Hiện tượng đang xảy ra: Từ bất ngờ đến bức xúc lan tỏa
Chỉ trong vài ngày qua, thông báo của Ban quản lý (BQL) tổ hợp chung cư HH Linh Đàm (phường Hoàng Liệt) về việc tạm dừng tiếp nhận xe máy điện và xe đạp điện từ ngày 1/12/2025, đồng thời ngừng hoàn toàn từ 1/2/2026, đã gây chấn động cộng đồng. Với 12 tòa nhà cao tầng, hơn 9.000 căn hộ và dân số “vạn dân”, HH Linh Đàm là biểu tượng của đô thị hóa Hà Nội - nơi hầm để xe chỉ có một tầng, thiết kế từ hơn 20 năm trước, nay đã quá tải với hàng nghìn phương tiện. Lý do BQL đưa ra là rõ ràng: số lượng xe điện tăng vọt (hàng trăm chiếc chỉ trong vài tháng), vượt khả năng chịu tải, kèm theo rủi ro cháy nổ từ pin lithium-ion nếu chập điện, va chạm hoặc sạc không đúng quy cách. Trong không gian kín, khói độc từ đám cháy có thể lan nhanh, đe dọa tính mạng cư dân.
Hiện tượng này không xảy ra đơn lẻ. Tại tòa CT1 Thạch Bàn (phường Long Biên), BQL cũng thông báo tạm dừng tiếp nhận xe điện mới từ 20/12/2025, chuyển các xe hiện tại lên tầng 1 tạm thời. Trên mạng xã hội và các diễn đàn cư dân, dư luận bùng nổ với hàng nghìn bình luận: “Nhà nước khuyến khích xe xanh, chung cư lại cấm gửi - người dân biết đi bằng gì?” (từ một bài đăng trên X với hơn 60 lượt tương tác). Phản ứng đa chiều: Một bộ phận cư dân ủng hộ, lo ngại an toàn (“Hầm cũ kỹ, PCCC chưa đạt chuẩn, cháy là chết cả khu”), trong khi đa số bức xúc vì bất tiện (“Gia đình tôi vừa bán xe xăng mua xe điện cho con đi học, giờ gửi đâu?”). Một số cư dân khác lại chia sẻ trên các nhóm cư dân: “Xe điện tiện lợi, tiết kiệm, thân thiện môi trường, nhưng giờ phải đẩy xe bộ hành trăm mét ra bãi tự phát, mưa gió thì sao?”.
Sự việc nhanh chóng lan sang các chung cư khác, với các bài viết thu hút hàng chục nghìn lượt xem, phản ánh nỗi lo chung: Nếu không giải quyết, “khủng hoảng chỗ gửi xe” sẽ bùng phát khi Hà Nội chính thức hạn chế xe xăng theo lộ trình khu vực và thời gian từ ngày 01/7/2026.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Nhu cầu của người dân và doanh nghiệp: Cung không đủ cầu trong đô thị bùng nổ
Nhu cầu xe điện tại Hà Nội đang bùng nổ, phù hợp với xu hướng đô thị hóa. Theo khảo sát sơ bộ của Sở Xây dựng TP. Hà Nội, trong Vành đai 1 có khoảng 450.000 xe máy, chủ yếu xăng, nhưng từ 2025, hàng trăm nghìn hộ gia đình - đặc biệt ở chung cư đông dân - đang chuyển sang xe điện để tránh ùn tắc và ô nhiễm. Người dân như anh Đỗ Hùng Dũng (HH Linh Đàm, 6 năm cư trú) đánh giá cao xe điện vì “tiết kiệm 70% chi phí nhiên liệu, di chuyển linh hoạt trong ngõ hẹp”. Doanh nghiệp cũng hưởng lợi: VinFast, Selex Motors báo tăng 30% doanh số xe điện cá nhân từ quý III/2025, với mô hình đổi pin và sạc nhanh đang phổ biến. Tuy nhiên, hạ tầng bãi đỗ xe chung cư lại lạc hậu: Chỉ 0,16% quỹ đất dành cho giao thông tĩnh (thấp hơn chuẩn quy hoạch 3-4%), hầm xe cũ kỹ thiếu khu vực riêng cho xe điện, không có hệ thống thông gió, báo cháy chuyên dụng và hợp quy chuẩn của pháp luật về PCCC.
Từ góc nhìn doanh nghiệp, BQL chung cư đối mặt áp lực kép: Đầu tư nâng cấp hầm xe tốn kém (hàng trăm triệu đồng/tòa), nhưng phí dịch vụ gửi xe chỉ chiếm 10-15% ngân sách vận hành. Các gara, bãi đỗ ngoài trời tư nhân gần chung cư (như quanh Linh Đàm) đang “nóng” hơn, với giá tăng 20% chỉ trong tuần qua, nhưng vẫn thiếu chỗ và an toàn PCCC. Cư dân doanh nhân, như những người làm thương mại điện tử, cần xe điện để giao hàng nhanh, nhưng giờ phải “tiến thoái lưỡng nan”: Giữ xe xăng thì vi phạm lộ trình xanh, chuyển xe điện thì không có chỗ gửi.
