Khắc phục hậu quả là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Cựu Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh bị đề nghị 4-5 năm tù sau khi nộp lại 14 tỉ

Tiếp tục phiên xét xử vụ án “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; đưa hối lộ; nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Ban Quản lý Dự án công trình xây dựng y tế thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh, Công ty Cổ phần tiến bộ quốc tế (AIC) và các đơn vị liên quan, sáng 30/10, phiên tòa diễn ra với các nội dung thẩm vấn tại tòa.

Theo đó, tại phần luận tội, căn cứ vào kết quả xét hỏi công khai tại phiên tòa và các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, đại diện Viện Kiểm sát đã phát biểu quan điểm về vụ án và đề nghị mức án đối với các bị cáo.

Trong đó đáng chú ý, sau khi xem xét những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, đại diện Viện Kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử tuyên phạt bị cáo Nguyễn Nhân Chiến, Cựu Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh mức án 4 – 5 năm tù về tội “Nhận hối lộ”.

Mức án mà Viện Kiểm sát đề nghị với Cựu Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh là nhẹ hơn khung truy tố. Cụ thể, hiện nay tại khoản 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tội “Nhận hối lộ”. Theo đó, phạm tội mà của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1 tỉ đồng trở lên thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

Theo kết luận điều tra, vì động cơ vụ lợi, ông Chiến thống nhất chủ trương tạo điều kiện cho nhóm Công ty AIC của bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn và Lã Tuấn Hưng (nhóm Công ty Sông Hồng) phân chia 6 gói thầu mua sắm trang thiết bị ở 6 bệnh viện tuyến huyện. Ông Chiến hưởng lợi bất chính 14 tỉ đồng, gồm 4 tỉ đồng nhận hối lộ của AIC và Công ty Sông Hồng; 10 tỉ đồng là quà biếu của bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn vào các dịp lễ, Tết hằng năm, giai đoạn 2014 - 2020.

Theo đó, vợ cựu Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh Nguyễn Nhân Chiến đã nộp số tiền 14 tỉ đồng để khắc phục hậu quả cho chồng. 

Khắc phục hậu quả là tình tiết giảm nhẹ đáng kể trách nhiệm hình sự

Trao đổi về một số vấn đề pháp lý liên quan đến việc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong trường hợp này, Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết: Đối với các vụ án về kinh tế và tham nhũng, việc bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả là yếu tố quan trọng để xác định mức độ nhận thức của bị can, bị cáo, giảm bớt thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra, là yếu tố quan trọng khi Tòa án quyết định mức hình phạt đối với từng bị cáo. 

Bộ luật Hình sự quy định rõ tình tiết người phạm tội tự nguyện bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả là tình tiết giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự. Việc bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả không chỉ làm giảm bớt thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra đối với xã hội mà còn thể hiện thái độ ăn năn hối cải, nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của người phạm tội.

Pháp luật Việt Nam quy định rất mở rộng việc áp dụng tình tiết người phạm tội tự nguyện bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả. Theo đó, bị can, bị cáo có thể tự mình bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả hoặc nhờ người thân thích thay mình bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả. Việc bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả có thể được thực hiện một lần hoặc nhiều lần, có thể sẵn sàng bồi thường bất kỳ lúc nào cũng có thể được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Việc người phạm tội tự mình sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả hoặc thông qua người bào chữa, người tiến hành tố tụng thông báo cho gia đình người thân để họ thay mình tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đáng kể quy định tại điểm b, khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự.

Còn trường hợp bị can, bị cáo không yêu cầu mà người thân thích tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả thay cho người phạm tội thì tình tiết này cũng có thể được xem xét là tình tiết giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự được quy định tại khoản 2, Điều 51 Bộ luật Hình sự. 

Luật sư Cường phân tích, về nguyên tắc, khi xác định bị cáo có tội, Tòa án sẽ lựa chọn loại hình phạt và mức hình phạt phù hợp đối với từng bị cáo trên cơ sở yếu tố nhân thân và yếu tố hành vi. Hình phạt sẽ tương xứng với tính chất mức độ hành vi, tương xứng với nhân thân và tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ đối với từng bị cáo. Tòa án sẽ xử lý nghiêm đối với các bị cáo tái phạm, tái phạm nguy hiểm, không nhận thức được hành vi của mình, gây khó khăn cho cơ quan tiến hành tố tụng trong việc phát hiện xử lý tội phạm. Đồng thời, sẽ khoan hồng, có mức hình phạt giảm nhẹ phù hợp đối với các bị cáo đã nhận thức được hành vi của mình, vai trò thứ yếu, giúp sức, đã tự nguyện bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả,...

Khi quyết định hình phạt, Tòa án cũng sẽ cân nhắc đến yếu tố công và tội theo tinh thần có công thì thưởng, có tội thì phạt. Với người có nhiều công lao thành tích, nhiều đóng góp cho xã hội thì sẽ được ghi nhận, được cân nhắc khi lượng hình. Nhân thân tốt, gia đình có công với cách mạng, có thành tích xuất sắc trong quá trình học tập, lao động là những yếu tố về nhân thân và các tình tiết giảm nhẹ đáng kể khi Tòa án xác định mức hình phạt.

Tại phiên tòa, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân cho biết bị cáo Nguyễn Nhân Chiến (khi thực hiện hành vi phạm tội là lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh) khi thực hiện hành vi phạm tội cũng mong muốn có nguồn tiền để đầu tư, mua sắm trang thiết bị y tế cho 6 bệnh viện tuyến huyện để khám, chữa bệnh cho nhân dân; xuất thân từ gia đình lao động, có nhân thân tốt, chưa có tiền án, tiền sự; quá trình điều tra, truy tố và tại phiên tòa, bị cáo đều thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong quá trình giải quyết vụ án; quá trình điều tra đã chủ động khai báo về số tiền được hưởng bất chính và đã vận động gia đình thay bị cáo nộp lại toàn bộ tiền hưởng lợi bất chính. Quá trình công tác có nhiều thành tích xuất sắc; cơ quan tiến hành tố tụng nhận được nhiều đơn xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo do các cơ quan, đơn vị, cá nhân nơi bị cáo đã từng công tác.

Bên cạnh đó, trong giai đoạn công tác, bị cáo đã để lại nhiều dấu ấn đậm nét thể hiện qua các chỉ số ấn tượng trong lĩnh vực kinh tế, xã hội của tỉnh như: Về kinh tế có nhiều chỉ tiêu nằm trong nhóm dẫn đầu của cả nước như giá trị sản xuất công nghiệp xếp thứ 2 toàn quốc... Đặc biệt, khi giữ cương vị lãnh đạo, bị cáo ghi được dấu ấn đậm nét trong lòng cán bộ, nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước như một lãnh đạo sát sao và quyết liệt, có tầm nhìn chiến lược và luôn vì sự phát triển chung.