Ảnh minh họa.
Thời gian gần đây, tình trạng thu thập, mua bán dữ liệu cá nhân diễn ra vô cùng phức tạp, nêu bật tình trạng này tại tại Hội nghị phổ biến, hướng dẫn Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17/4 của Chính phủ về bảo vệ dữ liệu cá nhân do Bộ Công an tổ chức ngày 07/6/2023. Đại diện Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Bộ Công an cho biết, Bộ Công an đã phát hiện hàng trăm cá nhân, tổ chức liên quan hành vi bán dữ liệu cá nhân, một số đường dây chiếm đoạt, mua bán dữ liệu cá nhân quy mô lớn tại Việt Nam đã bị đấu tranh, xử lý. Theo đó, số lượng dữ liệu cá nhân bị thu thập, mua bán trái phép lớn nhất từng phát hiện lên gần 1.300 GB, với hàng tỉ dữ liệu cá nhân, trong đó nhiều dữ liệu cá nhân nội bộ, nhạy cảm.
Trước đó Công an TP. Hồ Chí Minh cũng đã đưa ra các khuyến cáo người dân về tình trạng hành vi mua bán thông tin cá nhân trên không gian mạng đang diễn ra phổ biến, công khai, trắng trợn thông qua các Website, trang nhóm mạng xã hội, diễn đàn tin tặc. Được biết, tình trạng này không chỉ diễn ra đơn lẻ, giữa các các nhân mà còn có sự tham gia của các công ty, tổ chức, doanh nghiệp.
Theo Công an TP. Hồ Chí Minh, nguyên nhân xuất phát từ việc người dùng Internet bất cẩn, chưa có ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân (chia sẻ công khai trên không gian mạng, lưu trữ, truyền đưa không bảo mật). Nguyên nhân tiếp theo là do cơ quan, tổ chức có dữ liệu cá nhân của khách hàng nhưng làm lộ lọt ra bên ngoài. Cuối cùng là tin tặc (hacker) sử dụng năng lực kỹ thuật thu thập dữ liệu cá nhân, sử dụng phần mềm, mã độc thu thập dữ liệu cá nhân; tấn công, xâm nhập hệ thống máy tính chiếm đoạt dữ liệu cá nhân.
Vậy, trước tình trạng trên, người dân cần làm gì để bảo vệ thông tin cá nhân của mình và hành vi mua bán trái phép dữ liệu cá nhân sẽ bị xử lý thế nào theo quy định pháp luật hiện hành?
Theo Luật sư Diệp Năng Bình, Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh cho biết, việc lộ thông tin cá nhân sẽ tiềm ẩn nhiều mối nguy. Trong đó, nguy hiểm nhất là việc để lộ thông tin cá nhân vào tay những đối tượng lừa đảo có thể khiến bản thân rơi vào vòng lao lý mà không hề hay biết.
Những đối tượng này có thể sử dụng thông tin cá nhân như hình ảnh, số điện thoại, mối quan hệ của người bị lộ thông tin... để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong khi mình là người bị hại lại phải chịu trách nhiệm cho hành vi vi phạm đó.
Theo Luật sư Bình, người mua bán trái phép dữ liệu cá nhân có thể bị xử lý vi phạm hành chính. Căn cứ theo Điều 102, Nghị định số 15/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử, quy định về vi phạm quy định về lưu trữ, cho thuê, truyền đưa, cung cấp, truy nhập, thu thập, xử lý, trao đổi và sử dụng thông tin, mức phạt tiền thấp nhất là 02 triệu đồng và mức phạt tiền cao nhất lên tới 100 triệu đồng…
Nếu đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm thì người thực hiện hành vi vi phạm sẽ bị xử lý hình sự về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định tại Điều 288, Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 với hình phạt tù cao nhất lên đến 07 năm. Ngoài ra, còn có thể bị phạt tiền lên đến 200 triệu đồng…
Để có thể tránh tình cảnh làm lộ thông tin cá nhân, Luật sư cho biết cần hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân, nhất là trên không gian mạng. Khi bản thân càng chia sẻ nhiều thông tin cá nhân, càng tạo điều kiện cho kẻ xấu thực hiện hành vi trái pháp luật. Nếu bắt buộc phải cung cấp thông tin cá nhân, bản thân cần sử dụng các cơ chế nhằm bảo mật thông tin. Mỗi người cũng phải nâng cao khả năng hiểu biết về rủi ro và hậu quả khi để lộ thông tin.
Đồng thời, cần tuyên truyền, vận động mọi người cảnh giác trước các thủ đoạn tinh vi của những kẻ xấu hay phần mềm có khả năng rủi ro về thông tin cá nhân. Hơn hết, phải lên án, phê phán, lật tẩy và tố cáo trước những hành vi vi phạm đến thông tin cá nhân.
Trong trường hợp phát hiện thông tin cá nhân lộ, ông Bình khuyên nên trình báo cơ quan Công an để được ghi nhận vụ việc; sau này nếu có trường hợp thông tin cá nhân đã lộ ấy bị sử dụng nhằm thực hiện các hành vi trái pháp luật thì cơ quan Công an sẽ tiến hành xác minh trên cơ sở đã trình báo.
Để ngăn chặn việc mua bán thông tin cá nhân, Luật sư Bình kiến nghị các cơ quan chức năng cần lấp đầy các khoảng trống pháp lý trong lĩnh vực bảo vệ dữ liệu cá nhân, không gian mạng. Đồng thời phải có quy định, kiểm soát chặt chẽ hơn đối với các trang mạng xã hội, phần mềm bên thứ ba. Và hơn hết, thường xuyên cảnh báo tới người dân và tăng cường bảo mật, quản lý hệ thống thông tin.
"Các quy định về hình thức xử phạt đối với những hành vi xâm phạm thông tin cá nhân hiện nay có thể chưa đảm bảo tính răn đe. Trong khi hậu quả từ hành vi xâm phạm quyền riêng tư có thể rất nghiêm trọng, gây tổn hại tới danh dự, nhân phẩm, an toàn và cả tính mạng của không chỉ một mà có thể là nhiều nạn nhân. Do đó, cần xử lý nặng, tăng mức phạt đối với các hành vi mua bán thông tin cá nhân", Luật sư cho biết.
QUÝ NGUYỄN
Dịch vụ ứng tiền của nhà mạng có phải là 'cho vay nặng lãi'?
