Ảnh minh họa.
Theo quy định tại Điều 251, Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định các trường hợp tạm ngừng phiên tòa như sau:
Thứ nhất, tạm ngừng phiên tòa khi cần phải xác minh, thu thập, bổ sung chứng cứ, tài liệu, đồ vật, mà không thể thực hiện ngay tại phiên tòa.
Kể từ ngày tạm ngừng phiên tòa, Tòa án sẽ tiến hành xác minh, thu thập, bổ sung chứng cứ, tài liệu đồ vật một cách nhanh chóng, và ngắn gọn trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày tạm ngừng phiên tòa. Ví dụ như việc xác minh trách nhiệm dân sự về việc bồi thường của bị cáo cho bị hại có sự mâu thuẫn, hay để các bị cáo nộp tiền khắc phục hậu quả trong vụ án chuyến bay giải cứu được xét xử tại TAND TP. Hà Nội trong tháng 07/2023. Đây là điều cần thiết cần tạm ngừng phiên tòa để xác định mức bồi thường một cách hợp lý, và đưa ra những chứng cứ có lợi cho bị cáo.
Thứ hai, do tình trạng sức khỏe, sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan mà người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc người tham gia tố tụng không thể tiếp tục tham gia phiên tòa.
Nhiều vụ án có tính chất phức tạp, diễn ra trong nhiều ngày có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của những người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng là điều kiện khách quan, bất khả kháng khiến không thể tiếp tục tham gia phiên tòa. Tòa án có thể căn cứ vào đó để tạm ngừng phiên tòa, thời hạn không quá 05 ngày kể từ ngày tạm ngừng phiên tòa.
Thứ ba, vắng mặt Thư ký Tòa án tại phiên tòa.
Thư ký Tòa án là một trong những người tiến hành tố tụng theo quy định tại điểm c, khoản 2, Điều 34, Bộ luật Tố tụng hình sự. Với nhiệm vụ quy định tại Điều 47, Thư ký Tòa án là người không thể thiếu ở phiên tòa với nhiệm vụ quan trọng là ghi lại biên bản phiên tòa. Do đó, vắng mặt Thư ký theo quy định là phải hoãn phiên tòa theo Điều 297. Tuy nhiên, trường hợp vắng mặt thư kí tại phiên tòa có thể khắc phục được trong thời gian ngắn như việc thư kí vì lý do sức khỏe mà không thể tham gia phiên tòa được hoặc lý do như điểm b của khoản 1, Điều 251.
Việc tạm ngừng phiên tòa phải được ghi vào biên bản phiên tòa và thông báo cho những người tham gia tố tụng biết. Thời hạn tạm ngừng phiên tòa không quá 05 ngày kể từ ngày quyết định tạm ngừng phiên tòa, trong trường hợp hết thời hạn tạm ngừng phiên tòa, việc xét xử vụ án vẫn được diễn ra. Trường hợp không thể tiếp tục xét xử vụ án thì phải hoãn phiên tòa. Thời hạn hoãn phiên tòa không được quá 30 ngày kể từ ngày ra quyết định hoãn phiên tòa Điều 297, Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2021.
Ngoài ra, tại khoản 4, Điều 228, Điều 349, Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành, quy định trường hợp Thư ký Tòa án bị thay đổi hoặc không thể tiếp tục tham gia phiên tòa thì Tòa án vẫn có thể xét xử vụ án nếu có Thư ký Tòa án dự khuyết; nếu không có người thay thế thì tạm ngừng phiên tòa.
Trên thực tế, khi xét xử các vụ án Tòa án sẽ căn cứ vào tình hình thực tiễn để ra các quyết định tạm ngừng phiên tòa nếu hết thời hạn tạm ngừng phiên tòa mà không thể tiếp tục xét xử vụ án thì tòa sẽ ra quyết định hoãn phiên tòa như vậy thời gian tạm ngừng, hoãn phiên tòa không quá 35 ngày.
Trước đó, nếu Tòa án nhận thấy các trường hợp cần thiết phải tạm đình chỉ để thu thập thêm các chứng cứ, chứng minh thì trong thời gian chuẩn bị xét xử Tòa án có thể ra quyết định tạm đình chỉ vụ án, thời gian tạm đình chỉ phụ thuộc vào tội danh mà bị cáo bị truy tố: 30 ngày đối với tội phạm ít nghiêm trọng, 45 ngày đối với tội phạm nghiêm trọng, 02 tháng đối với tội phạm rất nghiêm trọng, 03 tháng đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng kể từ ngày thụ lý vụ án; đối với vụ án phức tạp, Chánh án Tòa án có thể quyết định gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử tùy thuộc vào phân loại tội phạm.
Việc áp dụng pháp luật một cách linh hoạt khiến cho việc xét xử diễn ra thuận lợi, nhưng ở đâu đó, người tiến hành tố tụng (Thẩm phán, Kiểm sát viên) vẫn áp dụng một cách tùy nghi các quy định của pháp luật nhằm kéo dài thời gian xét xử, khi hết thời hạn tạm ngừng phiên tòa, sau đó thì hoãn phiên tòa điều này dẫn đến hoạt động xét xử diễn ra dai dẳng, gây khó dễ cho bị cáo, bị hại, những người tham gia tố tụng, làm ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.
Từ quy định của pháp luật đến thực tiễn, chúng tôi nhận thấy, kiến nghị các cơ quan tiến hành tố tụng, những người tiến hành tố tụng cần áp dụng quy định của pháp luật để giải quyết vụ án một cách kịp thời, nhanh chóng và có hiệu quả, đảm bảo hài hòa lợi ích chính đáng của các bên.
Như vậy, khi có đủ căn cứ để tạm ngừng phiên tòa, thì Tòa án sẽ xác minh thông tin, để ra quyết định tạm ngừng phiên tòa phù hợp, đảm bảo đúng quy định của pháp luật, nhằm tạo thuận lợi cho quá trình giải quyết vụ án, và đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
Luật sư TRẦN XUÂN TIỀN
Đoàn Luật sư TP. Hà Nội
