Ảnh minh họa.
Quy tắc 10.4, Bộ Quy tắc Đạo đức và ứng xử nghề nghiệp Luật sư Việt Nam quy định trách nhiệm của Luật sư khi tiếp nhận vụ việc của khách hàng: “Luật sư có nghĩa vụ giải thích cho khách hàng biết tính hợp pháp trong yêu cầu của khách hàng”. Trong trường hợp này, Luật sư cần đánh giá yêu cầu, chứng cứ của chị A. có hợp pháp hay không, và giải thích rõ cho khách hàng hiểu về yêu cầu của chị A. với Luật sư có phù hợp pháp luật hay không và Luật sư có thể đáp ứng yêu cầu đó của chị A. hay không?
Trong trường hợp này theo chị A. trình bày có sự việc vi phạm pháp luật hôn nhân gia đình của chồng chị A. Nhưng cùng với đó chị A. đã yêu cầu Luật sư tư vấn, hướng dẫn thậm chí là bày cách, phối hợp với chị A. để có thể đưa chồng chị A. vào tù. Chị A. do bức xúc, tức giận khi bị chồng phản bội, không tôn trọng chế độ hôn nhân một vợ một chồng giữa hai người, chị muốn anh H. phải vào tù để thỏa mãn những cảm xúc tiêu cực trong mình. Trong trường hợp này, Luật sư cần giải thích rõ cho chị A. hiểu yêu cầu của chị là không phù hợp, trái quy định của pháp luật về công việc của người Luật sư. Sứ mệnh của Luật sư là bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, cơ quan…
Luật sư là người bảo vệ quyền và lợi ích cho khách hàng, không phải cơ quan có công tố không có quyền truy tố, buộc tội người khác; không phải là cơ quan điều tra để điều tra hành vi phạm tội. Đặc biệt, Luật sư không thể bày mưu, phối hợp, dàn cảnh hoặc làm “đặc tình, đặc định” để buộc tội anh H.
Luật sư không tiếp tay cho khách hàng, hướng dẫn, hỗ trợ khách hàng dàn dựng những tình huống, chứng cứ để đưa anh H. vào vòng lao lý kể cả trong trường hợp anh H có hành vi vi phạm pháp luật. Vì như vậy đã vi phạm vào sứ mệnh thiêng liêng của nghề Luật sư.
Với yêu cầu của chị .A theo Quy tắc 11.2 Bộ Quy tắc Đạo đức và ứng xử nghề nghiệp Luật sư Việt Nam, Luật sư phải từ chối tiếp nhận một phần yêu cầu của chị. Nhưng do anh H. cũng có hành vi vi phạm pháp luật hôn nhân và gia đình là có hành vi ngoại tình trong thời gian chung sống với chị A. Luật sư có quyền giải thích cho chị A. biết về quyền đề nghị, khiếu nại, tố cáo của chị A. Đồng thời Luật sư cũng có quyền cung cấp dịch vụ pháp lý hỗ trợ chị A. trong phạm việc khiếu nại, tố cáo đó nhưng không bao gồm việc dàn dựng, bố trí, phối hợp để tạo chứng cứ vi phạm của anh H.
Luật sư cũng cần giải thích rõ cho chị A hiểu công việc của Luật sư chỉ hỗ trợ cho khách hàng thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của khách hàng chứ Luật sư không làm thay và Luật sư không tạo lập các chứng cứ mà xử lý công việc trên cơ sở các tài liệu chứng cứ do khách hàng cung cấp, hoặc các tài liệu chứng cứ do cơ quan nhà nước cung cấp và sự thật khách quan.
Hành vi vi pham của anh H. (nếu có) vi phạm đến đâu sẽ bị bị xử lý tương ứng, phụ thuộc vào kết quả điều tra, xác minh của cơ quan chức năng, Luật sư không có quyền, không có chức năng nhiệm vụ điều tra thay cơ quan điều tra, không buộc tội thay cơ quan kiểm sát và không kết án thay Tòa án. Đồng thời, đạo đức nghề nghiệp Luật sư không cho phép Luật sư phối hợp để tạo chứng cứ giả, hoặc dàn dựng tình huống để đưa chồng chị H. vào tù.
Tóm lại, trong thực tế, có rất nhiều trường hợp khách hàng đến tìm luật sư và đưa ra những yêu cầu không hợp pháp, trái quy định pháp luật, đạo đức hoặc vượt quá khả năng, trình độ chuyên môn và kinh nghiệm của luật sư. Trong trường hợp này, Luật sư có trách nhiệm giải thích pháp luật cho khách hàng, giúp khách hàng hiểu được những yêu cầu chưa hợp pháp, định hướng cho khách hàng có những ứng xử phù hợp với quy định của pháp luật. Luật sư không được vì những lợi ích vật chất, tinh thần mà làm tiếp nhận những yêu cầu trái pháp luật, đạo đức của khách hàng.
Luật sư TRẦN VĂN AN
Trưởng Ban Đạo đức nghề nghiệp Luật sư Việt Nam
