Đại học Thái Nguyên: Khẳng định vị thế trung tâm đào tạo sau đại học hàng đầu khu vực

Ngày 28/8, Đại học Thái Nguyên tổ chức Hội nghị đào tạo sau đại học năm 2025. Đây là sự kiện quan trọng nhằm tổng kết, đánh giá toàn diện công tác đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ trong thời gian qua, đồng thời xác định giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng và vị thế của Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn tới. 

Đào tạo sau đại học đạt nhiều bước tiến quan trọng

Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển mới với yêu cầu ngày càng khắt khe về nguồn nhân lực chất lượng cao, công tác đào tạo sau đại học không còn là nhiệm vụ chung của hệ thống giáo dục, đã trở thành sứ mệnh gắn liền với từng cơ sở đào tạo, đặc biệt là các đại học vùng.

Đối với Đại học Thái Nguyên - trung tâm đào tạo và nghiên cứu lớn của khu vực trung du và miền núi phía Bắc thì trách nhiệm này càng mang ý nghĩa đặc biệt: không chỉ tạo dựng đội ngũ nhân lực trình độ cao phục vụ cho phát triển nền kinh tế quốc dân, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa vùng trung tâm và vùng khó khăn.

PGS.TS Nguyễn Danh Nam, Trưởng Ban Đào tạo và Quản lý người học cho biết, tính đến năm học 2024-2025, toàn Đại học Thái Nguyên đang triển khai 140 chương trình đào tạo sau đại học gồm: 95 chương trình thạc sĩ và tương đương (thạc sĩ, bác sĩ nội trú, chuyên khoa I), 45 chương trình tiến sĩ và chuyên khoa II. Đến tháng 6/2025, Đại học Thái Nguyên đã cung cấp cho xã hội hơn 14.000 thạc sĩ và gần 300 tiến sĩ, trở thành trung tâm đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao hàng đầu khu vực.

Đại học Thái Nguyên có 9 đơn vị đào tạo có đào tạo trình độ thạc sĩ gồm: Trường Đại học Sư phạm, Trường Đại học Nông Lâm, Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông, Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Trường Đại học Khoa học, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Y - Dược, Trường Ngoại ngữ, Khoa Quốc tế.

Cùng với đó là 7 đơn vị đào tạo có đào tạo trình độ tiến sĩ gồm: Trường Đại học Sư phạm, Trường Đại học Nông Lâm, Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông, Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Trường Đại học Khoa học, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Y - Dược.

Quy mô đào tạo sau đại học của Đại học Thái Nguyên hiện có 4.542 người học, trong đó 2.638 học viên thạc sĩ, 229 nghiên cứu sinh, 1.187 học viên chuyên khoa I, 194 chuyên khoa II và 294 bác sĩ nội trú. Riêng giai đoạn 2021-2024, tuyển sinh trình độ tiến sĩ tăng trưởng mạnh: từ 26 nghiên cứu sinh (2021) lên 83 nghiên cứu sinh (2024), tức tăng gấp hơn 3 lần chỉ sau 3 năm. Trong khi đó, tuyển sinh thạc sĩ có xu hướng giảm: năm 2021 có 1.915 học viên, đến 2024 chỉ còn 933 học viên, phản ánh xu hướng cạnh tranh và thay đổi nhu cầu xã hội.

Đội ngũ giảng viên của Đại học Thái Nguyên có quy mô lớn với 2.415 cán bộ giảng dạy, trong đó 8 Giáo sư, 175 Phó Giáo sư, 1.005 tiến sĩ và 1.227 thạc sĩ, cử nhân tham gia giảng dạy và hướng dẫn nghiên cứu.

Hoạt động khoa học gắn với đào tạo được triển khai mạnh mẽ, toàn Đại học Thái Nguyên hiện đang thực hiện 2.112 công trình nghiên cứu các cấp bao gồm: 30 đề tài cấp Nhà nước, 102 đề tài cấp Bộ Giáo dục và Đào tạo, 5 đề tài cấp Bộ khác; 14 đề tài cấp tỉnh Thái Nguyên; 25 đề tài cấp các tỉnh khác; 61 đề tài cấp Đại học; 565 đề tài do giảng viên chủ trì và 1.310 đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên.

Công tác rà soát chương trình đào tạo sau đại học tại Đại học Thái Nguyên được thực hiện định kỳ 2 năm/lần, bảo đảm cập nhật chuẩn đầu ra và đáp ứng yêu cầu xã hội. Các chương trình thạc sĩ, tiến sĩ đã được điều chỉnh theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và gắn kết thực tiễn.

Về phương pháp giảng dạy, Đại học Thái Nguyên triển khai mô hình kết hợp truyền thống và trực tuyến, phù hợp với đặc thù học viên đang đi làm. Việc số hóa học liệu, xây dựng E-learning giúp người học vừa đảm bảo công việc, vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập.

