Trình tự thi hành án tử hình

(LSO) - Trước khi bị đưa ra thi hành án tử hình, người chấp hành án được ăn, uống, viết thư, ghi âm lời nói gửi lại thân nhân.

Thi hành án tử hình được thực hiện theo thủ tục quy định tạiLuật Thi hành án hình sự năm 2019, có hiệu lực từ ngày 01/01/2020. Điều 82 quyđịnh thi hành án tử hình được thực hiện bằng tiêm thuốc độc; quy trình thực hiệnviệc tiêm thuốc độc do Chính phủ quy định.

Trước khi thi hành án, Hội đồng thi hành án tử hình phải kiểmtra danh bản, chỉ bản, hồ sơ lý lịch của người chấp hành án tử hình; trường hợpngười chấp hành án là nữ thì Hội đồng phải kiểm tra các tài liệu liên quan đếnđiều kiện không thi hành án tử hình theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Trước khi bị đưa ra thi hành án tử hình, người chấp hành án được ăn, uống, viết thư, ghi âm lời nói gửi lại thân nhân.

Trình tự thi hành án tử hình

- Căn cứ quyết định thi hành án tử hình và yêu cầu của Chủ tịchHội đồng thi hành án tử hình, Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp hoặcVệ binh hỗ trợ tư pháp thực hiện áp giải người chấp hành án đến nơi làm việc củaHội đồng thi hành án tử hình;

- Thực hiện yêu cầu của Hội đồng thi hành án tử hình, cán bộchuyên môn thuộc Công an nhân dân hoặc Quân đội nhân dân tiến hành lăn tay, kiểmtra danh bản, chỉ bản, đối chiếu với hồ sơ, tài liệu có liên quan; chụp ảnh,ghi hình quá trình làm thủ tục lăn tay, kiểm tra và lập biên bản; báo cáo Hội đồngthi hành án tử hình về kết quả kiểm tra;

- Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình công bố quyết địnhthi hành án, quyết định không kháng nghị của Chánh án TAND tối cao và quyết địnhkhông kháng nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao, quyết định của Hội đồng Thẩmphán TAND tối cao không chấp nhận kháng nghị của Chánh án TAND tối cao hoặckháng nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao, quyết định của Chủ tịch nước bácđơn xin ân giảm hình phạt tử hình.

Ngay sau khi Chủ tịch Hội đồng thi hành án công bố các quyếtđịnh, Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp hoặc Vệ binh hỗ trợ tưpháp có nhiệm vụ giao các quyết định trên cho người chấp hành án để người đó tựđọc.

Trường hợp người chấp hành án không biết chữ, không biết tiếngViệt hoặc không tự mình đọc được thì Hội đồng thi hành án tử hình chỉ định ngườiđọc hoặc phiên dịch các quyết định trên cho người đó nghe. Quá trình công bố vàđọc các quyết định phải được chụp ảnh, ghi hình, ghi âm và lưu vào hồ sơ thihành án tử hình.

Theo lệnh của Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình, cán bộchuyên môn do cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành ánhình sự cấp quân khu chỉ định thực hiện việc thi hành án và báo cáo kết quả choChủ tịch Hội đồng.

Theo lệnh của Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình, bác sĩpháp y xác định tình trạng của người đã bị thi hành án tử hình và báo cáo kếtquả cho Hội đồng.

Hội đồng thi hành án tử hình lập biên bản thi hành án; báocáo về quá trình, kết quả thi hành án cho TAND tối cao, Viện KSND tối cao, cơquan quản lý thi hành án hình sự. Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh,cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu làm thủ tục khai tử tại UBND cấp xãnơi thi hành án.

Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thihành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm bảo quản tử thi, tổ chức mai táng,vẽ sơ đồ mộ người đã bị thi hành án. UBND cấp xã nơi mai táng có nhiệm vụ phốihợp với cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hìnhsự cấp quân khu trong việc mai táng và quản lý mộ của người đã bị thi hành án.

Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thi hành án, cơquan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quânkhu thông báo cho thân nhân của người đã bị thi hành án biết, trừ trường hợpquy định tại khoản 1 Điều 83 của Luật Thi hành án hình  sự.

Giải quyết việc xin nhận tử thi, tro cốt và hài cốt của ngườibị thi hành án tử hình được quy định tại Điều 83 như sau: Trong thời hạn 03ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định thi hành án tử hình, Chánh án tòa án đãra quyết định thi hành án phải thông báo cho thân nhân hoặc người đại diện củangười bị thi hành án tử hình biết để làm đơn xin nhận tử thi của người đã bịthi hành án tử hình.

Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thôngbáo, đơn xin nhận tử thi của người bị thi hành án tử hình phải được gửi choChánh án tòa án đã ra thông báo. Đơn xin nhận tử thi về mai táng phải ghi rõ họ,tên, địa chỉ người nhận tử thi; quan hệ với người bị thi hành án; cam kết bảo đảmyêu cầu về an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường và tự chịu chi phí. Đơn phải cóxác nhận của UBND cấp xã nơi cư trú, trường hợp người bị thi hành án tử hình làngười nước ngoài thì đơn phải có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền hoặc cơquan đại diện của nước mà người đó mang quốc tịch và phải được dịch sang tiếngViệt.

Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn xinnhận tử thi về mai táng của thân nhân hoặc người đại diện của người bị thi hànhán tử hình, Chánh án tòa án đã ra quyết định thi hành án tử hình phải thông báobằng văn bản về việc chấp nhận hay không chấp nhận cho nhận tử thi về mai táng.Nếu không chấp nhận cho nhận tử thi về mai táng thì nêu rõ lý do.

