Nội dung vụ án
Các nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Vinh và bà Nguyễn Thị Bê cho biết: Cha mẹ các bà là ông Nguyễn Văn Thái (mất năm 1988) và bà Dương Lan (mất năm 2002) không để lại di chúc, có 03 người con chung là Nguyễn Thị Vinh, Nguyễn Thị Bê và Nguyễn Ngọc Điệp. Khi còn sống ông Thái và bà Lan khai khẩn, tạo lập được 20 công đất, gồm 04 công tại phường Hưng Thạnh và 16 công tại số 44/4 Khu vực Thạnh Mỹ, phường Lê Bình, quận Cái Răng, trên đất này có căn nhà của bà Lan.
Năm 1974, ông Thái, bà Lan đã chia đất cho các con, cháu gồm: Bà Vinh 04 công tại Khu vực 6, phường Hưng Thạnh; bà Bê và bà Điệp mỗi người được 04 công tại Khu vực Thạnh Mỹ; cho cháu Nguyễn Thành 02 công. Đối với 04 công đất, bà Bê được chia, thì bà Lan đã lấy lại 01 công để cho cháu tên Út và bà Bê đã bán 03 công còn lại cho bà Điệp. Phần 04 công đất bà Điệp được chia, thì bà Lan cũng lấy lại 01 công chia cho cháu tên Út. Năm 1971, bà Điệp về nhà chồng sinh sống, đến năm 1977 bà cùng ông Chương về phần đất trên để sinh sống.
Sau khi ông Thái mất năm 1988, bà Lan vẫn sống tại căn nhà số 44/4 Khu vực Thạnh Mỹ trên. Năm 1996 bà Điệp, ông Chương dỡ căn nhà trên của bà Lan và cất lại nhà như hiện nay để ở và cất một nhà chòi kế bên để bà Lan ở, năm 1999 bà Lan qua ở chung nhà với gia đình ông Chương, bà Điệp cho đến năm 2002 bà Lan mất.
Nay bà Bê và bà Vinh yêu cầu chia di sản của ông Thái, bà Lan để lại tại các thửa đất số 20, 70 và 64 nói trên, không yêu cầu phần nhà. Do ông Chương, bà Điệp đã chia đất cho người khác sử dụng và họ đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nên các nguyên đơn chỉ yêu cầu các bị đơn cùng những người được chia đất phải liên đới trả lại phần di sản bằng giá trị cho các nguyên đơn theo pháp luật.
Với nội dung nêu trên, tại Bản án sơ thẩm số 28/2015/DSST ngày 29/9/2015 của Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ đã tuyên:
- Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của các nguyên đơn bà Nguyễn Thị Vinh, Nguyễn Thị Bê về việc chia thừa kế quyền sử dụng đất do cụ Dương Lan chết để lại.
Buộc Ông Chương, bà Điệp, ông Đạt có trách nhiệm chia gíá trị di sản thừa kế cho bà Nguyễn Thị Vinh được nhận số tiền là 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng) và bà Nguyễn Thị Bê được nhận số tiền là 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng).
- Chấp nhận yêu cầu của người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan.
Ổn định quyền sử dụng diện tích đất đang sử dụng theo giấy chứng nhận cho bà Lê Thị Ngọc Nhị, bà Lê Thanh Trang, bà Nguyễn Thị Út.
Không đồng ý với bản án sơ thẩm, nguyên đơn, bị đơn và người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan đều kháng cáo.
Tại Bản án phúc thẩm số 72/2016/DSPT ngày 28/4/2016 Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ quyết định sửa một phần bản án sơ thẩm:
- Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Nguyễn Thị Vinh và bà Nguyễn Thị Bê về việc chia thừa kế quyền sử dụng đất do cụ Dương Lan để lại.
Buộc ông Lê Văn Chương, bà Nguyễn Ngọc Điệp và ông Lê Phước Đạt có trách nhiệm chia giá trị di sản thừa kế cho bà Nguyễn Thị Vinh được nhận số tiền là 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng) và bà Nguyễn Thị Bê được nhận số tiền là 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng).
Kể từ ngày bà Nguyễn Thị Vinh và bà Nguyễn Thị Bê có đơn yêu cầu thi hành án, nếu chậm thanh toán số tiền trên thì ông Lê Văn Chương, bà Nguyễn Ngọc Điệp và ông Lê Phước Đạt còn phải chịu tiền lãi theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định, tương ứng với số tiền và thời gian chậm trả.
- Chấp nhận yêu cầu của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Ổn định quyền sử dụng diện tích đất đang sử dụng theo giấy chứng nhận cho bà Lê Thị Ngọc Nhị, bà Lê Thanh Trang và ông Lê Phước Đạt.
Sau khi bản án phúc thẩm tuyên, ngày 07/11/2016 Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ có Quyết định số 40/QĐPT sửa đổi, bổ sung bản án phúc thẩm với nội dung:
“1. Tại phần quyết định của bản án tại dòng thứ 15 từ trên xuống của trang số 11 đã ghi:
Buộc ông Lê Văn Chương, bà Nguyễn Ngọc Điệp và ông Lê Phước Đạt có trách nhiệm chia giá trị di sản thừa kế cho bà Nguyễn Thị Vinh được nhận số tiền là 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng) và Nguyễn Thị Bê được nhận số tiền 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng)".
Quyết định số 40/QĐPT ngày 07/11/2016 của Toà án nhân dân thành phố Cần Thơ.
Việc thiếu sót nay được bổ sung như sau:
“Buộc ông Lê Văn Chương, bà Nguyễn Ngọc Điệp và ông Lê Phước Đạt có trách nhiệm liên đới chia giá trị di sản thừa kế cho bà Nguyễn Thị Vinh được nhận số tiền là 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng) và Nguyễn Thị Bê được nhận số tiền 1.313.000.000 đồng (Một tỉ ba trăm mười ba triệu đồng).
