốc ngủ, thuốc gây mê, uống rượu, bia hoặc các chất kích thích mạnh khác làm nạn nhân lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác; hứa hẹn cho tốt nghiệp, cho đi học, đi thi đấu, đi biểu diễn ở nước ngoài để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.
- Có hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân: Giao cấu ở các hành vi nêu trên là hành vi xâm nhập của bộ phận sinh dục nam vào bộ phận sinh dục nữ, với bất kỳ mức độ xâm nhập nào. Còn hành vi quan hệ tình dục khác là hành vi của những người cùng giới tính hay khác giới tính sử dụng bộ phận sinh dục nam, bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: ngón tay, ngón chân, lưỡi,...), dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, miệng, hậu môn của người khác với bất kỳ mức độ xâm nhập nào, bao gồm một trong các hành vi sau đây: Đưa bộ phận sinh dục nam xâm nhập vào miệng, hậu môn của người khác; Dùng bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: ngón tay, ngón chân, lưỡi,...), dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, hậu môn của người khác.
Tội phạm "Hiếp dâm" hoàn thành kể từ thời điểm có các hành động nhằm giao cấu mà không cần phải có căn cứ là đã giao cấu được hay chưa, đã thỏa mãn sinh lý hay chưa. Nếu người phạm tội mới thực hiện hành vi dùng bạo lực, đe dọa dùng bạo lực hoặc sử dụng các thủ đoạn khác để giao cấu trái ý muốn của nạn nhân, nhưng chưa kịp giao cấu vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội như đã bị ngăn chặn thì phạm tội chưa đạt và họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm. Người trực tiếp thực hiện tội phạm có thể là nam giới hoặc nữ giới; có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự và với lỗi cố ý.
Theo Luật sư Lam, sự việc tại Sở kế hoạch và đầu tư Thái Nguyên diễn ra có nhiều người chứng kiến khi nạn nhân chạy thoát ra bên ngoài kêu cứu thì tâm lý hoảng loạn, quần áo, đầu tóc có dấu hiệu bị tấn công tình dục. Nạn nhân khai bị đối tượng vật ra giường để giao cấu trái ý muốn dù nạn nhân đã chống cự, vật lộn. Cơ quan điều tra cũng thu giữ được tại hiện trường những vật chứng của vụ án. Dù cho đối tượng chưa thực hiện được đến cùng hành vi quan hệ tình dục trái ý muốn với nạn nhân nhưng những thông tin, tình tiết ban đầu thì có dấu hiệu tội phạm về tội "Hiếp dâm". Tuy nhiên cơ quan điều tra sẽ phải tiến hành điều tra, xác minh thêm và chỉ khởi tố vụ án nếu có đủ căn cứ.
Với hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có thủ đoạn khác hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được để thực hiện hành vi giao cấu trái ý muốn của nạn nhân thì người phạm tội có thể phải đối mặt với hình phạt từ 2 năm đến 7 năm tù.
Trong vụ việc này, có thêm thông tin là nạn nhân đã rút đơn yêu cầu khởi tố. Về việc này thì theo quy định tại Điều 155 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, vụ án hình sự về tội "Hiếp dâm" quy định tại khoản 1 chỉ khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại. Nếu người yêu cầu khởi tố đã rút yêu cầu thì vụ việc sẽ đình chỉ giải quyết. Tuy nhiên nếu như có căn cứ xác định người đã yêu cầu rút yêu cầu khởi tố không phải tự nguyện mà là trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức thì tuy họ đã rút yêu cầu, Cơ quan điều tra vẫn tiếp tục tiến hành tố tụng đối với vụ án, xem xét xử lý hình sự nếu đủ căn cứ theo quy định của pháp luật. Ngoài ra nếu trường hợp phạm tội thuộc khoản 2, khoản 3 Điều 141 Bộ luật Hình sự, nghĩa là trường hợp rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng thì việc rút đơn cũng không có ý nghĩa mà cơ quan tiến hành tố tụng vẫn sẽ tiếp tục giải quyết vụ việc, không phụ thuộc vào yêu cầu của người bị hại.
Như vậy với trường hợp nữ nhân viên rút đơn thì khi nhận được yêu cầu xin rút đơn đề nghị khởi tố vụ án của nạn nhân, cơ quan điều tra sẽ làm việc với nạn nhân để làm rõ việc rút đơn có tự nguyện hay không, có bị ép buộc, cưỡng bức hay không. Bên cạnh đó cơ quan điều tra sẽ xem xét dấu hiệu hành vi vi phạm có thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 141 Bộ luật Hình sự hay không để làm cơ sở giải quyết vụ việc theo quy định của pháp luật.
