Đề xuất bỏ ‘rào cản’ về nhập hộ khẩu thường trú ở các thành phố lớn

(LSO) - Chính phủ muốn bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương nhưng một số đại biểu Quốc hội lại không đồng tình.

Sáng ngày 12/5, Ủy ban Pháp luật họp phiên toàn thể lần thứ 28, thẩm tra về dự án Luật Cư trú (sửa đổi). Một trong những nội dung được nhiều đại biểu thảo luận liên quan đến đề xuất bỏ điều kiện đăng ký thường trú (ĐKTT) vào các thành phố trực thuộc trung ương của Chính phủ.

Có chỗ ở hợp pháp thì được đăng ký thường trú

Theo Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc, hiện Luật Cư trú quy định các điều kiện riêng đối với việc ĐKTT vào thành phố trực thuộc trung ương nhằm hạn chế tình trạng di dân từ nông thôn đến các thành phố lớn nhưng không thực sự phát huy hiệu quả.

Thực tế, tình trạng gia tăng dân số cơ học, di dân từ các tỉnh, nông thôn đến các thành phố lớn, thành phố trực thuộc trung ương làm việc, sinh sống vẫn rất cao. Vì không có hộ khẩu nên họ và gia đình gặp nhiều khó khăn trong học tập, lao động, cũng như thụ hưởng các dịch vụ xã hội.

Theo Bộ Công an, số người đăng ký tạm trú và không ĐKTT, tạm trú nhưng thường xuyên sinh sống tại các TP trực thuộc trung ương chiếm gần 23% dân số tại các TP này. “Việc quy định riêng các điều kiện ĐKTT ở các TP trực thuộc trung ương đã ảnh hưởng đến quyền tự do cư trú của công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013” - Thứ trưởng Ngọc nói.

Từ những bất cập trên, Chính phủ thống nhất bỏ các quy định riêng về điều kiện ĐKTT tại thành phố trực thuộc trung ương. Việc ĐKTT tại tỉnh và các thành phố trực thuộc trung ương là như nhau, được áp dụng chung, thống nhất trên toàn quốc. Cụ thể, công dân có chỗ ở hợp pháp ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nào thì được ĐKTT tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đó.

Để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, dự thảo luật cũng bãi bỏ khoản 3, khoản 4 Điều 19 Luật Thủ đô (quy định về điều kiện ĐKTT ở thủ đô).

Không đồng tình đề xuất bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố lớn.

Trong phiên thẩm tra dự án Luật Cư trú của Uỷ ban Pháp luật đã ghi nhận nhiều ý kiến góp ý liên quan tới việc đề xuất "bỏ điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc trung ương" (Điều 21).

Theo quy định hiện hành, người dân muốn đăng ký thường trú vào huyện, thị xã thuộc thành phố trực thuộc Trung ương phải có thời gian tạm trú tại thành phố đó từ một năm trở lên, trường hợp đăng ký thường trú vào quận thì từ hai năm trở lên.

Cụ thể, ở Hà Nội, nếu đăng ký vào quận nội thành thực hiện theo quy định của Luật Thủ đô với quy định tạm trú từ ba năm trở lên...

Chính phủ cho rằng, chính sách này tác động đến quyền, lợi ích của một bộ phận công dân đang sinh sống, làm việc tại các thành phố lớn nhưng chưa đủ điều kiện đăng ký thường trú; chưa thực sự hiệu quả trong việc giảm di dân, tăng dân số cơ học nên đề nghị bãi bỏ, không quy định trong dự thảo luật trình Quốc hội.

Không đồng tình, đại biểu Đào Tú Hoa cho rằng điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc Trung ương cần phải bảo đảm thực hiện đúng quy định của Luật Ban hành văn bản Quy phạm pháp luật, phù hợp với hệ thống pháp luật.

"Quy định như vậy là mâu thuẫn với Luật Thủ đô. Đây là việc rất lớn, không chỉ ảnh hưởng đến điều kiện sinh sống, làm việc, học tập của người dân mà còn ảnh hưởng an ninh trật tự của thành phố", bà nói.

Cùng chung thắc mắc, đại biểu Leo Thị Lịch cũng đề nghị Chính phủ phân tích rõ hơn tác động tiêu cực về mặt xã hội của giải pháp này. Bà e ngại các thành phố trung ương sẽ tăng dân số cơ học, từ đó gia tăng áp lực lên hệ thống giáo dục, y tế, các dịch vụ công khác... Trong khi đó, Hà Nội và TP. HCM đang bị quá tải về dịch vụ công.

Cho rằng việc quản lý thường trú tại các thành phố lớn đang có nhiều bất cập, đại biểu Phạm Văn Hoà thông tin, Uỷ ban Pháp luật đi giám sát tại Thủ đô Hà Nội thấy dân số cơ học của Hà Nội rất đông. "Những người này không đăng ký thường trú, nhưng họ vẫn cư trú tại Hà Nội, thậm chí là từ đời này sang đời khác", ông nói và nhấn mạnh, tình trạng tương tự cũng diễn ra ở những thành phố lớn khác.

"Nếu Luật có hiệu lực thi hành, chính quyền địa phương sẽ phải tăng cường những điều kiện cần thiết để bảo đảm người dân được hưởng thụ những gì mà chính sách nhà nước đưa ra", ông Hoà nói.

Một số đại biểu lại đồng tình với đề xuất bỏ điều kiện riêng đăng ký thường trú tại các thành phố trực thuộc Trung ương. Ông Nguyễn Thanh Hồng cho rằng, không nên đặt ra chế độ riêng biệt vì quản lý nhà nước, quản lý dân cư phải thống nhất. Việc đặt ra các điều kiện trong việc nhập cư ít nhiều tạo tâm lý kỳ thị trong một bộ phận người dân, chưa kể làm phức tạp thêm về một số vấn đề về quản lý an ninh trật tự, tội phạm, an toàn giao thông...

"Trong xu thế xã hội hiện nay, người dân không còn ưu tiên lựa chọn nơi cư trú là nội đô và các thành phố trực thuộc Trung ương. Tôi dự báo thời gian tới sẽ có xu hướng dịch chuyển ngược lại, nhất là trong tình trạng dịch bệnh như hiện nay", ông Hồng nhận xét.

Trước đó, tờ trình của Chính phủ cho biết, mặc dù có quy định hạn chế nhưng hiện nay có khoảng 3,5 triệu người tạm trú tại các thành phố trực thuộc trung ương. Người dân có quyền do đi lại, có công ăn việc làm, đến những nơi có nhu cầu lao động phù hợp với trình độ, kinh nghiệm.

Do tính cấp thiết, Chính phủ đã đề nghị bổ sung dự án Luật Cư trú (sửa đổi) vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2020. Sau khi thảo luận, Thường vụ Quốc hội đồng ý trình dự Luật tại kỳ họp 9, khai mạc cuối tháng 5 và thông qua tại kỳ họp cuối năm nay.

LÂM HOÀNG (t/h)