Chính sách và lỗ hổng pháp lý: “Quản” thay vì “Cấm”
Chính sách của chính quyền Thủ đô rõ ràng ưu tiên xe điện: Nghị quyết số 57/2025/NQ-HĐND của HĐND TP. Hà Nội khuyến khích phương tiện năng lượng sạch (xe điện thuần túy PEV/BEV, pin nhiên liệu PFCEV) để giảm phát thải 50% vào 2030, với lộ trình cấm xe xăng kinh doanh trong Vành đai 1 từ 2026. Luật Nhà ở 2023 (Điều 144) quy định hầm để xe là tài sản chung, chủ đầu tư/BQL phải phục vụ nhu cầu cư dân mà không được từ chối phương tiện hợp pháp, trừ khi có văn bản từ cơ quan chức năng. Thông tư số 53/2024/TT-BGTVT của Bộ GTVT bổ sung tiêu chuẩn sạc xe điện tại chung cư, yêu cầu khu vực riêng và PCCC đạt chuẩn.
Tuy nhiên, lỗ hổng pháp lý lộ rõ: Không có quy định cụ thể về trách nhiệm tài chính nâng cấp hầm xe cũ (nhiều chung cư xây trước 2010 chưa có tiêu chuẩn sạc), dẫn đến BQL “tự quyết” cấm để tránh rủi ro. Luật sư Diệp Năng Bình (Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật) nhấn mạnh: “Pháp luật không cấm xe điện, cư dân có quyền gửi xe bình đẳng với xe xăng. Cấm là xâm phạm quyền sở hữu, có thể kiện ra tòa”. UBND phường Hoàng Liệt đã yêu cầu hủy lệnh cấm gửi xe điện tại Chung cư HH Linh Đàm, buộc BQL xây phương án bố trí chỗ gửi và kiểm tra PCCC định kỳ, nếu không sẽ chịu trách nhiệm pháp lý. Chuyên gia quản lý nhà nước như TS. Nguyễn Quang (quy hoạch đô thị bền vững) nhận định: “Nhà nước cần ‘quản’ thay vì ‘cấm’: Ban hành tiêu chuẩn sạc tại chung cư, hỗ trợ quỹ bảo trì từ ngân sách, xã hội hóa đầu tư trạm sạc công cộng”. Nếu không, chính sách xanh của chính quyền sẽ gây ra hiện tượng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”, đẩy gánh nặng lên vai người dân.
Tương quan cung - cầu và xu hướng đô thị: Hướng tới giải pháp bền vững
Trong giai đoạn đô thị Hà Nội bùng nổ (dân số các phường nội đô Vành đai 1 là 600.000 người, xe máy tăng 5%/năm), cung hạ tầng đỗ xe (chỉ 10% chỗ có sạc) không đáp ứng cầu xe điện (dự kiến tăng 40% đến 2026). Xu hướng toàn cầu - như Trung Quốc với 200 thành phố cấm xe xăng và “parking hub” riêng cho xe điện - cho thấy cần mô hình lai: Bãi đỗ tập trung quanh chung cư, trạm sạc công cộng tại vỉa hè (Hà Nội dự kiến 10% chỗ đỗ có sạc đến 2026). Doanh nghiệp như TNG (Vận tải số Trí Nam) đang thí điểm 5.000 xe đạp điện công cộng từ 1/12/2025, giảm áp lực cá nhân hóa.
Các chuyên gia quản lý nhà nước như ông Phan Trường Thành (Sở Xây dựng Hà Nội) kêu gọi: “Rà soát toàn bộ bãi đỗ Vành đai 1, ưu tiên xã hội hóa đầu tư để doanh nghiệp tham gia mà không tăng phí cư dân”. Nếu giải quyết tốt, hiện tượng này sẽ là “cú hích” thúc đẩy đô thị xanh; ngược lại, nó sẽ làm chậm lộ trình Net Zero 2050.
Kết luận: Thời điểm để hành động
Vụ việc tại HH Linh Đàm không chỉ là “cơn bão” thời sự mà còn là lời cảnh tỉnh về sự bất đồng bộ giữa chính sách và thực tiễn. Người dân cần chỗ gửi xe an toàn, doanh nghiệp đòi hỗ trợ tài chính, còn nhà nước phải lấp lỗ hổng pháp lý để “quản lý thông minh”. Là các luật gia, chúng ta không chỉ bảo vệ quyền lợi mà còn thúc đẩy đối thoại: BQL nên tổ chức họp cư dân, cơ quan chức năng ban hành hướng dẫn cụ thể về sạc pin xe điện tại chung cư. Chỉ khi cung - cầu hài hòa, Hà Nội mới thực sự là đô thị xanh - nơi xe điện không phải “vô gia cư”.
LÊ HÙNG
