Ngày 07/10/2025, Đảng ủy Cục Quản lý đất đai đã có Tờ Trình 70-TTr/ĐU về tình hình hệ thống Văn phòng đăng ký đất đai ở địa phương và định hướng, giải pháp kiện toàn theo chính quyền 02 cấp.
Cụ thể, tại tiết 3.1 tiểu mục 3 Mục II Tờ trình 70-TTr/ĐU năm 2025 Đảng ủy Cục Quản lý đất đai báo cáo Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường về phương án tổ chức sắp xếp lại Văn phòng đăng ký đất đai chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai theo quy định của pháp luật hiện hành về cấp xã.
Trong đó, liên quan đến việc chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai theo quy định của pháp luật hiện hành về cấp xã, Tờ trình 70-TTr/ĐU nêu rõ: "Kết thúc hoạt động của các Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc, chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai theo quy định của pháp luật hiện hành về cấp xã. Để đảm bảo UBND cấp xã chủ động và chịu trách nhiệm hoàn toàn trong quy trình quản lý đất đai đã được phân cấp".
Như vậy, căn cứ theo nội dung nêu trên, việc chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai theo quy định của pháp luật hiện hành về cấp xã nhằm đảm bảo UBND cấp xã chủ động và chịu trách nhiệm hoàn toàn trong quy trình quản lý đất đai đã được phân cấp.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Theo Luật sư Hoàng Tuấn Vũ, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, về tính khả thi của đề xuất, căn cứ vào Điều 13 Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Văn phòng đăng ký đất đai cho thấy tổ chức này là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh, có chức năng thực hiện đăng ký đất đai, cấp Giấy chứng nhận, đo đạc, chỉnh lý, xây dựng, quản lý hệ thống thông tin đất đai, cung cấp dịch vụ công, hỗ trợ quản lý nhà nước về đất đai, với các chi nhánh đặt tại cấp huyện hoặc khu vực.
Tuy nhiên, theo Điều 5, Điều 6, Điều 17, Nghị định 151/2025/NĐ-CP, nhiều thẩm quyền vốn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, cơ quan quản lý đất đai cấp huyện nay được chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã hoặc cơ quan quản lý đất đai cấp xã (lấy ví dụ: xác nhận hồ sơ, xác nhận trích đo bản đồ địa chính, tham mưu về phương án sử dụng đất…).
Đồng thời, trong Danh mục thủ tục hành chính về đất đai do Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố tại Quyết định 3380/QĐ-BNNMT, nhiều thủ tục đã quy định rõ cơ quan thực hiện là Chủ tịch UBND cấp xã, cơ quan chuyên môn về nông nghiệp và môi trường cấp xã, Văn phòng đăng ký đất đai hoặc chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai, tùy trường hợp cụ thể.
Như vậy, theo Luật sư, việc chuyển giao thẩm quyền, chức năng của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai về cấp xã là hoàn toàn phù hợp với chủ trương phân quyền, phân cấp của Chính phủ và phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 02 cấp hiện nay.
Về khả năng triển khai thực tiễn, các chính sách, quyết sách lớn về sắp xếp tổ chức bộ máy đã được ban hành, lộ trình kiện toàn bộ máy quản lý đất đai, cũng như cơ sở dữ liệu, thông tin đất đai đã và đang được đầu tư, chuyển đổi số mạnh mẽ. Bên cạnh đó, quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cán bộ địa chính cấp xã, cũng như Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai được rõ ràng hóa trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật mới.
Điều này giúp cho cấp xã có thể tăng thêm tính chủ động, đồng thời, cho phép giải quyết thủ tục về đất đai sát dân, đáp ứng kịp thời nhu cầu của nhân dân, đặc biệt đối với các thủ tục đăng ký biến động, xác nhận hồ sơ, xác nhận hiện trạng, tình trạng tranh chấp đã được quy định rõ tại các phụ lục của Nghị định 151/2025/NĐ-CP. Cùng với đó là giúp giảm thời gian di chuyển của người dân, giảm chi phí, tăng sự thuận tiện và phù hợp với mục tiêu “gọn bộ, sát dân” trong cải cách hành chính.
Ngoài ra, đề xuất chuyển giao nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai về cấp xã cũng giúp giảm tải cho cấp tỉnh. Cụ thể, góp phần giảm tải công việc cho Văn phòng đăng ký đất đai cấp tỉnh, nâng cao hiệu suất giải quyết, tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân, giảm bớt các thủ tục hành chính trung gian.
Tăng thêm tính minh bạch, công khai, gắn trách nhiệm cụ thể cho cán bộ, nhất là cán bộ địa chính cấp xã, hạn chế tối đa tình trạng nhũng nhiễu hoặc gây khó dễ do sự phân tán trách nhiệm.
