Ảnh minh hoạ.
Hiện nay, tình hình thiên tai, bão lũ ở các tỉnh miền Bắc nước ta đang diễn biến phức tạp, khó lường với nhiều hậu quả nghiêm trọng như sạt lở đất, ngập lụt... gây thiệt hại cả về người và tài sản, tác động không nhỏ tới an ninh trật tự, an toàn xã hội và sự phát triển của nền kinh tế quốc gia. Với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Nhà nước cùng với tấm lòng tương thân tương ái, Nhà nước và đồng bảo cá nước đang tích cực chung tay giúp đỡ người dân các vùng bị ảnh hưởng khắc phục hậu quả do thiên tai, bão lũ thông qua nhiều biện pháp, hoạt động, vận động quyên góp, từ thiện...
Tuy nhiên trái với mục đích nhân đạo, một số đối tượng đã lợi dụng các hoạt động quyên góp, từ thiện này để trục lợi. Điều này đáng phải lên án, phê phán. Cơ quan chức năng cần chủ động vào cuộc để ngăn chặn, xử lý nghiêm các sai phạm nếu có. Nhà nước cũng cần có những biện pháp kịp thời để cảnh báo lừa đảo tới người dân.
Theo khoản 3, 4 Điều 4 và khoản 3 Điều 5 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố, hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo thì việc vận động đóng góp phải đảm bảo kịp thời và được thực hiện theo nguyên tắc tự nguyện; các tổ chức, cá nhân không được phép đặt ra mức tối thiểu để yêu cầu phải đóng góp; các khoản đóng góp tự nguyện phải từ thu nhập, tài sản hợp pháp của các tổ chức, cá nhân thực hiện đóng góp.Tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật đóng góp để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố và hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo đảm bảo kịp thời, hiệu quả, công bằng, công khai, đúng mục đích, đối tượng; có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cơ quan, bộ, ngành, địa phương, tổ chức và cá nhân có liên quan.
Cùng với đó, pháp luật nghiêm cấm hành vi lợi dụng công tác vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện để trục lợi hoặc thực hiện các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. Do đó, giả sử cơ quan chức năng xác định các đối tượng có hành vi trục lợi tiền từ thiện, vi phạm pháp luật thì tùy vào tính chất và mức độ của hành vi mà các đối tượng có thể bị xử lý vi phạm hành chính thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo điểm c khoản 1, khoản 3 Điều 15 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an nin, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình, về vi phạm quy định về gây thiệt hại đến tài sản của tổ chức, cá nhân khác, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản. Đồng thời, người vi phạm còn có thể bị tích thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính và trục xuất nếu là người nước ngoài. Đối với tổ chức vi phạm thì mức phạt tiền bằng 02 lần cá nhân vi phạm.
Ngoài ra, nếu hành vi trục lợi trên có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì có thể xử lý theo Điều 174 hoặc Điều 175 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, cụ thể:
Theo Điều 174 Bộ luật này quy định về tội 'Lừa đảo chiếm đoạt tài sản" thì tùy vào số tiền chiếm đoạt mà người phạm tội có thể chịu mức phạt thấp nhất là phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm và cao nhất là tù chung thân. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đén 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 - 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Theo Điều 175 Bộ luật này quy định về tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản", tùy vào số tiền chiếm đoạt được mà người phạm tội có thể chịu mức phạt thấp nhất là phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm và cao nhất là 20 năm tù giam. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Theo Điều 2 Nghị định 93/2021/NĐ-CP, những tổ chức, cá nhân được kêu gọi từ thiện bao gồm: (1) Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kêu gọi, vận động; Ban Vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện (là tổ chức do Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp thành lập - sau đây gọi là Ban Vận động) tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; (2) Hội Chữ thập đỏ Việt Nam vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; (3) Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp huyện vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố. Ủy ban nhân dân cấp xã tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khi được Ủy ban nhân dân cấp huyện ủy quyền theo quy định của pháp luật; (4) Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai vận động, tiếp nhận đóng góp tự nguyện từ quốc tế trong các tình huống khẩn cấp về thiên tai; (5) Các cơ quan thông tin đại chúng, cơ sở y tế vận động, tiếp nhận và hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo; (6) Các quỹ từ thiện quy định tại Nghị định 93/2019/NĐ-CP vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố, hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo; (7) Các doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức khác có tư cách pháp nhân tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo; (8) Cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. |
Luậtsư DIỆP NĂNG BÌNH
Đoàn Luật sư TP. HCM
