Ảnh minh họa.
Theo Điều 321 Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định tội “Đánh bạc” như sau:
“1 Người nào đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật trị giá từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc hành vi quy định tại Điều 322 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm”.
Hiện tại, chưa có văn bản nào hướng dẫn cách tính số tiền dùng để đánh bạc theo quy định tại Điều 321 BLHS 2015, do vậy, các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn áp dụng cách tính số tiền dùng để đánh bạc theo tinh thần của Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP ngày 22/10/2010 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 248 và 249 BLHS 1999 (viết tắt là Nghị quyết số 01/2010, mặc dù đã hết hiệu lực thi hành). Tuy nhiên, trong thực tiễn, hiện có một số bất cập khi áp dụng Nghị quyết này, qua phân tích dưới đây.
Tại Điều 1 của Nghị quyết số 01/2010 nêu: "Việc xác định số tiền hoặc giá trị hiện vật của người chơi đề, cá độ và của chủ đề, chủ cá độ dùng đánh bạc dưới hình thức chơi số đề, cá độ bóng đá, cá độ đua ngựa,... như sau:
5.1. Xác định số tiền hoặc giá trị hiện vật của người chơi đề, cá độ dùng đánh bạc
a) Trường hợp người chơi số đề, cá độ có trúng số đề, thắng cược cá độ thì số tiền mà họ dùng đánh bạc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số đề, cá độ cộng với số tiền thực tế mà họ được nhận từ chủ đề, chủ cá độ...
b) Trường hợp người chơi số đề, cá độ không trúng số đề, không thắng cược cá độ hoặc bị phát hiện, ngăn chặn trước khi có kết quả mở thưởng thì số tiền mà họ dùng đánh bạc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số đề, cá độ...
5.2. Xác định số tiền hoặc giá trị hiện vật của chủ đề, chủ cá độ dùng đánh bạc
a) Trường hợp có người chơi số đề, cá độ trúng số đề, thắng cược cá độ thì số tiền chủ đề, chủ cá độ dùng đánh bạc là toàn bộ số tiền thực tế mà chủ đề, chủ cá độ đã nhận của những người chơi số đề, cá độ và số tiền mà chủ đề, chủ cá độ phải bỏ ra để trả cho người trúng (có thể là một hoặc nhiều người)...
b) Trường hợp không có người chơi số đề, cá độ trúng số đề, thắng cược cá độ hoặc bị phát hiện, ngăn chặn trước khi có kết quả mở thưởng, kết quả bóng đá, kết quả đua ngựa... thì số tiền chủ đề, chủ cá độ dùng đánh bạc là tổng số tiền mà chủ đề, chủ cá độ đã nhận của những người chơi số đề, cá độ...".
Như vậy, theo tinh thần hướng dẫn của Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP thì xác định số tiền dùng vào việc đánh bạc nếu khi trúng số đề, hoặc thắng cá cược là số tiền thực tế của người chơi bỏ ra để đánh đề, cá độ và toàn bộ số tiền thực tế mà chủ đề, chủ cá độ đã nhận của những người chơi số đề, cá độ và số tiền mà chủ đề, chủ cá độ phải bỏ ra để trả cho người trúng. Nếu không có người chơi số đề, cá độ trúng số đề, thắng cược cá độ hoặc bị phát hiện, ngăn chặn trước khi có kết quả mở thưởng, kết quả bóng đá, kết quả đua ngựa... thì số tiền chủ đề, chủ cá độ dùng đánh bạc là tổng số tiền mà chủ đề, chủ cá độ đã nhận của những người chơi số đề, cá độ...
Tuy nhiên, tại mục 6, phần I tại Giải đáp số 01/2017/GĐ- TANDTC ngày 07/4/2017 của Tòa án nhân dân Tối cao về giải đáp một số vấn đề nghiệp vụ lại hướng dẫn: "Thực tế các chủ đề thường thu hút con bạc bằng cách trừ tiền hoa hồng cho những người chơi đề khi họ ghi đề. Vì vậy, dẫn đến tình trạng số tiền ghi trên tờ phơi sẽ cao hơn số tiền mà người chơi đề phải bỏ ra để mua số đề; số tiền mà chủ đề nhận được từ người chơi sẽ thấp hơn số tiền ghi trên tờ phơi. Trong trường hợp này, xác định số tiền dùng để đánh bạc là số tiền ghi trên tờ phơi hay là số tiền mà người chơi đề thực tế đã bỏ ra? Đối với trường hợp này số tiền của người chơi đề, cá độ dùng đánh bạc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số đề, cá độ cộng với số tiền thực tế mà họ được nhận từ chủ đề, chủ cá độ (trong trường hợp người chơi số đề, cá độ có trúng số đề, thắng cược cá độ) hoặc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số đề, cá độ (trong trường hợp người chơi số đề, cá độ không trúng số đề, không thắng cược cá độ). Như vậy, số tiền mà họ đã bỏ ra không chỉ là số tiền thực tế họ đưa cho người ghi đề, ghi cá độ mà phải là số tiền ghi trên tờ phơi hoặc giấy tờ khác chứng minh việc đánh bạc trái phép".
