Ngày nay, hoạt động công nghệ cao luôn là hoạt động được Chính phủ Việt Nam khuyến khích phát triển. Theo đó, doanh nghiệp công nghệ cao sẽ vừa được hưởng các ưu đãi đầu tư như ưu đãi về đất đai, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, vừa được xem xét hỗ trợ kinh phí đào tạo, nghiên cứu và phát triển, sản xuất thử nghiệm,... Với sự quan tâm, ưu đãi “đặc biệt” trên, việc nhận diện “doanh nghiệp công nghệ cao” cũng tương đối quan trọng. Do đó, ngày 16/3/2021 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 10/2021/QĐ-TTg quy định tiêu chí xác định doanh nghiệp công nghệ cao (“Quyết định 10”), thay thế các tiêu chí tại Quyết định số 19/2015/QĐ-TTg ngày 15/6/2015 (“Quyết định 19”). Với sự thay đổi này, các doanh nghiệp đang phải đối mặt với các yêu cầu khắt khe hơn để được coi là “doanh nghiệp công nghệ cao”.
Theo Quyết định 10, bên cạnh những tiêu chí không thay đổi khi xác định doanh nghiệp công nghệ cao như doanh nghiệp phải sản xuất sản phẩm công nghệ cao thuộc Danh mục sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển theo quy định pháp luật; áp dụng các biện pháp thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng trong sản xuất,... và có doanh thu từ sản phẩm công nghệ cao phải đạt ít nhất 70% trong tổng doanh thu thuần hằng năm của doanh nghiệp, có 02 tiêu chí thay đổi nổi bật, quan trọng, cụ thể:
Thứ nhất, tiêu chí tỷ lệ tổng chi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (“R&D”) của doanh nghiệp trên giá trị của tổng doanh thu thuần trừ đi giá trị đầu vào đã có sự thay đổi lớn.
Cụ thể, việc xác định tỷ lệ này tại Quyết định 19 được phân loại thành 02 trường hợp doanh nghiệp vừa và nhỏ; doanh nghiệp có nguồn vốn trên 100 tỉ đồng và có tổng số lao động trên 300 người có tỷ lệ tương ứng là 1% và 0,5%. Trong khi đó, Quyết định 10 đã có sự phân định rõ ràng hơn thành 03 trường hợp cùng với việc thay đổi tăng tỷ lệ tổng chi cho hoạt động R&D.
Đối với doanh nghiệp có tổng nguồn vốn từ 6.000 tỉ đồng và tổng số lao động từ 3.000 người trở lên, tỷ lệ này phải đạt ít nhất 0,5%. Đối với doanh nghiệp không thuộc trường hợp trên, có tổng nguồn vốn từ 100 tỈ đồng và tổng số lao động từ 200 người trở lên, tỷ lệ phải đạt ít nhất 1%. Và với doanh nghiệp không thuộc các trường hợp nêu trên, tỷ lệ này phải đạt ít nhất 2%.
Bên cạnh đó, việc xác định chi cho hoạt động R&D của doanh nghiệp đã được hướng dẫn cụ thể hơn, bao gồm các khoản chi sau: khấu hao đầu tư cơ sở hạ tầng, tài sản cố định, chi thường xuyên hàng năm cho hoạt động nghiên cứu và phát triển; chi hoạt động đào tạo, hỗ trợ đào tạo cho lao động nghiên cứu và phát triển của doanh nghiệp, các tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở đào tạo tại Việt Nam; phí bản quyền, chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp phục vụ hoạt động nghiên cứu và phát triển; phí đăng ký công nhận hoặc bảo hộ sáng chế, giải pháp hữu ích tại Việt Nam.
Quy định mới này đã giới hạn các khoản được tính vào tổng chi cho hoạt động R&D, hạn chế tình trạng doanh nghiệp muốn được công nhận là doanh nghiệp công nghệ cao có thể tùy ý cộng các khoản vào chi phí cho hoạt động R&D.
Luật sư Trần Gia Thế, Công ty Luật TNHH TGT.
Thứ hai, Quyết định 10 đã thay đổi tiêu chí liên quan đến chất lượng nhân sự. Cụ thể, trước đây quy định số lượng lao động trực tiếp thực hiện R&D có trình độ từ đại học trở lên trên tổng số lao động của doanh nghiệp phải đạt ít nhất 5% đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ và 2,5% đối với doanh nghiệp có nguồn vốn trên 100 tỉ đồng và tổng số lao động trên 300 người.
Tuy nhiên, quy định mới chỉ yêu cầu lao động trực tiếp thực hiện nghiên cứu và phát triển có trình độ chuyên môn từ cao đẳng trở lên và tỷ lệ số lao động này trên tổng số lao động của doanh nghiệp theo luật mới cũng được chia thành 03 trường hợp: đối với doanh nghiệp có tổng nguồn vốn từ 6.000 tỉ đồng và tổng số lao động từ 3.000 người trở lên, tỷ lệ này phải đạt ít nhất 1%; đối với doanh nghiệp không thuộc trường hợp trên, có tổng nguồn vốn từ 100 tỉ đồng và tổng số lao động từ 200 người trở lên, tỷ lệ phải đạt ít nhất 2,5%; và đối với doanh nghiệp không thuộc cả hai trường hợp trên phải đạt tỷ lệ ít nhất 5%.
Nhìn chung, việc thay đổi các tiêu chí xác định doanh nghiệp công nghệ cao nêu trên giúp góp phần đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các tập đoàn đa quốc gia trong lĩnh vực công nghệ cao đầu tư hoặc mở rộng đầu tư vào Việt Nam. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp có mức vốn, năng lực đầu tư công nghệ cao hạn chế thì khó có thể đạt được tiêu chí về tỷ lệ chi R&D cũng như chất lượng nhân sự. Ngay cả những “người khổng lồ” trong ngành công nghệ cao như LG hay Samsung cũng đang phải nỗ lực trong việc tăng chi phí R&D để duy trì “danh hiệu” doanh nghiệp công nghệ cao bằng cách xây dựng các trung tâm R&D lớn tại Việt Nam,...
Luật sư TRẦN GIA THẾ
Công ty Luật TNHH TGT
