LSVNO - Hàng năm, cứ mỗi độ xuân về thì mùa lễ hội cũng đang tấp nập chuẩn bị, ở mỗi địa phương đều xây dựng kế hoạch, triển khai các giải pháp để bảo đảm an toàn, an ninh, tạo không khí vui tươi. Tuy nhiên, những diễn biến trong mùa lễ hội năm 2017 như tranh cướp lộc, rải tiền lễ… cho thấy, công tác quản lý lễ hội rất cần chuẩn bị một cách chu đáo.
Xuân Mậu Tuất 2018 đã về trong sự hân hoan và phấn khởi trên khắp cả nước, báo hiệu một mùa lễ hội với nhiều hoạt động phong phú, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của các tầng lớp nhân dân.
Để các lễ hội diễn ra nghiêm túc, lành mạnh, an toàn, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã triển khai nhiều giải pháp nhằm chấn chỉnh công tác quản lý, tổ chức lễ hội. Hai giải pháp được đặc biệt chú trọng là yêu cầu các địa phương cam kết không để tái diễn những lễ hội có nội dung phản cảm, kích động bạo lực và tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý kịp thời những vấn đề bất cập trong công tác tổ chức lễ hội.
Nước ta có khoảng 8.000 lễ hội truyền thống, số lễ hội đầu xuân chiếm khoảng 2.000 và hầu hết đều là những lễ hội mang đậm nét văn hóa dân gian, ẩn chứa nhiều giá trị nhân văn. Đáng tiếc, do hiểu không đúng bản chất của văn hóa tâm linh, biểu tượng văn hóa gốc nên nhiều lễ hội đã bị trần tục hóa hoặc bị biến tướng.
Lễ hội kéo co ở Hương Canh, Vĩnh Phúc đông vui nhưng yên bình, văn minh.
Tất nhiên, lễ hội không có tội, nó bị những người không có ý thức tham gia làm hỏng đi tính nhân văn, làm mất đi tính thiêng. Người ta quá đề cao vật chất, nghĩ đến cái lợi trước mắt mà mình có thể hưởng ngay nên cố tranh giành cho được quả cầu may để năm tới được hưởng may mắn, tài lộc.
Một số địa phương còn tùy tiện cấp phép, nâng cấp, tăng tần suất, mở rộng quy mô tổ chức lễ hội, phục dựng lễ hội truyền thống không đúng, làm sai lệch các nghi thức truyền thống. Việc cúng bái, bói toán, cầu hồn, giải mộng… cũng phát triển mạnh mẽ bên lề các lễ hội. Một số người còn lợi dụng, làm mất đi giá trị văn hóa của lễ hội.
Mặt khác, định hướng cho người dân nhận thức đúng đắn về lễ hội theo hướng chú trọng phần lễ, đề cao tính thiêng của lễ hội, gìn giữ, bảo tồn những nét đẹp trong tín ngưỡng cần được ngăn chặn, đẩy lùi nạn mê tín dị đoan, không biến tín ngưỡng thành phong trào cầu xin, đánh mất giá trị văn hóa của lễ hội.
Việc ngăn chặn sự biến tướng của lễ hội, khó nhưng vẫn phải làm. Chúng ta từng cấm đốt pháo, buộc phải đội mũ bảo hiểm, ban đầu dân cũng kêu nhưng sau này đều đồng tình. Xã hội phải dựa trên luật pháp, bình đẳng và công bằng. Lễ hội là sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, người tham gia lễ hội cũng phải chịu sự điều chỉnh của luật pháp. Những người cướp ấn, đánh nhau, phá phách… phải bị xử lý.
Đặc biệt, phải truyền thông để các thành viên của cộng đồng hiểu được thần tích, không gian văn hóa và giá trị riêng của lễ hội để từ đó điều chỉnh hành vi và có ứng xử văn hóa khi tham gia lễ hội. Tất nhiên, cơ quan chức năng cần phải tăng cường kiểm tra, ngăn chặn và xử lý nghiêm các biểu hiện tiêu cực, lợi dụng lễ hội để hoạt động mê tín dị đoan, thu lợi bất chính và các biểu hiện không lành mạnh khác trong dịp lễ hội.
Theo PGS.TS. Lê Quý Đức - nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn hóa Phát triển, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, cho biết, đã gọi hành vi trục lợi đó là “tham nhũng tâm linh”. Và vì lợi lộc, người ta sẵn sàng thêm thắt, đẻ ra nhiều “nghi lễ” kỳ dị, phản cảm, làm méo mó ý nghĩa của lễ hội.
Triển khai quyết liệt những giải pháp trên đây, hy vọng mùa lễ hội năm 2018 sẽ diễn ra lành mạnh, an toàn, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng và du khách.
Minh Sơn