Tuy nhiên, Luật cũng cho rằng, cần hướng tới nguyên tắc “một cấp, một cơ quan phụ trách đăng ký đất đai”, tức là cấp xã chủ động quản lý việc đăng ký đối với các hồ sơ đất thuộc phạm vi nhỏ, đỡ phải “chuyển về tỉnh/chi nhánh chi phối ở huyện”. Theo Luật sư, điều này cũng giúp giảm chồng chéo bộ máy trung gian, gọn hoá bộ máy hành chính theo mô hình chính quyền 02 cấp.
Trong trường hợp cấp xã có thẩm quyền đăng ký và cập nhật sổ đỏ, bản đồ thửa đất, thay đổi hiện trạng, thừa kế…, thì dữ liệu đất đai có thể được làm “sạch” hơn ngay tại gốc (cấp xã) thay vì đợi chi nhánh tỉnh xử lý. Việc này cũng giúp “quản lý dữ liệu theo địa phương dễ hơn”.
Bên cạnh những thuận lợi và ưu điểm trên, Luật sư Hoàng Tuấn Vũ cũng lưu ý một số bất cập. Trong đó, đặt ra vấn đề liên quan tới năng lực bộ máy cấp xã còn hạn chế như: Một số địa bàn xã năng lực chuyên môn, hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị phục vụ cho công tác quản lý dữ liệu đất đai chưa đồng bộ, thiếu cán bộ được đào tạo bài bản trong lĩnh vực địa chính, đo đạc, quản lý, vận hành hệ thống thông tin đất đai.
Hay rủi ro về quản lý dữ liệu và mất an toàn thông tin, theo Luật sư, việc phân quyền quá mạnh về xã khi hạ tầng, con người chưa sẵn sàng dễ dẫn đến sai sót, mất mát dữ liệu, tranh chấp về ranh giới, lịch sử thửa đất; tăng nguy cơ phát sinh tiêu cực, vi phạm pháp luật nếu không có cơ chế kiểm tra, giám sát minh bạch.
Bên cạnh đó là vướng mắc về phối hợp liên ngành, việc kết nối, liên thông dữ liệu giữa cấp xã - tỉnh nhiều nơi vẫn còn hạn chế, nhất là khi chuyển đổi địa giới, sáp nhập đơn vị hành chính diễn ra trên diện rộng.
Từ đó, Luật sư kiến nghị 05 giải pháp:
Thứ nhất, ban hành hoặc sửa đổi các văn bản hướng dẫn thực hiện
Theo Luật sư, cần sớm hoàn thiện, ban hành các quy trình kỹ thuật, mẫu biểu, phần mềm quản lý tập trung dữ liệu đất đai từ trung ương đến địa phương; chuẩn hóa nghiệp vụ, mẫu biểu số hóa thống nhất toàn quốc là những công việc cần ưu tiên trong bối cảnh hiện nay. Đồng thời, quy định cụ thể bộ tiêu chí, điều kiện tối thiểu về nhân sự, năng lực công nghệ thông tin, cơ sở vật chất trước khi chuyển giao thẩm quyền cho xã.
Thứ hai, đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ địa chính xã
Việc tăng cường đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ địa chính cấp xã về đo đạc, bản đồ, vận hành hồ sơ địa chính điện tử, quy trình tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính đất đai là cần thiết và cũng cần có các chính sách thu hút, đãi ngộ, luân chuyển nguồn nhân lực chất lượng cao về địa phương, đặc biệt vùng sâu, vùng xa, bảo đảm bộ máy địa chính xã đủ mạnh nhận chuyển giao chức năng.
Thứ ba, đầu tư, hoàn thiện hạ tầng số và an ninh dữ liệu
Giải pháp này giúp đẩy mạnh về đầu tư các trang thiết bị, phần mềm, đường truyền, hệ thống lưu trữ dữ liệu đồng bộ từ xã đến tỉnh; tích hợp dữ liệu địa chính quốc gia, đồng thời xây dựng quy trình dự phòng, kiểm soát, phục hồi dữ liệu, phòng tránh rủi ro về an ninh mạng.
Thứ tư, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm
Luật sư cho rằng, các cấp có thẩm quyền (tỉnh, Trung ương) cần phải thường xuyên thanh tra, kiểm tra công tác quản lý nhà nước về đất đai tại xã, xử lý nghiêm mọi biểu hiện vi phạm, tiêu cực, công khai hóa quy trình, kết quả giải quyết cho người dân dễ dàng tra cứu, giám sát.
Bên cạnh đó là tiếp tục hoàn thiện thể chế về phân quyền, phân cấp, xác định rõ ranh giới trách nhiệm, quyền hạn giữa các cấp, tránh đùn đẩy hoặc chồng chéo nhiệm vụ.