2. Những phần khác của bản án giữ nguyên”.
Như vậy từ chỗ bản án không có hai từ “liên đới” được sửa đổi, bổ sung thêm hai từ này.
Nhận thấy việc sửa đổi, bổ sung bản án không đúng quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, ngày 14/12/2016, Chánh án Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ Nguyễn Thanh Thiên trong phạm vi thẩm quyền đã có Công văn số 607/2016/CV.TATP đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm với Quyết định số 40/QĐPT ngày 07/11/2016 của Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ.
Công văn số 607/2016/CV.TATP đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm với Quyết định số 40/QĐPT ngày 07/11/2016 của Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ.
Ngày 06/11/2018, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh có Quyết định kháng nghị số 182/QĐ.KNGĐT-VKS-DS đề nghị Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh hủy bản án dân sự phúc thẩm, Quyết định đính chính của Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ, hủy bản án dân sự sơ thẩm của Tòa án nhân dân quận Cái Răng.
Ngày 04/3/2019, Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh có Quyết định giám đốc thẩm số 43/2019/DS-GĐT không chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh, giữ nguyên Bản án phúc thẩm số 72/2016/DSPT ngày 28/4/2016 của Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ (bản án không có hai từ “liên đới”). Do các đương sự phản đối quyết liệt, ngày 07/7/2021, Chủ tọa phiên tòa, thẩm phán Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh đã ký ban hành Quyết định số 03/QĐ-SĐBS, theo đó sửa chữa, bổ sung quyết định giám đốc thẩm, thêm vào cụm từ “giữ nguyên bản án dân sự phúc thẩm số 72/2016/DSPT ngày 28/4/2016 của Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ, có sửa chữa, bổ sung bằng Quyết định sửa chữa, bổ sung bản án phúc thẩm số 40/QĐPT ngày 07/11/2016 của Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ” (tức có thêm từ “liên đới”).
Không đồng ý với quyết định giám đốc thẩm và quyết định sửa đổi, bổ sung, ông Lê Văn Chương và Lê Phước Đạt có đơn khiếu nại giám đốc thẩm gửi Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao.
Ngày 04/8/2021, Tòa án nhân dân Tối cao có Thông báo số 625/TB-TA không chấp nhận đơn, như vậy bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân quận Cái Răng có hiệu lực pháp luật.
Phát sinh tình tiết mới
Sau khi có trả lời của Tòa án nhân dân Tối cao, Cục Thi hành án dân sự thành phố Cần Thơ đưa bản án ra thi hành án, kê biên bán đấu giá phần đất mà bản án sơ thẩm đã giao cho ông Lê Phước Đạt, bà Lê Thị Ngọc Nhị và bà Lê Thanh Trang. Khi đo đạc lại để bán đấu giá thì diện tích đất không đúng với bản án tuyên đã có hiệu lực pháp luật nhưng cơ quan thi hành án vẫn tiến hành bán đấu giá. Bà Trần Y Phụng đã trúng đấu giá và hoàn thành nghĩa vụ thanh toán tiền. Tiến hành đo đạc lại để bàn giao cho người trúng đấu giá thì diện tích có sự chênh lệch, nên cơ quan thi hành án dân sự không bàn giao được, phát sinh tranh chấp mới.
Tòa án nhân dân quận Cái Răng thụ lý vụ án chấp hành viên kiện Công ty đấu giá hợp danh Dũng Trung Nam để “hủy hợp đồng bán đấu giá”, bà Trần Y Phụng, bị đơn có yêu cầu phản tố yêu cầu thi hành án dân sự thành phố cần Thơ phải bàn giao đất hoặc bồi thường thiệt hại.
Bất ngờ chấp hành viên Cục Thi hành án dân sự thành phố cần Thơ rút đơn khởi kiện, bị đơn Trần Y Phụng rút đơn yêu cầu phản tố, Tòa án nhân dân quận Cái Răng đã ban hành Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 10/2025/QĐST-DS ngày 13/3/2025.
Càng bất ngờ hơn, sau khi đã rút đơn kiện chấp hành viên Cục Thi hành án dân sự thành phố Cần Thơ khởi kiện lại và Tòa án nhân dân quận Cái Răng nay là Tòa án nhân dân khu vực 3 - Cần Thơ tiếp tục thụ lý lại vụ án theo Thông báo số 155/TBTL-DSST ngày 24/4/2025.
Như vậy, sau 10 năm chỉ vì hai chữ “liên đới” bổ sung của Tòa án nhân dân thàng phố Cần Thơ và Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh bản án chẳng những khó thi hành mà còn phát sinh tranh chấp mới mà hệ lụy là chưa biết đến bao giờ kết thúc.
Được biết, ông Lê Phước Đạt đã có đơn đề nghị tái thẩm gửi Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao xem xét để kháng nghị hủy tất cả các bản án, quyết định của Tòa án nhân dân quận Cái Răng, Tòa án nhân dân thành phố Cần Thơ, Tòa án nhân dân Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh để giải quyết lại vụ án theo thủ tục chung.
Thiết nghĩ, một bản án dân sự khi tuyên trách nhiệm liên đới cần phải tuyên rõ mỗi người phần chịu trách nhiệm theo kỷ phần, mặt khác nếu một trong số những người liên đới thực hiện nghĩa vụ thanh toán thì cũng phải tuyên những người còn lại có trách nhiệm hoàn trả cho người đã thực hiện nghĩa vụ thanh toán để bản án khi có hiệu lực cơ quan thi hành án dân sự thi hành được mà không phát sinh các tranh chấp mới.