Đặc biệt, đào tạo luôn gắn với nghiên cứu khoa học. Chương trình thạc sĩ được thiết kế theo 2 định hướng: nghiên cứu và ứng dụng. Luận văn, luận án đều chú trọng tính thực tiễn, nhiều đề tài gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Năm 2024, khoảng 10% luận án tiến sĩ được thẩm định độc lập, kết quả 100% đạt yêu cầu. Tuy nhiên, hạn chế còn tồn tại là số lượng công bố khoa học của học viên chưa nhiều, cần có giải pháp thúc đẩy trong giai đoạn tới.

Khẳng định trung tâm đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao

Theo PGS.TS Hoàng Văn Hùng, Giám đốc Đại học Thái Nguyên, đào tạo sau đại học đã và đang khẳng định vai trò không thể thiếu trong việc hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ và hội nhập quốc tế. Ở giai đoạn trước, nhiệm vụ trọng tâm chủ yếu tập trung vào mở rộng quy mô và đa dạng hóa ngành đào tạo, thì trong bối cảnh hiện nay, vấn đề đặt ra không chỉ là số lượng mà còn là chất lượng, tính liên ngành, năng lực hội nhập và khả năng thích ứng với sự biến đổi nhanh chóng của khoa học công nghệ.

Đào tạo sau đại học đã đạt được những bước tiến quan trọng: đội ngũ giảng viên trình độ cao ngày càng đông đảo; nhiều công trình nghiên cứu, luận án, luận văn gắn kết với thực tiễn; cơ sở vật chất, học liệu và chương trình đào tạo từng bước được chuẩn hóa. Tuy nhiên, song hành cùng kết quả là những thách thức không nhỏ: khó khăn trong tuyển sinh, thiếu hụt giảng viên tinh hoa, hạn chế trong cơ sở vật chất - học liệu số, năng lực công bố khoa học của học viên còn khiêm tốn, và tỷ lệ chương trình đạt chuẩn kiểm định quốc tế chưa cao…

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, cùng chiến lược chuyển đổi số quốc gia và tiến trình hội nhập quốc tế, đang mở ra những cơ hội chưa từng có nhưng cũng đặt ra áp lực chưa từng thấy. Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ số hóa tài nguyên học tập, các mô hình đào tạo trực tuyến xuyên biên giới…đang làm thay đổi căn bản cách thức con người học tập, nghiên cứu và sáng tạo. Trong bối cảnh ấy, đào tạo sau đại học không chỉ là con đường nâng cao trình độ học thuật mà còn là nền tảng để xây dựng năng lực đổi mới, thúc đẩy sáng tạo, nuôi dưỡng tri thức mới cho sự phát triển bền vững.

Để công tác đào tạo sau đại học vượt qua những thách thức và để giữ vững vai trò trung tâm đào tạo - nghiên cứu hàng đầu khu vực của Đại học Thái Nguyên, về tuyển sinh cần đẩy mạnh truyền thông, đa dạng hóa hình thức tuyển sinh; phát triển các chương trình song ngữ và quốc tế hóa để mở rộng thị trường học viên quốc tế. Về đội ngũ giảng viên cần tiếp tục bồi dưỡng năng lực nghiên cứu, công bố quốc tế, kỹ năng số và ngoại ngữ; thu hút chuyên gia, giảng viên thỉnh giảng trong và ngoài nước.

Về chương trình đào tạo phải chuẩn hóa, hiện đại hóa và gắn kết thực tiễn, mở rộng ứng dụng E-learning và số hóa học liệu; tích hợp chặt chẽ nghiên cứu khoa học với đào tạo…Về cơ sở vật chất - học liệu số, ưu tiên đầu tư thiết bị nghiên cứu hiện đại, bổ sung kho học liệu số phong phú, ưu tiên kho tài nguyên học liệu mở, tạo điều kiện cho học viên vừa học, vừa làm, vừa nghiên cứu. Về kiểm định và hội nhập quốc tế, đẩy nhanh lộ trình kiểm định quốc tế các chương trình sau đại học; tăng cường hợp tác với các trường, viện nghiên cứu quốc tế để nâng cao uy tín, mở rộng cơ hội trao đổi học viên, giảng viên và nghiên cứu sinh.

Thời gian tới, Đại học Thái Nguyên quyết tâm tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, đẩy mạnh kiểm định quốc tế, phát triển các chương trình song ngữ, mở rộng hợp tác với các trường đại học uy tín trong và ngoài nước. Đây sẽ là nền tảng để Đại học Thái Nguyên nâng cao vị thế là trung tâm đào tạo và nghiên cứu trọng điểm của khu vực trung du và miền núi phía Bắc, đồng thời đóng góp quan trọng cho sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước trong kỷ nguyên hội nhập và chuyển đổi số.