Thạc sĩ, Luật sư Nguyễn Minh Tâm phát biểu tại Lễ kỉ niệm 95 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6/2020 và khai trương văn phòng làm việc mới của Tạp chí Luật sư Việt Nam.
1. Năm Tân Sửu sắp qua đi và một mùa Xuân mới - Xuân Nhâm Dần lại về. Trước thềm xuân mới, lòng mỗi người lại rộn lên những cảm xúc về sự giao mùa của Trời Đất theo quy luật của vạn vật tự nhiên. Nhìn lại một năm qua, đại dịch Covid-19 là một biến cố, một tai họa đã ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của loài người, của mỗi người trên trái đất này. Trầm tĩnh lại, ta có thể gặt hái được nhiều bài học quý báu để tự điều chỉnh hành vi của mình với những khát vọng mới, nghị lực mới trong tư duy mà cha ông đã dạy “Thuận Thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong”, tạo cho toàn xã hội cũng như mỗi người một lối sống mới trước đại dịch Covid-19 theo phương châm sống chung với nó để duy trì sự tồn tại và phát triển của xã hội trong từng quốc gia, dân tộc. Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật chung đó của xã hội loài người.
Ở nước ta, trong lúc đại dịch gây ra biết bao đau khổ, bất hạnh cho con người thì chúng ta thật sự buốt lòng khi được chứng kiến những hành vi phi nhân tính của những người, những nhóm người lợi dụng hoàn cảnh bất hạnh chung đó để mưu cầu lợi ích riêng, bất chấp đạo lý, pháp lý khiến cả cộng đồng phẫn nộ như vụ án kit xét nghiệm xảy ra tại Công ty Việt Á. Đến nay, vụ án đã được khởi tố, một số người đã bị bắt tạm giam và đang trong quá trình mở rộng điều tra. Một tín hiệu vui là vụ án đã được đưa vào diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
Vào ngày 30/12/2021, Thường trực Ban chỉ đạo nhận thấy vụ án đã “Gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân đối với công tác phòng, chống dịch và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”. Vì vậy, Thường trực Ban Chỉ đạo do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đứng đầu vừa có lệnh “yêu cầu Đảng ủy Công an Trung ương, Ban cán sự đảng Viện kiểm sát nhân dân tối cao phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, chỉ đạo các cơ quan chức năng tập trung lực lượng, khẩn trương, quyết liệt, mở rộng điều tra làm rõ bản chất của vụ án, xử lý nghiêm các sai phạm theo quy định của pháp luật; không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không chịu bất kỳ sự can thiệp trái pháp luật của bất kỳ tổ chức, cá nhân nào”.
Chỉ đạo quyết liệt và rõ ràng trên đây của vị Tổng tư lệnh chống tham nhũng, tiêu cực đối với vụ án này có tác dụng như một tín hiệu củng cố niềm tin của nhân dân về việc xử lý vụ án có một không hai này. Đón Xuân mới với niềm tin ấy chắc chắn sẽ là động lực để chúng ta quyết tâm đi đến tận cùng trong việc tìm ra sự thật khách quan của vụ án, xử lý nghiêm minh những cá nhân, tổ chức vi phạm.
