Theo Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết, hành vi làm sai lệch hồ sơ vụ án, không truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội là những hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp của người tiến hành tố tụng.
Đây là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, được quy định trong Bộ luật Hình sự thuộc nhóm tội xâm phạm hoạt động tư pháp, làm ảnh hưởng đến sự nghiêm minh của pháp luật, giảm sút uy tín của cơ quan tiến hành tố tụng, thậm chí có thể tiếp tay cho tội phạm.
Do đó, việc phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tư pháp là cần thiết trong công cuộc cải cách tư pháp, đấu tranh với tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm trong giai đoạn hiện nay.
Ảnh minh họa.
Theo quy định của pháp luật, trước khi khởi tố vụ án hình sự, Cơ quan điều tra sẽ tiến hành xác minh tin báo. Quá trình xác minh tin báo phải đảm bảo tính khách quan, cán bộ được phân công giải quyết tin báo tố giác tội phạm có trách nhiệm phải thu thập đầy đủ các tài liệu, chứng cứ để chứng minh tội phạm, làm rõ bản chất sự việc, căn cứ vào quy định của pháp luật để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự. Cơ quan tiến hành tố tụng không được phép làm oan sai người vô tội nhưng cũng không được phép bỏ lọt tội phạm.
Pháp luật quy định Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát là các cơ quan bảo vệ pháp luật, có nhiệm vụ đấu tranh phòng chống tội phạm. Khi phát hiện ra hành vi có dấu hiệu cấu thành tội phạm thì phải khởi tố vụ án hình sự để tiến hành điều tra. Trường hợp có căn cứ cho thấy vụ việc có dấu hiệu cấu thành tội phạm mà không khởi tố vụ án hình sự thì đó là hành vi bỏ lọt tội phạm, đây là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm hoạt động tư pháp nên người có chức vụ trong trường hợp này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Không truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội" theo Điều 369 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Trong trường hợp này, các đối tượng bị khởi tố, bắt tạm giam về tội “Không truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội” theo quy định tại khoản 2 Điều 369 Bộ luật Hình sự thì sẽ đối diện với khung hình phạt từ 02 năm đến 07 năm.
Trường hợp không truy cứu trách nhiệm hình sự đối với đối tượng sau đó đối tượng này tiếp tục thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thì người phạm tội trong trường hợp này sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất là phạt tù từ 07 năm đến 12 năm.
Điều 369. Tội không truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội
1. Người nào có thẩm quyền mà không truy cứu trách nhiệm hình sự người mà mình biết rõ là có tội, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Không truy cứu trách nhiệm hình sự người thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng;
b) Đối với 02 người đến 05 người;
c) Người không bị truy cứu trách nhiệm hình sự bỏ trốn hoặc thực hiện hành vi cản trở điều tra, truy tố, xét xử hoặc tiếp tục thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng;
d) Dẫn đến việc người không bị truy cứu trách nhiệm hình sự trả thù người tố giác, báo tin về tội phạm, người bị hại, nhân chứng;
đ) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:
a) Đối với 06 người trở lên;
b) Không truy cứu trách nhiệm hình sự người phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội khác là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
c) Người không bị truy cứu trách nhiệm hình sự tiếp tục thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
d) Làm người bị hại tự sát.
4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Ngoài ra, đối với cán bộ điều tra (Điều tra viên), Kiểm sát viên, Thẩm phán được giao nhiệm vụ xác minh tin báo hoặc điều tra vụ án hình sự mà cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ án như tiêu hủy chứng cứ, bỏ ra ngoài hồ sơ những chứng cứ buộc tội, bớt các chứng cứ gỡ tội, bổ sung vào các hồ sơ các tài liệu chứng cứ giả mạo, sửa chữa lời khai..., làm thay đổi bản chất của vụ án, vụ việc thì đây là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Làm sai lệch hồ sơ vụ án, vụ việc" theo Điều 375 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Theo đó, trong trường hợp này khi Cơ quan điều tra có căn cứ cho thấy hành vi làm sai lệch hồ sơ vụ án, vụ việc dẫn đến bỏ lọt tội phạm thì các cán bộ điều tra, Kiểm sát viên sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội danh này là phạt tù từ 10 năm đến 15 năm. Đây là mức hình phạt rất nghiêm khắc đối với người tiến hành tố tụng trong việc vi phạm đạo đức nghề nghiệp, xâm phạm đến hoạt động tư pháp, làm ảnh hưởng đến tính đúng đắn của pháp luật, gây mất niềm tin của nhân dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật, tiếp tay dung túng cho tội phạm.
