Tuy nhiên, hoạt động của Luật sư vẫn được Chính phủ đảm bảo quy định tại Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ. Thời gian qua, việc một số địa phương thực hiện biện pháp giãn cách xã hội bằng việc cấp giấy đi đường cho người dân đã gây khó khăn đối với hoạt động của Luật sư.
Để đánh giá đúng đắn vai trò, vị trí của Luật sư đối với xã hội, và việc tuân thủ pháp luật xung quanh câu chuyện cấp giấy đi đường cho các đối tượng, trong đó có Luật sư, Tạp chí Luật sư Việt Nam đã có cuộc trao đổi với Luật sư Trần Văn An, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Bắc Giang xung quanh vấn đề này.
PV: Thưa Luật sư, vừa qua nhiều Luật sư đã phản ánh việc một số địa phương khi triển khai việc cấp Giấy đi đường cho các nhóm đối tượng được di chuyển trong thời gian thực hiện giãn cách xã hội để chống dịch Covid-19 nhưng không có Luật sư. Xin ông cho biết quan điểm về việc này?
Luật sư Trần Văn An: Trước hết, tôi khẳng định việc Luật sư không được cấp giấy đi đường sẽ dẫn đến việc không thể thực hiện công việc của Luật sư sẽ xâm phạm quyền cơ bản của công dân. Cụ thể, ảnh hưởng quyền được nhờ người bào chữa, quyền thuê Luật sư, quyền được tư vấn hỗ trợ pháp lý trong một số trường hợp cụ thể. Đây là các quyền con người, quyền công dân mà tất cả mọi xã hội đều hướng đến. Cùng với đó, người Luật sư sẽ không thực hiện được công việc của mình với khách hàng, không thực hiện được trách nhiệm nghề nghiệp của mình với xã hội.
Luật sư Trần Văn An, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Bắc Giang.
PV: Luật sư có thể cho biết rõ hơn việc Luật sư không được di chuyển dẫn đến quyền cơ bản của tổ chức, cá nhân bị xâm phạm?
Luật sư Trần Văn An: Luật sư có vai trò bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền lợi ích hợp pháp của công dân; hoạt động Luật sư góp phần ổn định và thúc đẩy xã hội phát triển. Khi Luật sư không được di chuyển hoặc bị hạn chế đến mức không thể thực hiện được công việc của mình. Trong khi đó, các cơ quan hành chính nhà nước, các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn tiến hành các hoạt động; các doanh nghiệp, nhà đầu tư vẫn thực hiện hoạt động sản xuất, kinh doanh; người dân vẫn tham gia các giao dịch… Nhưng do không thể di chuyển, người Luật sư bị tách rời khỏi các hoạt động của xã hội. Điều đó đẫn tới việc khách hàng không thể sử dụng dịch vụ Luật sư, khách hàng không thể thụ hưởng thành quả hoạt động của Luật sư. Trong đó, có nhiều vấn đề thuộc về quyền con người, quyền công dân.
Tất cả các bản Hiến pháp của chúng ta từ Hiến pháp năm 1946, Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992, Hiếp pháp năm 2013 đều trực tiếp ghi nhận quyền được bào chữa, quyền thuê người bào chữa.
Hiến pháp năm 2013 quy định: “Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ Luật sư hoặc người khác bào chữa (Điều 31); Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự được bảo đảm. (Điều 103)”.
Hệ thống pháp luật của chúng ta từ pháp luật về Luật sư, pháp luật Hình sự, Dân sự, Hành chính, Lao động, pháp luật Khiếu nại, tố cáo… đều có quy định cụ thể đảm bảo quyền bào chữa, quyền nhờ Luật sư, quyền được hỗ trợ pháp lý của tổ chức, cá nhân. Thậm chí, chúng ta còn có cả Luật Tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong đó quy định nhiệm vụ tuyên truyền, hỗ trợ pháp luật cho người dân của các cơ quan nhà nước. Nghị quyết 49/NQ-TW về chiến lược cải cách tư pháp đề ra nhiệm vụ:“Hoàn thiện cơ chế, bảo đảm để Luật sư thực hiện tốt việc tranh tụng tại phiên tòa…”.
PV: Vai trò của Luật sư đối với cuộc sống được pháp luật ghi nhận như thế nào từ trước tới nay, và trong bối cảnh Nhà nước hy sinh một phần lợi ích kinh tế để chống dịch thì hoạt động và vai trò của Luật sư được quy định như thế nào thưa Luật sư?
