Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Ảnh: VGP.
Vấn đề kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ đã được nêu rõ trong các Văn kiện Đại hội lần thứ XII, XIII và các Nghị quyết của Đảng ta. Quy định số 205-QĐ/TW ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị ra đời là những quy định nhằm cảnh báo, ngăn chặn nạn chạy chức, chạy quyền. Đồng thời, những quy định này còn góp phần đề cao lòng tự trọng, hình thành văn hóa công tác cán bộ, trách nhiệm nêu gương của người có thẩm quyền cũng như công tác nhân sự lãnh đạo. Đề cao việc giữ nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình trong công tác cán bộ, nội dung này được xác định là một trong những trọng tâm quan trọng đột phá của công tác cán bộ trước yêu cầu mới hiện nay.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, sự lạm quyền, lộng quyền, lợi dụng quyền lực trong công tác cán bộ là nguồn gốc của những “căn bệnh” làm hư hỏng đội ngũ cán bộ, nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng, của chế độ. Với vị trí, ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, thời gian qua Đảng và Nhà nước ta đã chú trọng đến việc xây dựng và hoàn thiện các quy định, quy trình, thẩm quyền, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong công tác cán bộ. Tuy nhiên, việc lạm dụng quyền lực trong công tác cán bộ ở một số nơi đến nay vẫn chưa thực sự được khắc phục và đẩy lùi một cách triệt để.
Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018, Hội nghị Trung ương 7 khóa XII đã chỉ ra khá đầy đủ, rõ ràng thực trạng này: Việc sắp xếp, bố trí, phân công, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử vẫn còn tình trạng đúng quy trình nhưng chưa đúng người, đúng việc. Tình trạng giới thiệu, bổ nhiệm cán bộ vào các vị trí không đủ tiêu chuẩn, điều kiện, trong đó có cả người nhà, người thân, họ hàng xảy ra ở một số nơi, gây bức xúc trong dư luận. Công tác tuyển dụng, thi nâng ngạch công chức, viên chức còn nhiều hạn chế, chất lượng chưa cao, chưa đồng đều, có nơi còn xảy ra vi phạm, sai phạm, tiêu cực. Một trong những nguyên nhân trên là do còn những thiếu sót, hạn chế trong việc lựa chọn đội ngũ lãnh đạo chủ chốt không đủ trí tuệ, không đủ phẩm chất đạo đức trong xử lý, điều hành công việc sẽ dẫn đến lạm quyền, lộng quyền trong công tác cán bộ. Thực tế cho thấy, Quy định số 205-QĐ/TW ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị ra đời chính là cơ chế, tạo mọi điều kiện để nhân dân giám sát cán bộ và công tác cán bộ một cách hiệu quả. Do vậy, các cấp ủy đảng phải triển khai có hiệu quả quy định này để kiểm soát có hiệu quả được quyền lực và chống chạy chức, chạy quyền trong công tác cán bộ, góp phần thiết thực vào việc xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, lãnh đạo đất nước ngày càng phát triển nhanh và bền vững, thực hiện mục tiêu cao cả của Đảng: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Có thể nói, việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ thời gian qua cho thấy vẫn thiếu cơ chế, biện pháp để kiểm soát chặt chẽ. Việc phân công, phân cấp, phân quyền chưa gắn với ràng buộc trách nhiệm, với tăng cường kiểm tra, giám sát và chưa có cơ chế đủ mạnh để kiểm soát chặt chẽ quyền lực; chưa có giải pháp hữu hiệu để kịp thời ngăn chặn, đẩy lùi triệt để những tiêu cực trong công tác cán bộ; việc phối hợp kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán và xử lý vi phạm, sai phạm đôi khi còn thiếu chặt chẽ, hiệu quả chưa cao; một số chế tài xử lý khi có lạm quyền, lộng quyền, lợi dụng quyền lực trong công tác cán bộ còn thiếu cụ thể và mạnh mẽ, nên chưa phát huy tác dụng ngăn chặn, răn đe. Như vậy, việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ đã và đang trở thành vấn đề cấp thiết và quan trọng trong giai đoạn hiện nay, điều này đặt ra yêu cầu phải có những giải pháp mang tính toàn diện, đồng bộ, cụ thể và khả thi:
Một là, cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, đảng viên về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ. Kiểm soát quyền lực đã đến lúc phải được coi là nhiệm vụ hàng đầu trong công tác xây dựng Đảng, gắn liền với cuộc đấu tranh chống suy thoái, tham nhũng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đồng thời, mỗi cán bộ đảng viên, cán bộ lãnh đạo, quản lý phải không ngừng nâng cao tính tự giác, tự rèn luyện, tu dưỡng, tự quản lý, kiểm soát chính mình trước những tham vọng quyền lực và cám dỗ lợi ích vật chất. Cấp ủy, tổ chức đảng có trách nhiệm giáo dục, bồi dưỡng cán bộ tự tu dưỡng, rèn luyện, tự quản lý, kiểm soát chính mình trước những tham vọng, cám dỗ của quyền lực.