Trước khi thi hành án tử hình 03 ngày làm việc, Chánh án tòaán đã ra quyết định thi hành án tử hình phải thông báo bằng văn bản cho cơ quanthi hành án hình sự Công an cấp tỉnh hoặc cơ quan thi hành án hình sự cấp quânkhu biết để giải quyết việc cho nhận tử thi của người đã bị thi hành án tử hìnhvề mai táng hoặc tổ chức việc mai táng người đã bị thi hành án tử hình.

Trường hợp Chánh án tòa án đã ra quyết định thành lập Hội đồngthi hành án tử hình chấp nhận cho nhận tử thi của người đã bị thi hành án tửhình, nhưng trong quá trình triển khai thi hành án tử hình, Hội đồng thi hànhán tử hình xét thấy việc cho nhận tử thi không bảo đảm an ninh, trật tự thì quyếtđịnh không cho nhận và thông báo bằng văn bản cho thân nhân của người đã bị thihành án tử hình, đồng thời giao cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnhhoặc cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu tổ chức mai táng và báo cáo lạiChánh án tòa án đã ra quyết định.

Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thihành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm thông báo cho người có đơn đề nghịngay sau khi thi hành án để đến nhận tử thi về mai táng. Việc giao, nhận tử thicủa người đã bị thi hành án tử hình phải được thực hiện trong thời hạn 24 giờ kểtừ khi thông báo và do cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quanthi hành án hình sự cấp quân khu thực hiện. Việc giao, nhận tử thi phải được lậpthành văn bản, có chữ ký của bên giao và bên nhận. Hết thời hạn này mà người cóđơn đề nghị không đến nhận tử thi thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh,cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm mai táng.

Trường hợp thân nhân hoặc người đại diện của người bị thihành án tử hình muốn nhận tro cốt của người bị thi hành án và tự chịu chi phí hỏatáng thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hìnhsự cấp quân khu bàn giao tử thi và hỗ trợ đưa tử thi về nơi hỏa táng.

Trường hợp cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơquan thi hành án hình sự cấp quân khu tổ chức việc mai táng người bị thi hànhán tử hình thì sau 03 năm kể từ ngày thi hành án, thân nhân hoặc người đại diệncủa người đã bị thi hành án được làm đơn đề nghị cơ quan thi hành án hình sựCông an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi đã thi hành áncho nhận hài cốt.

Đơn phải ghi rõ họ, tên, địa chỉ người nhận hài cốt; quan hệvới người đã bị thi hành án; cam kết bảo đảm yêu cầu về an ninh, trật tự, vệsinh môi trường và tự chịu chi phí. Đơn phải có xác nhận của UBND cấp xã nơi cưtrú, trường hợp người bị thi hành án là người nước ngoài thì đơn đề nghị phảicó xác nhận của cơ quan có thẩm quyền hoặc cơ quan đại diện của nước mà ngườiđó mang quốc tịch và phải được dịch ra tiếng Việt. Trong thời hạn 07 ngày kể từngày nhận được đơn, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thihành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm xem xét giải quyết.

Trường hợp bị hoãn

Điều 81 Luật thi hành án hình sự quy định người phải chấphành án tử hình vẫn có thể được hoãn trong một số trường hợp, cụ thể như sau:

- Người bị kết án tử hình thuộc trường hợp quy định tại khoản3 Điều 40 của Bộ luật Hình sự;

- Có lý do bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan;

- Ngay trước khi thi hành án người bị kết án tử hình khaibáo những tình tiết mới về tội phạm.

Khi quyết định hoãn thi hành án tử hình, Hội đồng thi hànhán tử hình phải lập biên bản ghi rõ ngày, giờ, tháng, năm, địa điểm thi hànhán; họ, tên, chức vụ của thành viên Hội đồng; lý do hoãn thi hành án. Biên bảnhoãn thi hành án phải được tất cả các thành viên Hội đồng ký, lưu hồ sơ thi hànhán tử hình và báo cáo Chánh án tòa án đã ra quyết định thi hành án, Viện trưởngViện KSND cấp tỉnh, Viện trưởng Viện KSQS cấp quân khu và cơ quan thi hành ánhình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu.

Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp hoặc Vệ binhhỗ trợ tư pháp áp giải, bàn giao người được hoãn thi hành án tử hình cho trại tạmgiam để tiếp tục quản lý giam giữ người đó. Việc giao nhận người được hoãn thihành án tử hình phải được lập thành biên bản.

Trường hợp hoãn thi hành án theo quy định tại điểm a khoản1, Điều này thì Hội đồng thi hành án tử hình hoãn thi hành án và báo cáo Chánhán tòa án đã ra quyết định thi hành án để báo cáo Chánh án TAND tối cao xemxét, quyết định.

Trường hợp hoãn thi hành án theo quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 Điều này mà lý do hoãn không còn thì Chánh án tòa án ra quyết định thi hành án yêu cầu Hội đồng tiếp tục thực hiện việc thi hành án. Trường hợp có sự thay đổi thành viên Hội đồng thì Chánh án tòa án đã ra quyết định thi hành án quyết định thay đổi thành viên Hội đồng hoặc thành lập Hội đồng thi hành án tử hình theo quy định tại Điều 78 của Luật Thi hành án hình sự.