Luật sư Trần Xuân Tiền, Trưởng văn phòng Luật sư Đồng Đội.
Mới đây, Bộ Giao thông Vận tải đề nghị các địa phương xây dựng phương án phân luồng, chuẩn bị thu phí không dừng (ETC) trên tất cả các cao tốc từ 01/8. Tuy nhiên, trong thời gian thí điểm mô hình này, nhiều tuyến đường cao tốc này đã xảy ra tình trạng ùn tắc nghiêm trọng.
Vậy, nếu để xảy ra ùn tắc tại các trạm thu phí không dừng thì trách nhiệm thuộc về ai?
Về vấn đề này, Luật sư Trần Xuân Tiền, Trưởng văn phòng Luật sư Đồng Đội, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội nhận định, việc nghiên cứu áp dụng công nghệ thu phí không dừng tại Việt Nam mang lại nhiều ý nghĩa, khắc phục được những bất cập của hình thức thu phí thủ công, như giảm ùn tắc giao thông, quản lý được nguồn tiền thu vào và giảm tải được số lượng lớn nhân lực tham gia thu phí trên cao tốc. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng thực tế, nhiều chủ xe gặp phải không ít tình huống rắc rối khi di chuyển qua những trạm thu phí tự động dù đã dán thẻ định danh.
Theo Luật sư Tiền, quy định hiện hành nêu rõ, việc xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến các hành vi vi phạm khi đi qua trạm thu phí không dừng căn cứ vào Nghị định 100/2019/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 123/2021/NĐ-CP. Trong đó, các hành vi bị xử phạt như: Xe không gắn thẻ đầu cuối; Xe gắn thẻ đầu cuối mà số tiền trong tài khoản thu phí không đủ để chi trả khi qua làn thu phí điện tử tự động không dừng.
Nếu thực hiện một trong hai hành vi trên, theo quy định tại điểm c khoản 4 Điều 5 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (được sửa đổi bởi điểm b khoản 3, điểm d khoản 34 Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP), người vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng. Ngoài ra, người điều khiển phương tiện giao thông còn có thể bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 1 tháng đến 3 tháng.
Tuy nhiên, Luật sư đánh giá, trong quá trình sử dụng, vận hành làn thu phí không dừng có thể xảy ra những sự cố nhất định, trong đó xuất phát cả từ nguyên nhân khách quan. Trong những trường hợp như vậy, cần phải nhìn nhận khách quan lỗi xuất phát từ đâu, do hành vi vi phạm của người điều khiển xe hay do hệ thống thu phí có vấn đề trong khi vận hành. Về quy định liên quan đến hệ thống thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng, khoản 2 Điều 6 Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg ngày 17/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ nêu rõ: "Hệ thống thu phí điện tử không dừng phải được thiết kế, lắp đặt, xây dựng đồng bộ trên toàn quốc, bảo đảm vận hành liên tục, nhanh chóng, chính xác, hiệu quả và an toàn".
Từ quy định trên cho thấy, việc thiết kế, đầu tư, xây dựng, cải tạo, quản lý, vận hành, bảo trì hệ thống thu phí điện tử không dừng được thực hiện theo Tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật và quy định của pháp luật. Đồng thời, trách nhiệm vận hành, bảo trì đối với những hạng mục công trình, thiết bị phục vụ công tác thu phí thuộc về nhà cung cấp dịch vụ thu phí. Nội dung này cũng được thể hiện trong Quyết định nêu trên của Thủ tướng chính phủ.
"Do đó, trường hợp lỗi hệ thống sẽ hiếm khi xảy ra, bởi đơn vị cung cấp dịch vụ phải luôn đảm bảo máy móc, thiết bị, công nghệ vận hành ổn định, không xảy ra sự cố. Nhưng nếu có lỗi xuất phát từ công tác quản lý, vận hành hay bảo trì khi gặp sự cố kỹ thuật thì đơn vị chịu trách nhiệm cung cấp dịch vụ thu phí phải chịu trách nhiệm", Luật sư nói.
Luật sư lấy ví dụ như việc trạm thu phí bị lỗi, tài xế buộc phải lùi xe trên đường cao tốc để chuyển sang cửa khác hoặc trường hợp tài xế đủ điều kiện đi qua trạm nhưng barie không mở hoặc lỗi mạng... khi đó lỗi không thuộc về người điều khiển phương tiện, đồng nghĩa với việc không có căn cứ để xem xét xử phạt vi phạm hành chính đối với họ trong những tình huống nêu trên. Ngoài ra, nếu có thiệt hại xảy ra do lỗi hệ thống thu phí điện tử không dừng, gây hậu quả như ùn tắc giao thông, ảnh hưởng đến công việc hay các nhu cầu cá nhân khác của người điều khiển phương tiện, thì có thể phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Phía đơn vị trực tiếp quản lý, vận hành hệ thống thu phí cũng như người trực tiếp gây ra sự cố, hỏng hóc kỹ thuật thuộc đơn vị này đều có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các bị hại do sự cố xảy ra, nếu chứng minh được sự cố trong vận hành hệ thống gây ra thiệt hại thực tế cho họ.
Do đó, để khuyến khích người dân sử dụng dịch vụ ETC, trước hết các nhà cung cấp dịch vụ phải bảo đảm sự thuận tiện cho người sử dụng, đảm bảo hệ thống được vận hành ổn định, đồng thời nhanh chóng xử lý những bất cập, tránh gây bức xúc cho khách hàng. Ngược lại, người điều khiển phương tiện giao thông khi đi qua các trạm thu phí mà gặp sự cố cần hết sức bình tĩnh, chú ý quan sát. Nếu gặp sự cố cần chủ động liên hệ đến đường dây nóng để đơn vị quản lý, vận hành hệ thống kịp thời giải quyết, tránh tâm lý nóng vội mà vi phạm quy định của pháp luật, có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý không đáng có.
PV
Pháp luật quy định như thế nào về các căn cứ để trả hồ sơ điều tra bổ sung?