Thứ năm, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử
Trong đó, ưu tiên khuyến khích, hỗ trợ các địa phương thí điểm, mở rộng dịch vụ công trực tuyến về đất đai, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, số hóa quy trình tiếp nhận, tra cứu, quản lý hồ sơ.
"Việc chuyển giao thẩm quyền, chức năng của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai về cấp xã trong điều kiện hiện nay là xu thế tất yếu, phù hợp với yêu cầu của chính quyền địa phương 02 cấp, góp phần cải cách thủ tục hành chính, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn. Tuy vậy, để bảo đảm hiệu quả, rất cần sự hỗ trợ toàn diện về nhân sự, vật chất, thể chế, công nghệ, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát để tránh phát sinh tiêu cực, bảo vệ chặt chẽ quyền lợi của người dân, nhà nước", Luật sư Hoàng Tuấn Vũ cho hay.
Đề xuất 02 phương án chuyển giao nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai về cấp xã
Cũng tại Tờ Trình 70-TTr/ĐU, Đảng ủy Cục Quản lý đất đai đã đưa ra 02 phương án chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai theo quy định của pháp luật hiện hành về cấp xã. Cụ thể:
Phương án 1
UBND cấp xã thành lập đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã để tiếp nhận nguyên trạng thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai theo quy định của pháp luật hiện hành. Căn cứ vào quy mô dân số, quy mô nền kinh tế của từng cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định bố trí tối thiểu từ 02 cán bộ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai về địa bàn 01 xã, phường, đặc khu.
Ưu điểm: Có tổ chức, bộ máy tương đương Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai nên thuận lợi trong hoạt động và cơ chế tài chính do đã có quy định cụ thể.
Hạn chế: Có thể phát sinh bộ máy; khả năng hỗ trợ về công tác quản lý nhà nước về đất đai có thể bị hạn chế do có 02 đơn vị cùng cấp và cùng thực hiện nhiệm vụ; chưa thống nhất về thẩm quyền (cấp Giấy chứng nhận thuộc thẩm quyền của Chủ tịch xã; đăng ký biến động thuộc thẩm quyền của đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã) và cơ quan có trách nhiệm giải quyết thủ tục về đất đai cho người dân và doanh nghiệp; có thể dẫn đến xung đột chức năng, nhiệm vụ với cơ quan có cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã; trường hợp phương án 1 được lựa chọn thì để bảo đảm mục tiêu một cấp, một đầu mối có trách nhiệm giải quyết thủ tục hành chính về đất đai cho các đối tượng thuộc thẩm quyền theo quy định của pháp luật thì chuyển toàn bộ chức năng, nhiệm vụ về đất đai của Phòng Kinh tế Kinh tế - Hạ tầng về Đơn vị sự nghiệp này.
Phương án 2
- Chuyển giao thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận, xác nhận thay đổi trên Giấy chứng nhận đối với trường hợp đăng ký biến động thuộc thẩm quyền của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai cho Chủ tịch UBND cấp xã. Căn cứ vào điều kiện thực tế của từng địa phương, Chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền cho cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã thực hiện thẩm quyền này.
- Chuyển chức năng, nhiệm vụ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai cho cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã (Phòng Kinh tế Phòng Kinh tế Hạ tầng) để thống nhất một cơ quan duy nhất có trách nhiệm giải quyết thủ tục về đất đai cho người dân và doanh nghiệp. Căn cứ vào quy mô dân số, quy mô nền kinh tế của từng cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định bố trí tối thiểu từ 02 cán bộ của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai về cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, căn cứ vào điều kiện thực tế của từng địa phương cho phép cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã được ký kết hợp đồng lao động để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Ưu điểm: Thống nhất và bảo đảm nguyên tắc một cấp, một cơ quan duy nhất duy nhất có trách nhiệm giải quyết thủ tục về đất đai cho người dân và doanh nghiệp cho các đối tượng thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp xã theo quy định của pháp luật;
Bảo đảm tinh gọn, giảm đầu mối; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý đất đai gắn với cải cách hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ; giảm phiền hà, tiêu cực cho người dân, doanh nghiệp.
Nhược điểm: Cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã (Phòng Kinh tế Phòng Kinh tế - Hạ tầng) là cơ quan chuyên môn giúp UBND cấp xã thực hiện chức năng, quản lý nhà nước cho một số lĩnh vực; do đó, việc bổ sung chức năng thực hiện một số nhiệm vụ dịch vụ công sẽ có khó khăn về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính; đặc biệt là việc tiếp nhận cán bộ là viên chức, ký kết hợp đồng lao đồng từ nguồn nhân sự của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai.
Một số quy trình, nghiệp vụ kỹ thuật phải thực hiện theo Tổ/Nhóm như: trích đo địa chính thửa đất khi người sử dụng đất thực hiện các quyền theo quy định có thể phải thuê dịch vụ để thực hiện.
