Một trong những nội dung đáng chú ý là việc bổ sung quy định về “chế độ của người bị kết án tử hình đang bị tạm giam” tại Chương VI dự thảo Luật này. Trong đó, bao gồm phạm vi áp dụng, chế độ ăn, ở và quản lý giam giữ.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
So với Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015 hiện hành, Chương VI dự thảo Luật lần này sửa đổi, bổ sung một số nội dung chính sau: Người bị tạm giữ, tạm giam được nhận tiền và đồ vật thiết yếu phục vụ sinh hoạt do thân nhân gửi, thuộc danh mục do Bộ trưởng Bộ Công an và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định (Điều 38 dự thảo Luật). Đồng thời, dự thảo Luật cũng bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về việc tổ chức căng tin trong cơ sở giam giữ, giao hai Bộ trưởng quy định cụ thể về danh mục hàng hóa và giá bán (Điều 28 dự thảo Luật).
Bổ sung quy định về gửi, nhận thư, sách, báo, tài liệu và chế độ chăm sóc y tế của người bị tạm giữ, tạm giam. Làm rõ chế độ sinh hoạt tinh thần của người bị tạm giữ, tạm giam: họ được sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định của pháp luật, và được cấp phát báo theo quy định của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng.
Cùng với đó, dự thảo Luật cũng bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về chế độ gửi, nhận thư, sách, báo, tài liệu đối với người chờ chấp hành án phạt tù, người bị kết án tử hình đang chờ thi hành án; giao Bộ Công an và Bộ Quốc phòng quy định cụ thể nội dung này. Đồng thời, dự thảo quy định việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý giam giữ người thi hành án tử hình nhằm bảo đảm an toàn, hiệu quả.
Theo cơ quan soạn thảo, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam được Quốc hội khóa XIII, Kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 25/11/2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam nói chung và pháp luật về an ninh, trật tự nói riêng; đáp ứng yêu cầu quản lý người bị tạm giữ, người bị tạm giam, công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Thực tiễn cho thấy, việc quản lý, giám sát người bị tạm giữ, người bị tạm giam là công tác quan trọng trong thi hành tạm giữ, tạm giam. Trong những năm qua việc thực hiện quản lý, giám sát người bị tạm giữ, người bị tạm giam từ khâu tiếp nhận, phân loại, bố trí giam giữ, điều chuyển trích xuất, xử lý kỷ luật và giải quyết trường hợp người bị tạm giữ, người bị tạm giam bỏ trốn, chết, phạm tội mới từng bước đi vào nề nếp, thống nhất.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác quản lý, giám sát của cơ quan có thẩm quyền đã bộc lộ một số vướng mắc, bất cập, như: Chưa có quy định cụ thể về chuyển giao người bị bắt theo quyết định truy nã cho cơ quan đã ra quyết định truy nã, khi có quyết định dẫn độ của cơ quan có thẩm quyền; thời điểm thực hiện các công việc để tiếp nhận người bị tạm giữ, người bị tạm giam;
Giải quyết trường hợp trước thời điểm tổ chức tiếp nhận mà người bị tạm giữ, người bị tạm giam bị bệnh nặng cần kịp thời điều trị, cứu chữa tại cơ sở y tế; quy định về điều chuyển người bị tạm giữ, người bị tạm giam; trích xuất phục vụ công tác giam giữ, tham gia thực hiện giao dịch dân sự...
Ngoài ra, số lượng người bị kết án tử hình liên tục tăng, trong khi đó cơ sở vật chất, trang bị phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ, công cụ hỗ trợ để phục vụ quản lý, giam giữ tại một số trại tạm giam chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, thường xuyên xảy ra tình trạng quá tải giam giữ, mất an ninh, an toàn, không bảo đảm tốt nhất quyền của họ; do đó, cần có quy định mang tính nguyên tắc về các điều kiện bảo đảm phục vụ quản lý chặt chẽ người bị tạm giữ, người bị tạm giam;
Chưa có các quy định mang tính nguyên tắc về việc áp dụng khoa học, công nghệ vào quá trình quản lý, giám sát người bị tạm giữ, người bị tạm giam tại các cơ sở giam giữ; việc áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng mang tính đặc thù để bảo đảm sự bảo mật và an toàn tuyệt đối; việc sắp xếp, bố trí các khu vực trong cơ sở giam giữ đảm bảo tính khoa học, phục vụ tốt nhất cho công tác quản lý giam giữ và các công tác khác.
Bên cạnh đó, một số quy định về chế độ, chính sách của người bị tạm giữ, người bị tạm giam còn nhiều vướng mắc, bất cập, chưa bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của họ; một số quy định của Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015 chưa đồng bộ với quy định của pháp luật có liên quan như: Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023; Luật Tín ngưỡng tôn giáo năm 2016.
Với những lý do nêu trên, việc nghiên cứu để sửa đổi Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015 là yêu cầu cấp thiết, khách quan và bảo đảm đáp ứng tốt hơn yêu cầu công tác thi hành tạm giữ, tạm giam trong thời gian tới.
Những sửa đổi, bổ sung này nhằm hoàn thiện các quy định về chế độ, chính sách người bị tạm giữ, người bị tạm giam, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các quy định của pháp luật có liên quan và chính sách nhân đạo, quyền con người.
Luật cũng mở rộng phạm vi điều chỉnh bổ sung quy định về thi hành biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú; nhiệm vụ, quyền hạn của Công an cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý, theo dõi người bị áp dụng biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú; quyền và nghĩa vụ của người chấp hành biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú; xử lý trường hợp người chấp hành biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú vi phạm nghĩa vụ.