Hai là, xây dựng và hoàn thiện thể chế để kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ theo nguyên tắc mọi quyền lực đều phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế, quyền hạn phải được ràng buộc bằng trách nhiệm. Cần phải có cơ chế kiểm soát quyền lực theo hướng kiểm soát bằng thể chế kết hợp với kiểm soát bằng trách nhiệm và đạo đức; kiểm soát của cấp trên đối với cấp dưới và ngược lại; kiểm soát chéo giữa các cơ quan, tổ chức; kiểm soát trong Đảng cần thống nhất, đồng bộ với kiểm soát của mỗi tổ chức trong hệ thống chính trị; kết hợp kiểm soát của cơ quan quyền lực với kiểm soát của truyền thông báo chí, dư luận xã hội... Xây dựng pháp luật, văn bản quy phạm pháp luật, quy định thẩm quyền, trách nhiệm người đứng đầu ở các khâu, các bước trong công tác cán bộ, nhất là việc đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm, miễn nhiệm cán bộ; đồng thời phải quy rõ trách nhiệm liên quan nếu có cán bộ cấp dưới quyền mình vi phạm sai lầm, khuyết điểm.
Ba là, mở rộng, phát huy dân chủ, công khai, minh bạch và tăng cường trách nhiệm giải trình, cơ chế chất vấn, phản biện xã hội trong công tác cán bộ, xây dựng và quản lý đội ngũ cán bộ. Thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong tất cả các khâu, các bước của công tác cán bộ; đồng thời, tạo cơ chế cạnh tranh lành mạnh trong công tác cán bộ, nhất là trong các khâu tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch, điều động, bổ nhiệm, luân chuyển, khen thưởng, kỷ luật cán bộ... Quy định rõ tiêu chuẩn chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý các cơ quan trong hệ thống chính trị bảo đảm tính định lượng cụ thể nhằm tạo ra sự minh bạch, khách quan, qua đó có cơ sở để giám sát, kiểm tra đầy đủ, chính xác. Thực hiện rộng rãi, chặt chẽ, nghiêm túc việc thi tuyển các chức danh cán bộ lãnh đạo, quản lý với mục tiêu lựa chọn được những người có đủ đức, đủ tài để quy hoạch, bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo.
Bốn là, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra định kỳ, đột xuất; theo chuyên đề, chuyên ngành; của cấp trên đối với cấp dưới; cấp dưới giám sát cấp trên, tự kiểm tra, giám sát trong nội bộ; giám sát từ dưới lên, giám sát chéo giữa các cơ quan, tổ chức và giám sát của nhân dân. Coi trọng cảnh báo, phòng ngừa, xử lý sai phạm và thẩm tra, xác minh, làm rõ thông tin, dư luận liên quan đến công tác cán bộ. Tiếp tục đồng bộ hóa các quy định của Đảng, Nhà nước về kiểm tra, giám sát, thanh tra, xử lý sai phạm, vi phạm trong công tác cán bộ nhằm kiểm soát chặt chẽ quyền lực. Xử lý kịp thời, nghiêm minh các tổ chức, cá nhân vi phạm kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước; lợi dụng quyền lực để thực hiện những hành vi sai trái trong công tác cán bộ. Chuẩn hóa, siết chặt kỷ luật, kỷ cương; kiên quyết xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân sai phạm, không có “vùng cấm”, không có “ngoại lệ”. Tiếp tục đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng; xử lý nghiêm minh, kịp thời các trường hợp lạm dụng quyền lực để cảnh báo, răn đe. Chú trọng thanh tra, kiểm tra, điều tra, xem xét các trường hợp lạm quyền, lợi dụng quyền lực vì lợi ích cá nhân, “lợi ích nhóm” trong công tác cán bộ và xử lý nghiêm minh theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
Năm là, phát huy vai trò giám sát của Quốc hội, hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, cơ quan truyền thông, báo chí và nhân dân để kiểm soát quyền lực trên cơ sở công khai, minh bạch tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục và hồ sơ nhân sự; trao đổi, cung cấp thông tin và giải trình khi có yêu cầu; kịp thời xử lý các thông tin phản ánh của các tổ chức, cá nhân và các phương tiện thông tin đại chúng.