Ví dụ: Vụ án Hoàng Phương N. phạm tội đánh bạc. Quá trình điều tra, khi kiểm tra điện thoại của Hoàng Phương N., cơ quan điều tra phát hiện và xác định từ ngày 30/12/2021 đến ngày 17/3/2022, N. đã dùng điện thoại nhắn tin mua số lô, số đề của Trần Ảnh Ph. 47 lần với số tiền là 500.000.000 đồng và tiền trúng lô, đề là 290.700.000 đồng. Trong 47 lần này thì 47 lần số tiền đánh lô, đề (và tiền trúng lô, đề) mỗi lần đều trên 5.000.000 đồng.
Tuy nhiên, trong quá trình điều tra các bị can đều khai nhận, trên tin nhắn đánh tổng số tiền 47 lần là 500.000.000 đồng nhưng số tiền thực tế để đánh bạc của các bị can chỉ chuyển cho nhau là 400.000.000 đồng (do bên chủ đề chiết khấu 20% cho bên đánh lô, đề) và qua xác minh tại ngân hàng các lần chuyển khoản đều xác minh số tiền dùng vào việc đánh lô, đề chỉ có 400.000.000 đồng.
Xung quanh việc xác định số tiền đánh bạc của N. và Ph. có 02 quan điểm khác nhau:
Quan điểm thứ nhất cho rằng, cần xác định số tiền đánh bạc của N. và Ph. là 500.000.000 đồng là đúng quy định của pháp luật. Bởi vì, xét về hình thức khi bên đánh lô, đề đánh với số tiền ghi trên phơi bao nhiêu thì phải chịu trách nhiệm hình sự bấy nhiêu, việc trích 20% trên tổng số tiền chỉ như một hình thức khuyến mại (hoa hồng), chứ thực tế số tiền phải chịu trách nhiệm hình sự là 100% số tiền hai bên đã thỏa thuận. Mặt khác, khi người mua số lô, đề nếu trúng lần mua đó vẫn được tính 100% số tiền đã mua nhân với tỷ lệ đã thống nhất. Trong trường hợp này không được tính 80% của số tiền ghi trên phơi lô, đề mà phải tính 100% số tiền đã thỏa thuận đánh với nhau ghi trên phơi lô, đề (trong vụ án này phơi ghi chính là các tin nhắn zalo đã thỏa thuận đánh với nhau) để xác định số tiền đánh bạc. Như vậy giải đáp 01/2017/GĐ-TANDTC là phù hợp với thực tiễn xét xử.
Quan điểm thứ hai cho rằng, cần xác định tiền đánh bạc của N. và Ph. là 400.000.000 đồng là đúng quy định của pháp luật. Bởi vì, theo điểm a, b khoản 5 Điều 1 Nghị quyết số 01/2010 thì số tiền để xác định đánh lô đề, cá độ là số tiền thực tế bên chủ đề đã nhận được từ người chơi, chứ không phải theo phơi ghi lô, đề đã thỏa thuận. Trong trường hợp này chỉ căn cứ vào 80% số tiền các bị can đã chuyển cho nhau để xác định số tiền đánh bạc là 400.000.000 đồng chứ không phải là 500.000.000 đồng mới đúng quy định.
Tác giả thống nhất với quan điểm thứ nhất về việc xác định số tiền đánh bạc trong vụ án này cần xác định số tiền được ghi trên tờ phơi là 500.000.000 đồng tức là 100% số tiền thỏa thuận đánh với nhau. Chứ không phải 80% số tiền thực tế đã chuyển là 400.000.000 đồng là chưa phù hợp không đúng với bản chất vụ án. Bởi vì, trường hợp này số tiền của người chơi đề, cá độ dùng đánh bạc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số đề, cá độ cộng với số tiền thực tế mà họ được nhận từ chủ đề, chủ cá độ (trong trường hợp người chơi số đề, cá độ có trúng số đề, thắng cược cá độ) hoặc là tổng số tiền mà họ đã bỏ ra để mua số đề, cá độ (trong trường hợp người chơi số đề, cá độ không trúng số đề, không thắng cược cá độ) chứ không phải số tiền sau khi đã được chiết khấu,... Do vậy, số tiền xác định đánh bạc trong trường hợp vụ án này là tổng số tiền đã thỏa thuận được ghi trên phơi (100%).
Từ khi BLHS năm 2015 có hiệu lực pháp luật, chưa có văn bản mới hướng dẫn áp dụng Điều 321, 322 BLHS 2015. Về mặt nguyên tắc Nghị quyết 01/2010/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng BLHS năm 1999 đã hết hiệu lực thi hành kể từ khi BLHS năm 1999 hết hiệu lực pháp luật, nhưng do chưa có văn bản thay thế nên trong quá trình xét xử, Tòa án có thể vận dụng tinh thần của Nghị quyết 01/2010/NQ-HĐTP. Tuy nhiên, nghị quyết này cũng có những quy định còn bất cập. Tác giả kiến nghị trong thời gian tới các cơ quan thẩm quyền cần ban hành Nghị quyết mới và các văn bản hướng dẫn chi tiết, cụ thể hơn về tội đánh bạc theo quy định tại Điều 321 BLHS 2015 để thống nhất trong thực hiện.
NGUYỄN TỨ
Tòa án Quân sự quân khu 2
Luật sư không được sử dụng các chức danh khác ngoài danh xưng Luật sư để mưu cầu lợi ích