Theo Luật Cán bộ, công chức thì công chức phải tiên phong, gương mẫu, chấp hành nghiêm chỉnh đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; trong giao tiếp công sở phải có thái độ lịch sự, tôn trọng đồng nghiệp; ngôn ngữ giao tiếp phải chuẩn mực, rõ ràng, mạch lạc. Đặc biệt, với cương vị là lãnh đạo thì vị Phó Giám đốc Sở này càng phải có cách hành xử đúng chuẩn mực, tuân thủ đúng những quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức. Việc cấp trên lợi dụng quyền hạn để có hành vi lạm dụng tình dục với nhân viên trong môi trường công sở, văn phòng là hành vi không thể chấp nhận trong đời sống hiện đại, văn minh. Hành vi lạm dụng tình dục người khác cho thấy phẩm chất đạo đức thấp kém, thiếu tôn trọng danh dự nhân phẩm của người khác, coi thường pháp luật. Với hành vi sàm sỡ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của đồng nghiệp thì đây là hành vi không thể chấp nhận được trong bất kỳ môi trường làm việc nào, đặc biệt đây lại là cơ quan nhà nước. Do đó cần phải có hình thức kỷ luật ở mức cao với hành vi vi phạm, Luật sư Lam bày tỏ rõ quan điểm.
Với tư cách một đảng viên thì phải chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật của nhà nước; phục tùng kỷ luật Đảng; phải rèn luyện đạo đức, có lối sống lành mạnh, không được có các biểu hiện tiêu cực; phải tôn trọng, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần và bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân… Tùy vào tính chất, mức độ nghiêm trọng của sự việc, căn cứ theo Quy định 102-QĐ/TW ngày 15/11/2017 do Ban chấp hành Trung ương ban hành về xử lý kỷ luật Đảng viên vi phạm thì khi xử lý kỷ luật Đảng, Đảng viên có thể bị áp dụng các hình thức xử lý kỷ luật: Khiển trách, cảnh cáo, cách chức, khai trừ ra khỏi Đảng. Nếu đảng viên có hành vi vi phạm pháp luật, có sự suy thoái nghiêm trọng về đạo đức, lối sống thì có thể bị xử lý kỷ luật với mức cao nhất là khai trừ ra khỏi đảng.
Có thể thấy rằng, sự việc xảy ra tại Sở Kế hoạch và Đầu tư Thái Nguyên khiến dư luận đặt câu hỏi về vấn đề đạo đức, lối sống của một số cán bộ, công chức hiện nay. Về mặt đạo đức, lối sống tại nơi công sở, văn phòng thì phải tôn trọng đồng nghiệp, nhất là đồng nghiệp nữ, tuyệt đối không được có những hành vi khiếm nhã, đi quá giới hạn để giữ gìn đạo đức xã hội và thể hiện tư cách của công chức, của đảng viên với nhân dân. Hành vi lợi dụng tình dục đồng nghiệp nơi công sở là hành vi thiếu tôn trọng danh dự nhân phẩm của người khác, coi thường pháp luật, cho thấy phẩm chất đạo đức thấp kém. Hành vi này cần được nghiêm khắc xử lý mạnh tay, bởi nếu không sẽ ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức Đảng, sự tin tưởng của nhân dân đối với cơ quan nhà nước. Do đó cơ quan chức năng cần phải tiếp tục làm rõ sự việc, xác định sự thật khách quan của vụ việc này, nếu có hành vi vi phạm pháp luật thì phải có các hình thức xử lý phù hợp, đảm bảo tính khách quan, công bằng, thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật.
NGÂN ANH
Đại biểu Quốc hội lên tiếng vụ nghi vấn Phó Giám đốc Sở hiếp dâm cấp dưới
Nghi vấn Phó Giám đốc Sở hiếp dâm cấp dưới: Nạn nhân rút đơn nhưng vẫn có thể khởi tố
Công an Thái Nguyên thông tin vụ Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư bị tố sàm sỡ nữ cán bộ
Nghi vấn Phó Giám đốc Sở hiếp dâm cấp dưới: Xử lý nghiêm theo đúng quy định
Điều tra nghi án Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Thái Nguyên bị tố hiếp dâm nữ nhân viên