Luật sư Trần Văn An: Tìm hiểu lịch sử chúng ta thấy rằng, ngày 10/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 46/SL về thành lập Đoàn thể Luật sư; ngày 18/06/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh 69/SL quy định về chế định Bào chữa viên nhân dân. Chúng ta có thể thấy rõ ngay khi nhà nước ta vừa mới được thành lập, trong bối cảnh phải chống thù trong giặc ngoài, hoặc khi cả nước dồn mọi nguồn lực cho công cuộc kháng chiến cứu nước, thì Đảng ta, Nhà nước ta và Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã quan tâm và bảo đảm hoạt động bào chữa phù hợp tình hình thực tiễn. Hiện nay, chống dịch là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là nhiệm vụ cấp bách và là công việc chưa có tiền lệ nhưng chúng ta sẽ chiến thắng, sẽ vượt qua.
Xuất phát từ nhu cầu của cuộc sống, từ tính thiết yếu của dịch vụ Luật sư trong xã hội; xác định rõ tầm quan trọng của hoạt động bào chữa, bảo vệ, hoạt động hỗ trợ pháp luật của Luật sư trong hoàn cảnh đặc biệt khi phải thực hiện việc giãn cách xã hội để chống dịch. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã xác định Luật sư là nhóm đối tượng được tiếp tục hoạt động để cung cấp dịch vụ pháp lý trong thời gian giãn cách xã hội. Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ, Công văn số 2601/VPCP-KGVX ngày 30/4/2020 của Văn phòng Chính phủ đã quy định cụ thể vấn đề này.
Hiện chúng ta đang sống trong nhà nước pháp quyền, hoạt động, việc làm, quyết sách đều tuân thủ pháp luật. Ưu tiên phòng, chống dịch bệnh không và chưa bao giờ là lý do để chúng ta mà bỏ qua cơ chế đảm bảo các quyền và lợi ích cơ bản hợp pháp của người dân.
PV: Theo Luật sư, tại sao một vài địa phương có quy định chưa rõ ràng gây khó khăn cho việc di chuyển, thực hiện nhiệm vụ của Luật sư khi thực hiện việc giãn cách xã hội?
Luật sư Trần Văn An: Trước hết, chúng ta thấy rằng đại đa số các tỉnh, thành phố khi tổ chức thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16/CT-TTg đã đảm bảo quyền hoạt động, tạo điều kiện để Luật sư di chuyển thực hiện nhiệm vụ phù hợp quy định phòng, chống dịch bệnh.
Một vài địa phương ban hành văn bản gây khó khăn cho việc di chuyển, hoạt động của Luật sư chỉ là hiện tượng cá biệt. Đến nay, qua theo dõi tôi thấy một số địa phương như TP. Hà Nội, tỉnh Đồng Nai… đã có văn bản điều chỉnh.
Tôi cũng chưa nắm được thông tin phản hồi của các địa phương vì sao có quy định hạn chế việc đi lại của Luật sư khi thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 CT-TTg. Nhưng tôi hy vọng đây chỉ là thiếu sót nhất thời và có thể cảm thông do tính cấp thiết khi ban hành chính sách và công tác chống dịch bệnh chưa dự liệu hết hậu quả.
Việc các địa phương hướng dẫn và tổ chức thực hiện nhiệm vụ chống dịch bệnh bằng các biện pháp cụ thể phù hợp đặc điểm tình hình là cần thiết. Và khi tổ chức thực hiện các biện pháp mang tính chất cấp thiết, chưa có tiền lệ tất yếu có những lúng túng và cũng cần được người dân trong đó có giới Luật sư chúng ta cảm thông và đồng lòng phối hợp thực hiện.
Giới Luật sư tham gia ủng hộ công tác phòng, chống dịch Covid-19.
PV: Luật sư có nhận xét như thế nào về ứng xử của tổ chức xã hội nghề nghiệp Luật sư trước sự việc này?
Luật sư Trần Văn An: Là tổ chức xã hội nghề nghiệp, thực hiện chức năng tự quản hoạt động nghề nghiệp Luật sư, Đoàn Luật sư có trách nhiệm đại diện, bảo vệ, phản ánh tiếng nói của Luật sư thành viên. Đoàn Luật sư một số tỉnh, thành phố đã chính thức có văn bản gửi cấp có thẩm quyền đề nghị xem xét, giải quyết đảm bảo quyền lợi ích của Luật sư thành viên.