2. Trong khi đại dịch Covid-19 còn đang diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn quốc thì bằng sự nỗ lực, quyết tâm của Liên đoàn Luật sư Việt Nam và sự phối hợp kịp thời của các cơ quan chức năng của Đảng và Nhà nước, Đại hội Đại biểu Luật sư toàn quốc lần thứ III đã được tổ chức gọn nhẹ trong hai ngày 25 - 26/12/2021 và kết quả đã thành công tốt đẹp. Những bài học tổng kết quan trọng trong nhiệm kỳ II và phương hướng hoạt động của Liên đoàn nhiệm kỳ III đã được Đại hội đoàn kết, nhất trí thông qua và bầu ra được Hội đồng Luật sư toàn quốc, Ban Thường vụ và Thường trực Liên đoàn gồm những người có đủ tài năng, tâm đức và tuổi đời tương đối trẻ, nhiệt tình gánh vác trọng trách nặng nề trong việc xây dựng và phát triển Liên đoàn theo Chủ đề Đại hội đã được nêu ra là “Đoàn kết, trí tuệ, kỷ cương, quyết tâm xây dựng đội ngũ Luật sư Việt Nam trong sạch, vững mạnh, có phẩm chất chính trị, đạo đức, có trình độ chuyên môn đáp ứng yêu cầu của xã hội và xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, góp phần bảo vệ công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Mặc dù sẽ còn nhiều khó khăn, thử thách nhưng chúng ta có căn cứ để tin tưởng rằng, với sự quyết tâm của các thiết thế tổ chức mới được bầu ra, sự hỗ trợ và giúp đỡ của cả giới Luật sư, sự quan tâm của các cơ quan Đảng, Nhà nước và cộng đồng xã hội, nhất định Liên đoàn Luật sư Việt Nam sẽ ngày càng được củng cố và phát triển, không phụ lòng mong mỏi của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
3. Mấy hôm nay, buổi sáng thời tiết Sài Gòn cũng se se lạnh, cái lạnh của đầu đông xứ Bắc, cọng gió heo may như gợi lại bao kỷ niệm cùng những người con xứ Bắc xa quê. Sài Gòn đã qua đỉnh dịch và mở cửa thông thoáng, nên các quán cà phê lại là nơi gặp mặt của các Luật sư đồng nghiệp trao đổi về nghề nghiệp, về những sự kiện xảy ra trong xã hội. Trong những cuộc gặp mặt ấy, các đồng nghiệp vẫn đau đáu về nghề với những lời tâm sự mong sao nghề Luật sư có một môi trường thực sự dân chủ, những nguyên tắc cốt tử của tố tụng sẽ được các cơ quan và người tiến hành tố tụng thực sự tôn trọng, trong đó có nguyên tắc “suy đoán vô tội” và nguyên tắc về tính độc lập của thẩm phán, bởi suy cho cùng, số phận pháp lý của bị can, bị cáo có được phán quyết công minh, khách quan hay không là phụ thuộc rất lớn về việc thực hiện các nguyên tắc ấy. Trong những cuộc đàm đạo, tâm sự ấy, với tư cách là một người đã có bề dày hành nghề và với những trải nghiệm vui buồn nghề nghiệp, tôi tự thấy mình có trách nhiệm phải khơi dậy những niềm tin nghề nghiệp cho các Luật sư trẻ, bằng những lời lẽ thật nhẹ nhàng gắng làm bớt đi những trăn trở, bi quan về nghề nghiệp mà các bạn trẻ đang theo đuổi. Những khó khăn, cản ngại từ phía các cơ quan và người tiến hành tố tụng vẫn còn đó, vấn đề là kỹ năng của các Luật sư giải quyết các tình huống ấy ra sao, vai trò và trách nhiệm của các Đoàn Luật sư, của Liên đoàn Luật sư như thế nào để bảo vệ cho được quyền hành nghề hợp pháp của các Luật sư.
Điềm khác biệt lớn nhất giữa nghề Luật sư với các nghề luật khác (như Điều tra viên, Kiểm sát viên và Thẩm phán) chính là ở chỗ, người Luật sư hành nghề với tư cách cá nhân và tự chịu trách nhiệm cá nhân về nghề nghiệp của mình. Sức mạnh của nghề Luật sư chính là ở các luận lý được các Luật sư nghiên cứu và xây dựng trên cơ sở pháp luật, các tài liệu, chứng cứ có trong vụ án… chứ không phải là nhân danh quyền lực như các nghề luật khác. Khi đã nghiên cứu đầy đủ các tài liệu, tình tiết và bằng một niềm tin nội tâm thì người Luật sư phải kiên quyết bảo vệ những gì mình cho là đúng, là có căn cứ pháp luật để bảo vệ những quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ mình, và khi làm được điều đó cũng tức là góp phần bảo vệ tính nghiêm minh của luật pháp, không làm oan người ngay và không bỏ lọt tội phạm. Đó cũng chính là bản lĩnh nghề nghiệp của người Luật sư trước các tình huống xảy ra trong hoạt động nghề nghiệp.
Xuân Nhâm Dần đang về. Xuân sẽ đem lại cho mỗi người chúng ta, trong đó có các Luật sư một sức sống mới, một nghị lực và niềm tin mới. Bằng sự nỗ lực của từng Luật sư, của các tổ chức hành nghề, của các Đoàn Luật sư và Liên đoàn Luật sư Việt Nam, nhất định chúng ta sẽ góp phần thiết thực, quan trọng vào công cuộc cải cách tư pháp và xây dựng cho được một Nhà nước pháp quyền.
Đó là điều tất yếu cũng như ở ngoài kia, trời đất đang giao mùa để tiễn mùa Đông ảm đạm ra đi và đón một mùa Xuân tươi vui trở lại.
Thạc sĩ, Luật sư NGUYỄN MINH TÂM
