“Hồ Chí Minh và chức danh công tố” là một nghiên cứu của GS.TS Nguyễn Đăng Dung (Trường Đại học Tôn Đức Thắng).
Theo nhận xét của tác giả, quyền công tố là một quyền mới và rất căn bản chỉ có ở nhà nước dân chủ, nên so với các quyền khác, quyền công tố của nhà nước Việt Nam được hình thành một cách vừa muộn màng, lại vừa khó khăn cả về tên gọi lẫn cả định vị trong cơ cấu bộ máy nhà nước. Mãi cho đến gần đây sau nhiều lần thay đổi, công tố mới được xác định một cách riêng rẽ do một thiết chế duy nhất thực hiện là viện kiểm sát, nhưng lại không được xác định thuộc thành phần của hành pháp hay tư pháp. Bài viết phân tính những biểu hiện, nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục những vấn đề nói trên bằng cách đưa chúng về đúng tên gọi và cả vị trí pháp lý theo cách của Hồ Chí Minh thời kỳ thi hành Hiến pháp năm 1946.
TS Nguyễn Văn Tuân (Trường Đại học Thành Đông) có bài “Những nguyên tắc tố tụng hình sự và vấn đề pháp điển hóa”. Qua việc đánh giá thực trạng quy định của pháp luật về những nguyên tắc tố tụng hình sự qua các thời kỳ, tác giả phân tích những nguyên tắc tố tụng hình sự dưới góc độ pháp điển hóa, qua đó kiến nghị hoàn thiện chế định nguyên tắc tố tụng hình sự.
Luật Tư pháp người chưa thành niên đã được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 30/11/2024 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2026. Một trong những nội dung nổi bật là các biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội. Mục đích hướng tới là xử lý không giam giữ đối với người chưa thành niên phạm tội, áp dụng các biện pháp mang tính giáo dục để các em có điều kiện phát triển lành mạnh. Trên cơ sở phân tích pháp luật quốc tế và pháp luật của một số quốc gia về hệ thống tư pháp nói chung và các biện pháp xử lý chuyển hướng nói riêng, bài viết “Về các biện pháp xử lý chuyển hướng trong Luật Tư pháp người chưa thành niên” của ThS Nguyễn Thị Hồng Thúy (Trường Đại học Hải Phòng) đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện khung pháp lý thân thiện, hiệu quả áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội ở Việt Nam.
“Đăng ký đất đai và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: Những sửa đổi, bổ sung trong Luật Đất đai năm 2024” của TS Nguyễn Thị Hồng Nhung (Trường Đại học Luật Hà Nội) tập trung phân tích một số điểm sửa đổi, bổ sung của Luật Đất đai năm 2024 về đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất để thấy rõ những điểm tích cực nhưng cũng có những khó khăn khi áp dụng các quy định mới vào thực tiễn. Qua đó đưa ra một số giải pháp để nâng cao hiệu quả áp dụng những quy định mới này.
ThS Trần Thị Lệ (Trường Đại học Văn hóa Hà Nội) có bài “Quỹ bảo tồn di sản văn hóa - nguồn lực quan trọng trong công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa”. Di sản văn hóa là tài sản quý báu của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, nó thể hiện bản sắc, lịch sử và tinh hoa văn hóa của mỗi dân tộc. Vấn đề bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa không chỉ là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước mà cần sự chung tay của các ngành, các cấp và toàn xã hội. Tuy nhiên các nguồn lực, đặc biệt là nguồn tài chính đầu tư cho công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Tại kỳ họp thứ 8 khóa XV, Quốc hội đã thông qua Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), cho phép thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa. Bài viết tập trung phân tích sự cần thiết của Quỹ bảo tồn di sản văn hóa; trên cơ sở đó đề xuất một số kiến nghị để Quỹ hoạt động hiệu quả, đáp ứng nhu cầu từ thực tiễn đặt ra.
ThS. NCS Nguyễn Nam Trung và nhóm nghiên cứu (Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP. Hồ Chí Minh) có bài “Cơ chế regulatory sandbox trong quản lý trí tuệ nhân tạo: Kinh nghiệm lập pháp từ quốc tế và kiến nghị chính sách cho Việt Nam”. Bài viết phân tích vai trò của cơ chế regulatory sandbox trong quản lý trí tuệ nhân tạo (AI), một lĩnh vực đang phát triển nhanh nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và đạo đức. Trên cơ sở phương pháp phân tích so sánh, nghiên cứu đã khảo cứu kinh nghiệm lập pháp từ Vương quốc Anh, Singapore và Hàn Quốc trong việc thiết kế và vận hành sandbox cho AI. Kết quả cho thấy sandbox là công cụ quản trị hiệu quả, giúp cân bằng giữa thúc đẩy đổi mới và kiểm soát rủi ro. Từ đó, bài viết đề xuất định hướng xây dựng khung pháp lý cho Việt Nam, bao gồm các nội dung cốt lõi như mục tiêu, cơ quan chủ trì, quy trình vận hành, bảo vệ dữ liệu và giám sát rủi ro. Những kiến nghị này nhằm hỗ trợ Việt Nam xây dựng môi trường pháp lý linh hoạt, thúc đẩy phát triển AI có trách nhiệm và bảo đảm quyền lợi xã hội trong thời đại số.
“Bảo vệ quyền nhân thân của nhóm người yếu thế trong xã hội: Quy định pháp luật và một số vấn đề đặt ra” là bài viết của nhóm tác giả: TS Lê Thị Giang, Trần Thị Minh An, Bùi Thị Thu Hiền (Trường Đại học Luật Hà Nội). Bài viết khái quát những quy định pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền nhân thân của nhóm người yếu thế, qua đó chỉ ra một số bất cập và kiến nghị hoàn thiện những quy định này.
Một số bài viết khác liên quan đến lý luận và thực tiễn thực hiện pháp luật và hoạt động luật sư… cũng được đăng tải trong Tạp chí Luật sư Việt Nam số tháng 5/2025.
Trân trọng kính mời quý độc giả đón đọc!
