Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”.
Nhờ có tinh thần đoàn kết, đại đoàn kết mà dân tộc Việt Nam trở thành một khối sức mạnh, vượt qua mọi khó khăn trong lịch sử, đánh thắng mọi kẻ thù dù là hung bạo nhất, giành lại độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, đi lên xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa và đạt được rất nhiều thành tựu đáng ghi nhận của ngày hôm nay.
Trong bối cảnh hiện nay, khi cả nước đang thực thi chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy chính trị, sáp nhập đơn vị hành chính và tổ chức không gian phát triển bền vững thì đại đoàn kết dân tộc càng trở thành nhân tố quyết định, là “chìa khóa” để Việt Nam vững vàng tiến bước. Đại đoàn kết sẽ tạo ra sức mạnh tập thể, thống nhất ý chí để cùng nhau thực hiện các mục tiêu mà đảng và nhà nước đã đưa ra, đưa đất nước đến một kỷ nguyên vươn mình, sánh vai với các cường quốc năm châu như mong mỏi của Bác Hồ và các thế hệ cha ông thuở trước hằng căn dặn và mong ước.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Tầm quan trọng của đại đoàn kết dân tộc
Ngay từ những ngày đầu lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã coi đoàn kết là vấn đề mang tính sống còn. Người từng khẳng định trong bài viết “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công” đăng trên Báo Nhân Dân số 1089 ngày 01/01/1961 rằng: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến địa phương phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình".
Tinh thần đoàn kết không chỉ là phạm trù tinh thần mà là chiến lược sống còn để lãnh đạo và nhân dân cùng đi tới thành công. Trong Cương lĩnh thời kỳ quá độ (2011), Đảng xác định: "Động lực to lớn và nguồn lực nội sinh quan trọng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc". Văn kiện Đại hội XIII tiếp tục khẳng định: “Khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc".
Trải qua thời kỳ lịch sử dựng nước và giữ nước, tinh thần đoàn kết, đại đoàn kết dân tộc đã được phát huy, trở thành sức mạnh để chúng ta làm nên chiến thắng hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Tinh thần đại đoàn kết còn thể hiện trong thời kỳ đổi mới, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước suốt những năm qua.
Tiếp nối tư tưởng đó, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh rằng: “Đại đoàn kết dân tộc là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”.
Tổng Bí thư Tô Lâm đặc biệt lưu ý đến việc đoàn kết không chỉ là tụ hội sức mạnh, mà còn là nền tảng để tạo nên sự đồng thuận xã hội, thống nhất ý chí và hành động giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong bối cảnh đổi mới tổ chức bộ máy và sắp xếp hành chính hiện nay.
Bài học lịch sử và yêu cầu hiện tại
Lịch sử Việt Nam là minh chứng hùng hồn cho giá trị và sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân. Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, sự đoàn kết của toàn dân tộc – từ đồng bào miền núi, miền xuôi, kiều bào nước ngoài, trí thức, công nhân, nông dân… – đã làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu (1954) và Đại thắng mùa Xuân 1975, thống nhất đất nước. Lịch sử cách mạng Việt Nam đã chứng minh: Trong mọi thời kỳ, từ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cho đến công cuộc Đổi mới năm 1986, chính tinh thần đại đoàn kết đã giúp đất nước vượt qua bao thách thức. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng (2021) xác định rõ: “Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại là một trong những động lực to lớn để phát triển đất nước nhanh và bền vững".
Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, trong phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 6, khóa XIII năm 2022, từng chỉ rõ: “Đoàn kết phải gắn với kỷ cương, với đổi mới, với liêm chính và trách nhiệm. Không có đoàn kết thực chất thì không thể có phát triển bền vững.” Đây là thông điệp rất rõ ràng: sự đoàn kết cần đi kèm với nguyên tắc và sự đổi mới, không thể chỉ là hình thức hay khẩu hiệu”.
Trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính, tổ chức lại giang sơn, Đại đoàn kết càng cần được tăng cường hơn bao giờ hết để đảm bảo đường lối, chính sách được thực thi hiệu quả, thống nhất từ trung ương đến địa phương. Đại đoàn kết là yếu tố quyết định để Đảng phát huy sức mạnh tập thể trong tiến trình đổi mới, phát triển đất nước trở thành quốc gia hùng cường, phồn vinh, xã hội chủ nghĩa
Cảnh báo nguy cơ chia rẽ, mất đoàn kết
Mất đoàn kết có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố: chủ nghĩa cá nhân, cục bộ, bè phái, lợi ích nhóm, suy thoái đạo đức trong một bộ phận cán bộ, đảng viên… Đảng đã nhiều lần cảnh báo vấn đề này như một nguy cơ nội sinh. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng cảnh tỉnh: “Một trong những nguy cơ lớn nhất đối với Đảng là sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự diễn biến, tự chuyển hóa từ bên trong” (phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, năm 2016).
Tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác kiểm tra, giám sát năm 2023, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu, phải cam kết thực thi kỷ luật nghiêm túc, đặt lợi ích chung lên trên cá nhân, tránh mọi biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội, bè phái, chia rẽ nội bộ”.
Mất đoàn kết không chỉ làm suy yếu nội bộ Đảng mà còn ảnh hưởng đến lòng dân, gây rạn nứt niềm tin – vốn là nền tảng quan trọng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Giải pháp củng cố và phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc
Để xây dựng và phát huy sức mạnh đại đoàn kết, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp.
Trước hết, phải bắt đầu từ trong Đảng. Cần “thống nhất ý chí và hành động từ Trung ương đến cơ sở”, như Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị. Mỗi cán bộ, đảng viên phải “đặt lợi ích chung lên trên cá nhân, thực hiện nghiêm kỷ luật, loại bỏ biểu hiện bè phái, lợi ích nhóm”. Đảng cần tiếp tục thực hiện nghiêm túc việc “xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh” như trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XIII, gắn với triển khai Kết luận 21-KL/TW. Mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu các cấp, phải “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” – như Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề nghị tại Hội nghị Trung ương 9.
Thứ hai, củng cố tinh thần đổi mới và trách nhiệm: Tạo cơ chế để khuyến khích những người dám đổi mới vì dân, vì nước; đồng thời thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát nghiêm minh, chống lại tệ quan liêu, bao che sai phạm
Thứ ba, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể: Lắng nghe tiếng nói từ cơ sở, từ người dân; mở rộng đối thoại xã hội và giám sát phản biện. Văn kiện Đại hội XIII nêu rõ: “Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội trong việc tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc”.
Cuối cùng, kết hợp truyền thống với đổi mới: Bảo vệ những giá trị căn cốt của dân tộc, đồng thời thúc đẩy cải cách thể chế, tổ chức bộ máy, đổi mới tư duy lãnh đạo phù hợp với yêu cầu hiện đại, minh bạch, hiệu quả.
Tổng Bí thư Tô Lâm trong các phát biểu gần đây cũng nhiều lần nhấn mạnh đến việc “huy động mọi lực lượng xã hội vào sự nghiệp xây dựng đất nước, trong đó vai trò của người dân, doanh nghiệp, trí thức, người Việt Nam ở nước ngoài phải được phát huy toàn diện”.
Chặng đường phát triển của dân tộc Việt Nam, từ khi giành độc lập đến thời kỳ hội nhập hiện nay, đều cho thấy một chân lý: Đoàn kết là sức mạnh, là cội nguồn của mọi thành công. Ngày nay, trong bối cảnh đất nước đang đổi mới mạnh mẽ, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, khối đại đoàn kết dân tộc cần tiếp tục được bồi đắp bằng niềm tin, minh bạch, trách nhiệm và hành động cụ thể từ mọi cấp, mọi ngành. Đó là con đường để Việt Nam tiến vào kỷ nguyên mới: Dân chủ, văn minh, phát triển bền vững và hạnh phúc.
Tiến sĩ, Luật sư ĐẶNG VĂN CƯỜNG
Đoàn Luật sư TP. Hà Nội
