Thể chế và việc tháo gỡ điểm nghẽn thể chế là chủ đề đang được quan tâm đặc biệt ở nước ta hiện nay. Với sự thúc đẩy, chỉ đạo mạnh mẽ của Tổng Bí thư Tô Lâm, nhiều hoạt động cải cách thể chế đã và đang được thực hiện khẩn trương và đã mang lại những kết quả nhất định. Dù vậy, do thể chế là một phạm trù rộng lớn, phức tạp, đồng thời với các hoạt động cải cách trong thực tế, vẫn cần tiếp tục nghiên cứu để làm rõ hơn những điểm nghẽn và giải pháp tháo gỡ những điểm nghẽn thể chế ở nước ta hiện nay. Bài viết “Thể chế và việc tháo gỡ điểm nghẽn thể chế ở Việt Nam hiện nay” của GS.TS Vũ Công Giao (Trường Đại học Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội) cũng hướng vào mục đích đó. Thông qua việc phân tích nội hàm các khái niệm thể chế, điểm nghẽn thể chế, tác giả xác định những điểm nghẽn thể chế cụ thể ở nước ta hiện nay và nguyên nhân của chúng, đồng thời đề xuất một số giải pháp để tháo gỡ những điểm nghẽn thể chế đó trong thời gian tới.
“Chính quyền 03 cấp: Thực tiễn tổ chức ở các nước tiêu biểu trên thế giới là bài viết của GS.TS Nguyễn Đăng Dung” (Trường Đại học Tôn Đức Thắng) và ThS Nguyễn Đăng Duy (Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội). Theo nghiên cứu của các tác giả, với cách thức tổ chức và hoạt động của các cấp chính quyền như ở Việt Nam hiện nay, phần nào cho thấy đang gây khó khăn cho sự phát triển, vì có quá nhiều cấp trung gian. Những đề xuất về tinh giản, cắt bớt các cấp trung gian là hợp lý, cần có quyết tâm, lọ trình phù hợp cho việc thực hiện. Để có cơ sở cho chủ trương đường lối này, bài viết phân tích những hình thức, những biểu hiện của chính quyền 03 cấp của một số nước tiêu biểu trên thế giới.
Quyền tiếp cận thông tin đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống tham nhũng, giúp tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước. Việc cung cấp thông tin công khai cho phép người dân giám sát hoạt động của chính quyền và phát hiện các hành vi tham nhũng. Mặc dù Luật Tiếp cận Thông tin năm 2016 đã tạo ra cơ sở pháp lý cho quyền này, nhưng việc thực thi vẫn gặp nhiều thách thức. Bài viết “Mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn của quyền tiếp cận thông tin trong công tác phòng chống tham nhũng hiện nay” của tác giả Lê Hùng (Học viện Chính trị khu vực I) và Tô Đình Hiếu (Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Kạn) phân tích mối quan hệ giữa quyền tiếp cận thông tin và hiệu quả phòng chống tham nhũng, thực trạng phòng chống tham nhũng tại Việt Nam thông qua việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin theo Luật Tiếp cận thông tin hiện hành. Qua đó kiến nghị một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện quyền tiếp cận thông tin nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng.
TS.LS Phan Trung Hoài (Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, Thành viên Hội đồng Tư vấn án lệ Tòa án nhân dân tối cao) có bài “Nhận thức và áp dụng pháp luật nhìn từ thực tiễn xét xử các vụ án kinh tế, tham nhũng thời gian qua - Một số ý kiến và giải pháp”. Bài viết phân tích nguyên nhân và điều kiện nảy sinh các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng thời gian qua; một số bất cập, vướng mắc trong hệ thống pháp luật về quản lý kinh tế nhìn từ thực tiễn xét xử một số vụ án kinh tế, tham nhũng và đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật.
“Hoàn thiện pháp luật về đấu giá quyền khai thác khoáng sản” là bài viết của tác giả Nguyễn Quốc Tuấn (Sở Tư pháp Hà Tĩnh). Bài viết phân tích, làm rõ một số bất cập, hạn chế của các quy định pháp luật về đấu giá quyền khai thác khoáng sản như quy định về tiền đặt trước, về xét chọn hồ sơ đề nghị tham gia phiên đấu giá quyền khai thác khoáng sản, điều kiện chủ thể tham gia phiên đấu giá quyền khai thác khoáng sản, từ đó đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về vấn đề này.
Sự phát triển mạnh mẽ của internet đã đem lại nhiều cơ hội phát triển nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt đối với quyền riêng tư của trẻ em. Trách nhiệm trong việc bảo vệ quyền riêng tư của trẻ em không chỉ thuộc về Nhà nước, gia đình và nhà trường mà cần có sự phối hợp của các nhà cung cấp dịch vụ và sản phẩm trực tuyến. Nhóm tác giả Đàm Lê Khánh Chi, Phạm Khánh Vy, Trần Thị Sơn Hải (Trường Đại học Luật Hà Nội) có bài “Trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ mạng trong việc bảo vệ quyền riêng tư của trẻ em: Pháp luật một số quốc gia và kinh nghiệm cho Việt Nam”. Bài viết nghiên cứu, phân tích về vấn đề bảo vệ quyền riêng tư của trẻ em của các nhà cung cấp dịch vụ mạng hiện nay; tìm hiểu kinh nghiệm pháp luật các quốc gia và đưa ra các đề xuất nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật Việt Nam với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong nước, hướng tới mục tiêu xây dựng môi trường phát triển an toàn và lành mạnh cho trẻ em ở Việt Nam.
Một số bài viết khác liên quan đến lý luận và thực tiễn thực hiện pháp luật và hoạt động luật sư… cũng được đăng tải trong Tạp chí Luật sư Việt Nam số 3/2025.
Trân trọng kính mời quý độc giả đón đọc!