Sáu là, đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng “chạy chức”, “chạy quyền”. Nhận thức sâu sắc về hậu quả của việc chạy chức, chạy quyền, coi đây là hành vi tham nhũng trong công tác cán bộ. Nhận diện rõ tác hại của vấn đề này, Đảng và Nhà nước ta đấu tranh quyết liệt với những hành vi vi phạm các quy định của Đảng và Nhà nước về công tác cán bộ theo Quy định số 205-QĐ/TW ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức chạy quyền.
Bên cạnh đó, cần quy định chặt chẽ và thực hiện nghiêm quy trình công tác cán bộ; xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu trong công tác cán bộ, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm, lòng tự trọng và hình thành văn hóa “nói không với chạy chức, chạy quyền”.
Công tác kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ đã được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín (đủ đức, đủ tài, đủ năng lực) để đáp ứng nhiệm vụ chính trị được Đảng và Nhà nước tin tưởng giao phó. Để làm tốt và có hiệu quả về vấn đề này, thiết nghĩ, trong điều kiện hiện nay cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau:
Thứ nhất, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ đảng viên, công chức, viên chức về vấn đề kiểm soát quyền lực, chống “chạy chức”, “chạy quyền”; nêu cao tinh thần trách nhiệm, tính tự giác, tiên phong, gương mẫu, nhất là người đứng đầu cơ quan đơn vị; trong công tác cán bộ coi các hành vi, các biểu hiện “chạy chức”, “chạy quyền” là nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng, của chế độ, cần đấu tranh, phòng ngừa, ngăn chặn và đẩy lùi.
Thứ hai, các cấp ủy, tổ chức đảng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực của người có chức có quyền theo hướng quyền hạn đến đâu thì trách nhiệm đến đó; phân định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của tập thể, cá nhân trong từng khâu của công tác cán bộ và có chế tài xử lý nghiêm vi phạm.
Thứ ba, chuẩn hóa, siết chặt kỷ luật, kỷ cương đối với cán bộ lãnh đạo quản lý, điều hành và thực hiện chức trách, nhiệm vụ; nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong công tác cán bộ, xác định giám sát là một khâu quan trọng của việc lựa chọn và bổ nhiệm cán bộ; xây dựng, hoàn thiện thể chế để kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ theo nguyên tắc mọi quyền lực đều phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế; quyền hạn phải được ràng buộc bằng trách nhiệm.
Thứ tư, có quy định chặt chẽ và thực hiện nghiêm quy trình công tác cán bộ theo quy định của Đảng. Xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong công tác cán bộ. Xây dựng đạo đức công vụ của cán bộ, công chức làm công tác cán bộ. Xử lý kịp thời, nghiêm minh những tổ chức, cá nhân vi phạm kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước; lợi dụng quyền lực để thực hiện những hành vi sai trái trong công tác cán bộ hoặc tiếp tay cho “chạy chức”, “chạy quyền”.
Thứ năm, tăng cường hơn nữa hoạt động giám sát công tác cán bộ trong cơ quan đơn vị; thông qua các kênh thông tin, kịp thời phát hiện, đề nghị cấp có thẩm quyền kiểm tra đối với tổ chức, cá nhân khi có dấu hiệu vi phạm trong công tác cán bộ; giải quyết đơn thư tố cáo đối với đảng viên đúng theo quy định; tham mưu lãnh đạo có thẩm quyền xem xét xử lý kiên quyết, kịp thời, dứt điểm các vi phạm liên quan đến công tác cán bộ. Tham mưu với tổ chức có thẩm quyền trong việc thẩm định, rà soát, kiểm soát công tác cán bộ, trong đó chú trọng tiêu chuẩn, điều kiện, hồ sơ nhân sự khi giới thiệu cán bộ trong diện quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển...
Tóm lại, vấn đề kiểm soát quyền lực đã và đang là vấn đề được xã hội quan tâm. Việc nhận thức, quy định chặt chẽ và áp dụng thực hiện nghiêm túc không những thể hiện ý chí, quyết tâm chính trị cao, cùng với hành động quyết liệt của toàn Đảng, toàn dân nhằm góp phần xây dựng Đảng mà còn nhằm xây dựng chính quyền nhà nước trong sạch, vững mạnh ở nước ta hiện nay.
HOÀI BẮC
Ban Nội chính Trung ương
Ban hành văn bản trái quy định: Liệu có xử lý được trách nhiệm của người ký?
