Bạo lực sau va chạm giao thông – Khi cảm xúc lấn át lý trí
Một thực trạng đáng lo ngại hiện nay đó là xã hội hiện đại với nhịp sống hối hả, áp lực cao khiến con người dễ bị kích động, mất kiểm soát cảm xúc, và giao thông lại chính là môi trường dễ phát sinh xung đột.
Những vụ việc tài xế Lexus hành hung shipper giữa phố, va quẹt xe dẫn đến ẩu đả, hay mâu thuẫn nhỏ biến thành xô xát nghiêm trọng không còn là chuyện hiếm. Nguyên nhân có thể xuất phát từ tâm lý nóng nảy, thiếu kiềm chế, sự hiếu thắng hoặc tư tưởng “mạnh được yếu thua” của một bộ phận người tham gia giao thông.
Bạo lực sau va chạm không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tinh thần của người bị hại, mà còn gây mất an ninh trật tự, khiến xã hội bất an. Trong bối cảnh này, câu hỏi đặt ra là pháp luật hiện nay xử lý những hành vi này như thế nào?
Ảnh minh họa.
Hành vi hành hung khi va chạm giao thông – Những tội danh có thể xử lý?
Dưới góc độ pháp lý, một hành vi bạo lực khi va chạm giao thông có thể thỏa mãn yếu tố cấu thành của nhiều tội danh khác nhau trong Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Tuy nhiên, theo nguyên tắc thu hút tội danh, chỉ một tội danh chính được áp dụng để xử lý.
Thứ nhất, tội “Cố ý gây thương tích” (Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015.
Đây là tội danh phổ biến nhất đối với hành vi hành hung khi va chạm giao thông.
Nếu tỷ lệ thương tích của nạn nhân từ 11% trở lên, hoặc dù dưới 11% nhưng có dấu hiệu côn đồ, sử dụng hung khí nguy hiểm, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm, hoặc cao hơn tùy mức độ nghiêm trọng.
Thứ hai, tội “Làm nhục người khác” (Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015).
Nếu hành vi hành hung kèm theo lời lẽ sỉ nhục, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác, đặc biệt là trong bối cảnh đông người hoặc bị phát tán lên mạng xã hội, người phạm tội có thể bị xử lý theo Điều 155 với mức phạt tối đa 5 năm tù.
Thứ ba, tội “Giết người” (Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015)
Trong trường hợp người phạm tội dùng vũ lực quá mức, tấn công vào vùng trọng yếu của cơ thể nạn nhân (đầu, cổ, ngực,…), dẫn đến hậu quả chết người, có thể bị truy cứu tội “Giết người” với khung hình phạt từ 12 năm tù đến chung thân, tử hình.
Thứ tư, tội “Gây rối trật tự công cộng” (Điều 318 Bộ luật Hình sự 2015)
Một số ý kiến cho rằng, hành vi hành hung nơi công cộng có thể bị truy cứu theo tội “Gây rối trật tự công cộng” nếu gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự xã hội. Tuy nhiên, việc áp dụng Điều 318 Bộ luật Hình sự trong những vụ việc cá nhân ẩu đả khi va chạm giao thông vẫn còn gây tranh cãi.
Quan điểm thứ nhất cho rằng hành vi đánh nhau nơi công cộng không chỉ ảnh hưởng đến nạn nhân mà còn gây lo sợ cho người xung quanh, làm mất an ninh trật tự. Vì vậy, cần áp dụng Điều 318 để xử lý nghiêm.
Quan điểm thứ hai cho rằng Điều 318 thường áp dụng với các hành vi gây rối có tổ chức, mang tính chất băng nhóm hoặc cản trở nghiêm trọng đến hoạt động công cộng. Một vụ ẩu đả do mâu thuẫn cá nhân thường sẽ bị xử lý theo tội “Cố ý gây thương tích” thay vì tội danh này.
Thực tế, hầu hết các vụ án hành hung sau va chạm giao thông đều được xử lý theo tội “Cố ý gây thương tích”, vì đây là tội danh thể hiện rõ ràng nhất bản chất của hành vi vi phạm.
Kiến nghị tăng cường truy cứu trách nhiệm hình sự
Trước thực trạng các vụ việc hành hung khi va chạm giao thông diễn ra ngày càng nhiều và phổ biến cho thấy pháp luật hiện hành chưa đủ mạnh để răn đe, khiến nhiều người vẫn có tâm lý “nhờn luật”, sẵn sàng dùng bạo lực khi xảy ra mâu thuẫn trên đường. Vì vậy, tác giả một số đề xuất nhằm tăng tính răn đe và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân, cụ thể:
Thứ nhất, tăng cường truy cứu trách nhiệm hình sự ngay cả khi tỷ lệ thương tích dưới 11%, nếu hành vi có dấu hiệu côn đồ, dùng hung khí, hoặc gây bức xúc trong xã hội.
Thứ hai, đưa giáo dục kiểm soát cảm xúc vào chương trình đào tạo lái xe, giúp người tham gia giao thông biết cách xử lý tình huống va chạm một cách bình tĩnh, tránh bạo lực.
Thứ ba, đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức về hậu quả pháp lý của hành vi hành hung sau va chạm giao thông, để người dân hiểu rằng bạo lực không phải là giải pháp.
Bạo lực sau va chạm giao thông không chỉ là một vấn đề xã hội, mà còn là một vấn đề pháp lý cần được nhìn nhận nghiêm túc. Pháp luật hiện nay đã có đầy đủ các quy định để xử lý những hành vi này, nhưng quan trọng hơn, việc nâng cao ý thức của người dân mới là giải pháp căn cơ để ngăn chặn tình trạng bạo lực khi tham gia giao thông.
Đừng để một phút nóng giận biến mình từ một công dân bình thường thành một bị can trong vụ án hình sự. Kiểm soát cảm xúc chính là cách bảo vệ bản thân và xã hội trước những hậu quả đáng tiếc.
Luật sư ĐẶNG XUÂN CƯỜNG
Trưởng Ban Hình sự, TAT Law Firm
