EC khởi kiện và đòi hãng này bồi thường tài chính với cáo buộc hãng này không những không thực hiện đầy đủ và nghiêm túc thỏa thuận đã ký kết với EC về cung ứng vaccine.
Chuyện cung ứng vaccine này bộ phận quan trọng trong chiến lược vaccine của EU. AstraZeneca chỉ là một trong một số loại vaccine phòng ngừa dịch bệnh cho đến nay được EC chấp thuận.
Hãng AstraZeneca biện minh rằng không hề có ý định vi phạm thỏa thuận đã ký kết về cung ứng vaccine mà chỉ có gặp khó khăn nhất định trong bào chế nên sản lượng chưa được đảm bảo và vì thế chưa đáp ứng được yêu cầu cấp thiết của EC. Vụ việc trở nên càng thêm nan giải và nhạy cảm khi phía EU còn cáo buộc hãng AstraZeneca cố tình không cung ứng đầy đủ caccine cho EU mà ưu tiên cung ứng cho Anh. AstraZeneca là một tập đoàn của Anh và Thuỵ Điển, bào chế loại vaccine này trên lãnh thổ Anh. Anh hiện không còn là thành viên của EU và đã bùng phát mối bất hoà liên quan đến chuyện cung ứng vaccine AstraZeneca. EU cáo buộc phía Anh áp dụng chính sách cấm xuất khẩu vaccine để độc quyền loại vaccine này và để tàng trữ chứ không chịu chia sẻ nguồn cung ứng vaccine.
Tòa án ở Bỉ đưa ra phán quyết đặc biệt đến nỗi cả EC lẫn hãng AstraZeneca đều không những hài lòng về phán quyết mà còn coi đấy là thắng lợi. Theo phán xử của tòa, phía hãng AstraZeneca từ nay cho đến cuối tháng 9 này phải cung ứng 50 triệu liều vaccine cho EU, thấp hơn nhiều so với mức độ EU yêu cầu.
Tòa đưa ra mức phạt hãng AstraZeneca trong trường hợp không cung ứng vaccine kịp thời cao hơn yêu cầu đòi hỏi của EU nhưng chỉ tính cho từng liều vaccine chứ không tính cả theo từng ngày chậm trễ cung ứng mà phía EU yêu cầu.
Tòa án còn khẳng định hãng AstraZeneca có quyền tự quyết định lựa chọn khách hàng để cung ứng vaccine chứ không bị bắt buộc phải dành ưu tiên hàng đầu cho EU, tức là không cứ bắt buộc phải chờ đợi đến khi đáp ứng đầy đủ mọi yêu cầu của EU thì mới được cung ứng vaccine cho khách hàng khác. Phán quyết này của tòa án xử lý luôn cả mối bất hòa giữa EU và Anh về độc quyền vaccine và cấm xuất khẩu vaccine.
Cách phán xử của tòa án là chẳng để cho bên nào đúng hết và cũng chẳng để phía nào bị thua hết. Bên nào cũng có lỗi và sai. Bên nào cũng được và không được. Hãng AstraZeneca không bị buộc phải cung ứng ngay lập tức nhiều vaccine cho EU nhưng bị khép vào hạn định thời gian cụ thể và bị áp mức phạt tiền nếu vi phạm.
Phía EU được đảm bảo một phần cung ứng và có được chế tài về bồi thường tài chính nhưng không được đảm bảo cung ứng vaccine như yêu cầu đòi hỏi và trong thực chất thua phía Anh về phương diện cấm xuất khẩu vaccine cũng như ưu tiên lựa chọn khách hàng cung ứng vaccine.
Chủ ý của tòa án với phán xử kiểu như thế này là để cho cả bên nguyên lẫn bên bị đều có thể tùy ý lý giải phán quyết của tòa theo cách nhìn và lợi ích của họ. Hai bên đều công khai tỏ ra hoan hỉ vì chiến thắng, nhưng trong thực chất phải vậy vì còn chỉ như thế mới bảo toàn được thể diện
THẢO NGUYÊN/PLVN
