VKSND Tối cao kiến nghị về việc xem xét lại quyết định giám đốc thẩm
Ngày 13/01, Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí vừa có kiến nghị về việc xem xét lại quyết định giám đốc thẩm vụ ly hôn giữa ông Đặng Lê Nguyên Vũ (người sáng lập Tập đoàn Trung Nguyên) và bà Lê Hoàng Diệp Thảo. Đồng thời kiến nghị đề nghị hủy các bản án, quyết định vụ Tranh chấp hôn nhân gia đình giữa ông Đặng Lê Nguyên Vũ và bà Lê Hoàng Diệp Thảo để xét xử lại.
Theo đó, về việc thẩm định giá tài sản chung vợ chồng, VKSND Tối cao cho rằng, Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm sử dụng kết quả thẩm định giá trên để làm cơ sở chia tài sản chung của bà Thảo và ông Vũ là không đúng.
Về việc chia tài sản chung vợ chồng, VKSND Tối cao kiến nghị cần tăng tỉ lệ % tài sản bà Thảo được chia trong khối tài sản chung nêu trên để bảo đảm công bằng quyền lợi cho bà Thảo, thay vì chỉ nhận 40% còn ông Vũ hưởng 60% như hiện nay.
"Thủ tục đặc biệt" trong Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015
Trao đổi với Tạp chí Luật sư Việt Nam về một số vấn đề pháp lý liên quan đến vụ việc này, Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết, Bản kiến nghị của Viện trưởng VKSND Tối cao trong vụ án này thể hiện quyết tâm bảo vệ quan điểm đối với kháng nghị của cơ quan này trước đó, đây là "thủ tục đặc biệt" xem xét lại quyết định giám đốc thẩm được quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.
Vụ án ly hôn đình này đầu tiên do Tòa án nhân dân TP. Hồ Chí Minh xét xử sơ thẩm. Tại giai đoạn sơ thẩm thì các bên thuận tình ly hôn, chỉ tranh chấp về tài sản chung vợ chồng. Sau đó vụ án có kháng cáo và Tòa án Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh đã xét xử phúc thẩm. Theo nguyên tắc của pháp luật, bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật ngay và phải được thi hành. Tuy nhiên, các đương sự có quyền kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền xem xét lại các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật theo thủ tục giám đốc thẩm và thủ tục tái thẩm.
Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 còn ghi nhận thêm một thủ tục nữa là thủ tục xem xét lại quyết định giám đốc thẩm, đây là một thủ tục đặc biệt, mới được quy định trong bộ luật này.
Phần lớn các bản án phúc thẩm mà đương sự vẫn không hài lòng thì thường có đơn khiếu nại theo thủ tục giám đốc thẩm. Theo Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định, giám đốc thẩm là xét lại bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị giám đốc thẩm khi có căn cứ quy định tại Điều 326 của Bộ luật này.
Điều 326 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm khi có một trong những căn cứ sau đây:
- Kết luận trong bản án, quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự;
- Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng làm cho đương sự không thực hiện được quyền, nghĩa vụ tố tụng của mình, dẫn đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ không được bảo vệ theo đúng quy định của pháp luật;
- Có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật dẫn đến việc ra bản án, quyết định không đúng, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự, xâm phạm đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của người thứ ba.
Như vậy, quyết định, bản án của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật có thể bị hủy bỏ theo thủ tục giám đốc thẩm nếu như có một trong những căn cứ theo quy định trên.
Thủ tục tố tụng cuối cùng hay khởi đầu của một quy trình mới?
Luật sư Cường phân tích rõ, vụ án này đã được giải quyết đến thủ tục giám đốc thẩm với nội dung giữ nguyên bản án sơ thẩm và phúc thẩm đã có hiệu lực pháp luật. Tuy nhiên, căn cứ vào Điều 358 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 Viện trưởng VKSND Tối cao đã có văn bản kiến nghị đề nghị Hội đồng Thẩm phán xem xét lại đối với quyết định giám đốc thẩm của vụ án này.
Điều 358 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định: "Khi có căn cứ xác định quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, đương sự đã không thể biết được khi ra quyết định đó, nếu có yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, kiến nghị của Ủy ban tư pháp của Quốc hội, kiến nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao hoặc đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét lại quyết định đó".
Thủ tục xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán được quy định tại Điều 359 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015. Theo đó, sau khi nhận được yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kiến nghị của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội hoặc sau khi Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao có văn bản đề nghị xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 358 của Bộ luật này, Tòa án nhân dân tối cao gửi cho VKSND Tối cao bản sao văn bản yêu cầu, kiến nghị hoặc đề nghị đó kèm theo hồ sơ vụ án để VKSND Tối cao nghiên cứu và chuẩn bị ý kiến phát biểu tại phiên họp xem xét kiến nghị, đề nghị, yêu cầu. Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ vụ án, VKSND Tối cao phải trả lại hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân Tối cao.
Trong thời hạn 01 tháng, kể từ ngày nhận được kiến nghị của Viện trưởng VKSND Tối cao hoặc kể từ ngày Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao có văn bản đề nghị thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao phải mở phiên họp để xem xét kiến nghị, đề nghị.
Tòa án nhân dân Tối cao thông báo bằng văn bản về thời gian mở phiên họp để xem xét kiến nghị, đề nghị cho Viện trưởng VKSND Tối cao.
Như vậy, thủ tục xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán được quy định rất chặt chẽ, đầy đủ. Thời gian để xem xét lại theo thủ tục này kéo dài khoảng bốn tháng. Trong thời gian này thì công tác chuẩn bị được thực hiện do các phòng nghiệp vụ của Tòa án nhân dân Tối cao và VKSND Tối cao. Phiên họp xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán có sự tham gia của VKSND Tối cao và VKS có trách nhiệm phải phát biểu quan điểm, thể hiện bằng văn bản phải có chữ ký của Viện trưởng và gửi cho Tòa án nhân dân Tối cao trong vòng năm ngày kể từ ngày kết thúc phiên họp.
“Đây là quy định mới và gần như chưa được thực hiện trong lĩnh vực dân sự. Theo thống kê thì chưa có quyết định giám đốc thẩm nào đối với vụ án dân sự bị hủy bỏ theo thủ tục này kể từ khi Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 có hiệu lực pháp luật đến nay”, Luật sư Cường nói.
Nếu như kiến nghị này được chấp nhận thì quyền lợi của bà Thảo có thể sẽ được tăng lên. Trường hợp Hội đồng Thẩm phán nhận định là Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm có những sai sót nhưng những sai sót này không làm thay đổi bản chất vụ án, quyền lợi của đương sự vẫn được đảm bảo và không phát hiện ra vi phạm nghiêm trọng của Hội đồng Thẩm phán trong quá trình xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm, không có chứng cứ mới thì Hội đồng Thẩm phán cũng sẽ giữ nguyên quyết định giám đốc thẩm.
Theo Luật sư Cường, vụ án này có thể sẽ kết thúc là điểm cuối cùng nếu như Hội đồng Thẩm phán không chấp nhận hủy quyết định giám đốc thẩm hoặc cũng có thể sẽ kéo dài nếu như quyết định giám đốc thẩm, bản án phúc thẩm, bản án sơ thẩm bị hủy bỏ để xét xử lại từ đầu.
DUY ANH
Vụ ly hôn vợ chồng Trung Nguyên: Việc thẩm định giá tài sản chung của các cấp tòa có nhiều thiếu sót
