Theo quy định tại khoản 1 Điều 281 BLTTHS về tạm đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm thì:
1. Thẩm phán chủ toạ phiên toà ra quyết định tạm đình chỉ vụ án khi thuộc một trong các trường hợp:
a) Có căn cứ quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 Điều 229 của Bộ luật này;
b) Không biết rõ bị can, bị cáo đang ở đâu mà đã hết thời hạn chuẩn bị xét xử; trường hợp này phải yêu cầu Cơ quan điều tra ra quyết định truy nã bị can, bị cáo trước khi tạm đình chỉ vụ án. Việc truy nã bị can, bị cáo được thực hiện theo quy định tại Điều 321 của Bộ luật này.
c) Chờ kết quả xử lý văn bản pháp luật mà Toà án kiến nghị.
Ngoài ra, theo quy định khoản 1 Điều 330 BLTTHS về tính chất của xét xử phúc thẩm thì:
1. Xét xử phúc thẩm là việc Toà án cấp trên trực tiếp xét xử lại vụ án hoặc xét lại quyết định sơ thẩm mà bản án, quyết định sơ thẩm đối với vụ án đó chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo hoặc kháng nghị.
Tuy nhiên, BLTTHS lại không quy định các căn cứ để ra quyết định tạm đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử phúc thẩm. Thực tế hiện nay, sẽ áp dụng tin thần các căn cứ ở giai đoạn sơ thẩm để ra quyết định tạm đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử phúc thẩm như sau:
Thứ nhất, khi có kết luận giám định tư pháp xác định bị cáo mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bệnh tâm thần. Đối với trường hợp này, khi nhận hồ sơ vụ án từ Toà án cấp sơ thẩm chuyển sang mà phát hiện bị cáo không có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc mắc bệnh hiểm nghèo thì Toà án cấp phúc thẩm phải trưng cầu giám định pháp y. Khi có kết quả giám định pháp y mà phát hiện bị cáo mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bệnh tâm thần thì Thẩm phán sẽ ra quyết định tạm đình chỉ vụ án.
Thứ hai, có kháng cáo hoặc kháng nghị về các quyết định trưng cầu giám định, định giá tài sản. Toà án sẽ tự mình hoặc theo đề nghị của những người tham gia tố tụng khác ra văn bản yêu cầu trưng cầu giám định, định giá tài sản, tuy nhiên đã hết thời hạn chuẩn bị xét xử mà chưa có kết quả. Trường hợp này, Thẩm phán phải ra quyết định tạm đình chỉ, việc giám định, định giá tài sản vẫn tiếp tục được tiến hành cho đến khi có kết quả.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Thứ ba, đã hết thời hạn chuẩn bị xét xử mà không biết rõ bị cáo đang ở đâu. Trường hợp này, Thẩm phán phải ra quyết định tạm đình chỉ, áp dụng quy định tại khoản 4 Điều 9 của Thông tư liên tịch số 13/2012/TTLT/BCA-BTP-VKSNDTC-TANDTC ngày 09/10/2012 về truy nã như sau: “Khi nhận được văn bản của Tòa án yêu cầu truy nã bị can, bị cáo, Cơ quan điều tra ra ngay quyết định truy nã và gửi thông báo quyết định truy nã theo đúng quy định tại Điều 161 BLTTHS và hướng dẫn tại Điều 6 Thông tư liên tịch này. Nếu hết thời hạn 01 tháng, kể từ ngày có công văn yêu cầu mà việc truy nã vẫn chưa có kết quả thì Cơ quan điều tra ra quyết định truy nã phải thông báo cho Tòa án biết để Tòa án ra quyết định đưa vụ án ra xét xử vắng mặt người bị truy nã theo điểm a khoản 2 Điều 187 BLTTHS”.
Thứ tư, Tòa án phát hiện và kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét, sửa đổi các quy định của pháp luật trái với Hiến pháp, luật và các văn bản pháp luật khác. Thẩm phán ban hành quyết định tạm đình chỉ vụ án trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, đó là khi chờ kết quả xử lý văn bản pháp luật mà Tòa án kiến nghị để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể có liên quan thì cần phải tạm đình chỉ vụ án trong thời gian chờ kết quả trả lời của cấp có thẩm quyền.
Vì vậy, việc Thẩm phán ban hành các quyết định tạm đình vụ án trong giai đoạn xét xử phúc thẩm thường vận dụng các quy định tại khoản 1 Điều 281 BLTTHS là chưa phù hợp. Mỗi một giai đoạn tố tụng đều có tính chất riêng, trong khi các giai đoạn tố tụng khác đều được quy định các căn cứ để cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định tạm đình chỉ, riêng giai đoạn xét xử phúc thẩm không được quy định cụ thể.
Từ những phân tích trên, tác giả kiến nghị phải bổ sung điều luật: Tạm đình chỉ vụ án trước Điều 348 ở Chương XXII Xét xử phúc thẩm như đối với ở giai đoạn xét xử sơ thẩm hoặc phải quy định tạm đình chỉ ở phần những quy định chung tại Chương XX của giai đoạn xét xử để đảm bảo áp dụng một cách thống nhất.
PHẠM VĂN PHƯƠNG
Toà án Quân sự Quân khu 7