Bộ Tư pháp đã có Công văn số 1221/BTP-PLHNLS ngày 03/4/2020 đề nghị UBND các tỉnh thành phố chỉ đạo để các tổ chức hành nghề Công chứng, Luật sư tiếp tục hoạt động khi thực hiện giã cách xã hội. Sở Tư pháp một số tỉnh, thành phố đã có văn bản chính thức về việc đảm bảo quyền hoạt động của Luật sư trong thời gian giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid-19.
Tôi tin tưởng với sự thống nhất về nhận thức từ Trung ương, ý kiến của cơ quan quản lý nhà nước là Bộ Tư pháp và Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố cùng sự tích cực, chủ động và có trách nhiệm của Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố thì trong thời gian tới những khó khăn đối với hoạt động hành nghề của Luật sư nói chung và việc di chuyển của Luật sư khi thực hiện giãn cách xã hội nói riêng sẽ được đảm bảo phù hợp tình hình mới.
PV: Luật sư có thể cho biết những đóng góp của giới Luật sư trong công tác phòng, chống dịch Covid -19 thời gian qua?
Luật sư Trần Văn An: Dưới sự chỉ đạo, phát động của Liên đoàn Luật sư Việt Nam, sự chủ động, tích cực của Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố. Đặc biệt tinh thần trách nhiệm, tình cảm của giới Luật sư trước cộng đồng. Thời gian qua, chúng ta đã thấy giới Luật sư đã tham gia nhiều hoạt động tích cực đóng góp vào công tác phòng, chống dịch Covid-19 trong toàn quốc. Giới Luật sư cả nước đã hưởng ứng chương trình do Liên đoàn Luật sư Việt Nam phát động để ủng hộ tiền và gửi tặng một số tỉnh, thành như Bắc Giang, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, TP. HCM, Đà Nẵng… chống dịch; đóng góp ủng hộ Quỹ vaccine; một số tỉnh Đoàn Luật sư đã chủ động tổ chức các chương trình thiện nguyện. Nhiều tổ chức hành nghề Luật sư, cá nhân Luật sư đã trực tiếp tổ chức, ủng hộ hoặc tham gia phòng chống Covid-19 dưới nhiều hình thức, vai trò, vị trí khác nhau.
Tôi hy vọng và tin tưởng, tới đây giới Luật sư tiếp tục có nhiều đóng góp hơn nữa góp phần chiến thắng dịch bệnh, xứng đáng niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân với nghề Luật sư.
PV: Thưa Luật sư, ông có nhắn gửi gì đến các đồng nghiệp trong thời gian tới?
Luật sư Trần Văn An: Dịch Covid-19 đã, đang và sẽ gây ra những hậu quả vô cùng nặng nề cho xã hội trong đó có giới Luật sư. Mong rằng chúng ta sẽ sớm chiến thắng dịch bệnh, Luật sư cả nước sẽ cùng tụ họp, hoan ca, tiếp bước trên con đường bảo vệ công lý.
Để dập tắt dịch bệnh, Nhà nước ta đã, đang và có thể tiếp tục phải áp dụng những biện pháp quyết liệt. Khi tổ chức thực hiện chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của người dân nói chung, hoạt động của giới Luật sư nói riêng. Luật sư là người làm công tác pháp luật và ít nhiều có ảnh hưởng đến xã hội đặc biệt việc định hướng dư luận xã hội. Do đó, trước hết mỗi cá nhân Luật sư cần tuyệt đối, nghiêm túc chấp hành quy định, biện pháp chính quyền tổ chức thực hiện để chống dịch. Cho dù có thể tôi hoặc đồng nghiệp chưa thật sự hài lòng, đồng tình trước nội dung quy định hoặc cách thức tổ chức thực hiện quy định, nhưng chúng ta có thể bày tỏ chính kiến một cách phù hợp. Chúng ta cũng cần lan tỏa những việc làm hay, những tấm gương sáng, tuyên truyền phổ biến để nhân dân cùng thực hiện tốt các chủ trương, chính sách, biện pháp phòng chống dịch bệnh của cơ quan chức năng. Từ đó, góp phần tạo sự đồng thuận của xã hội trong công cuộc phòng chống dịch bệnh.
Dịch Covid-19 có thể tiếp tục kéo dài, và kể cả trong trường hợp chúng ta đã cơ bản khống chế được dịch bệnh thì cũng không thể khẳng định dịch Covid-19 sẽ biến mất hoàn toàn. Thiết nghĩ, Luật sư chúng ta cũng cần chuẩn bị tâm lý, trang thiết bị vật chất phù hợp để thích ứng và thực hiện công việc của Luật sư phù hợp tình hình mới.
PV: Xin cảm ơn Luật sư!.
PV
