Vì sao có mức án phí kỷ lục?
Trong vụ án hình sự của bà Trương Mỹ Lan, bên cạnh phần xử lý trách nhiệm hình sự, các yêu cầu bồi thường tài chính từ những người bị hại đã khiến án phí tăng cao. Theo Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, mức án phí cho các vụ án dân sự và hình sự sơ thẩm được tính toán theo phần trăm giá trị tài sản tranh chấp. Đối với các vụ có phần dân sự bổ sung (tức là yêu cầu đền bù tài chính trong một vụ án hình sự), phần án phí này có thể rất lớn nếu giá trị tranh chấp tài sản lớn. Trong vụ của bà Lan, với giá trị yêu cầu bồi thường thuộc diện rất cao, mức án phí theo giá ngạch này đã được tính ở mức kỷ lục là 674 tỉ đồng.
Bị cáo Trương Mỹ Lan phải chịu gần 674 tỉ đồng án phí.
Để đảm bảo tính công bằng, luật pháp cũng quy định về việc giảm và miễn án phí cho những trường hợp đặc biệt. Theo Điều 13 của Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14, nếu các cá nhân, tổ chức có khó khăn tài chính hoặc thuộc diện chính sách, họ có thể yêu cầu miễn hoặc giảm án phí. Cơ sở miễn, giảm được xem xét qua các điều kiện đặc biệt như tình trạng tài chính của người nộp, hoàn cảnh gia đình, hoặc trường hợp là các cá nhân thuộc diện chính sách như người có công với cách mạng, người nghèo. Với yêu cầu miễn án phí, bà Lan sẽ phải chứng minh các yếu tố khó khăn tài chính hoặc hoàn cảnh thuộc diện đặc biệt để tòa án xem xét theo quy định.
Án phí được dùng vào việc gì?
Án phí là nguồn thu quan trọng cho ngân sách nhà nước và được quản lý theo quy định tại Luật Phí và lệ phí 2015, Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14. Theo Điều 12 của Luật Phí và lệ phí, khoản tiền này giúp cơ quan nhà nước bù đắp chi phí hoạt động tố tụng như xử lý hồ sơ, điều tra, xét xử, và các công tác liên quan. Đặc biệt với các vụ án kinh tế lớn, số tiền án phí cao có ý nghĩa hỗ trợ các hoạt động của hệ thống tòa án, nhất là khi xử lý những vụ việc phức tạp, kéo dài và yêu cầu nhiều nhân lực, tài chính.
Số tiền án phí thu từ người nộp được quản lý theo nguyên tắc nộp vào ngân sách nhà nước và được giữ lại một phần cho các cơ quan thực hiện thu phí, cụ thể là để chi trả cho chi phí tổ chức các dịch vụ công mà vụ án đó yêu cầu. Theo quy định, cơ quan thu phí có thể giữ lại một phần tiền án phí để trang trải chi phí hoạt động cung cấp dịch vụ và phải nộp phần còn lại vào ngân sách nhà nước. Số tiền này không chỉ chi trả cho hoạt động trực tiếp mà còn bao gồm chi phí hành chính liên quan đến công tác xử lý và thi hành án.
Mức phí được giữ lại phải được quản lý, quyết toán chặt chẽ theo chế độ tài chính. Khoản tiền này có thể được phép chuyển sang năm sau nếu chưa chi hết trong năm và sẽ tiếp tục được sử dụng cho các hoạt động liên quan đến tố tụng. Cơ quan thu phí có trách nhiệm quản lý phần tiền án phí để lại theo quy định pháp luật, hạch toán rõ ràng về các khoản thu – chi, và thực hiện quyết toán hàng năm với ngân sách nhà nước.
Như vậy, số tiền án phí trong các vụ án có giá trị tranh chấp cao, như vụ án của bà Trương Mỹ Lan, có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn tài chính cho hệ thống tòa án, vừa bù đắp chi phí tố tụng vừa đáp ứng nhu cầu chi tiêu của cơ quan thực hiện. Việc thu án phí giúp hệ thống pháp lý có thêm nguồn lực để phục vụ công tác xét xử và góp phần duy trì hoạt động của hệ thống tư pháp một cách hiệu quả và bền vững.
Luật sư TRƯƠNG ANH TÚ
Chủ tịch TAT Law Firm
