Với khách hàng, đó có thể là hợp đồng dịch vụ pháp lý, giấy ủy quyền tham gia tố tụng hoặc giao dịch, thư tư vấn, báo cáo pháp lý, hay thông báo tiến độ và kết quả công việc. Khi tham gia tố tụng tại Tòa án hoặc Trọng tài, luật sư soạn đơn khởi kiện, đơn phản tố, bản tự khai, luận cứ, ý kiến pháp lý, đơn kháng cáo, cũng như các đơn đề nghị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời hoặc miễn, giảm án phí. Trong quan hệ với cơ quan Nhà nước, các văn bản như công văn kiến nghị, đơn khiếu nại, tố cáo, đơn yêu cầu cung cấp thông tin hay văn bản đề nghị thi hành án được sử dụng thường xuyên. Ngoài phạm vi tố tụng, luật sư còn tham gia soạn thảo hợp đồng dân sự, thương mại, lao động, đầu tư, nội quy và điều lệ doanh nghiệp, biên bản làm việc, hòa giải, thỏa thuận dàn xếp, thư cảnh báo hay thư yêu cầu thực hiện nghĩa vụ. Đồng thời, luật sư cũng không ngừng nghiên cứu, viết bài pháp lý, chuyên đề, tham luận hội thảo, cũng như biên soạn tài liệu đào tạo cho học viên và cộng sự.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Chính vì vậy, trong hành nghề luật sư, nói hay thôi chưa đủ. Quan trọng hơn cả là viết chắc, viết đúng và viết có sức nặng. Một văn bản gửi đi, dù là công văn, đơn từ hay bản kiến nghị, đều phải hội đủ hai yếu tố: vừa mềm mỏng gợi mở, vừa cứng rắn ràng buộc.
Muốn đạt được điều đó, văn bản luật sư thường được xây dựng theo 05 bước:
Mở đầu – Định hướng: Luật sư cần lời chào trang trọng, nhắc lại bối cảnh sự việc và thể hiện tinh thần thiện chí. Cách mở như vậy không chỉ tạo sự tôn trọng mà còn gợi mở một hướng giải quyết trong hòa khí, giúp văn bản dù mang tính pháp lý nhưng vẫn giữ được tính đối thoại.
Nội dung – Căn cứ và yêu cầu: Đây chính là nền tảng để đưa ra yêu cầu một cách cụ thể, rõ ràng và kèm theo thời hạn thực hiện. Khi căn cứ và yêu cầu được trình bày mạch lạc, người nhận sẽ hiểu rõ “phải làm gì và tại sao”, tránh những suy diễn hoặc chần chừ trong việc thực hiện.
Ràng buộc – Trách nhiệm pháp lý: Đây là yếu tố khiến văn bản không dừng lại ở mức “đề nghị” mà trở thành trách nhiệm bắt buộc. Chính sự ràng buộc này giúp gia tăng tính nghiêm túc và buộc người nhận phải cân nhắc kỹ lưỡng trước quyết định của mình.
Răn đe – Cảnh báo: Văn bản cần có tính răn đe, tức là khẳng định nếu không hợp tác, luật sư sẽ buộc phải áp dụng biện pháp pháp luật nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ. Sự cảnh báo rõ ràng này cho thấy sự kiên quyết, đồng thời nhấn mạnh tính pháp lý chặt chẽ của yêu cầu đã được đưa ra.
Kết thúc – Gợi mở giải pháp: Dù cứng rắn đến đâu, văn bản cũng cần lời kết nhẹ nhàng, thể hiện thiện chí hợp tác, nhắc nhở lợi ích của việc tuân thủ pháp luật. Đây là cách để vừa giữ thế chủ động, vừa mở đường cho bên kia một lối thoát danh dự. Đây chính là nghệ thuật dung hòa giữa kiên quyết và thiện chí trong giao tiếp pháp lý
Có thể nói, soạn thảo văn bản là một trong những kỹ năng quan trọng nhất của nghề luật sư. Mỗi công văn, đơn từ, bản luận cứ hay kiến nghị, nếu được viết chắc, đúng và có sức nặng, sẽ buộc cơ quan, tổ chức, cá nhân phải nghiêm túc phản hồi, đồng thời khẳng định uy tín và thương hiệu của luật sư. Bởi vậy, viết văn bản không chỉ đơn thuần là kỹ năng nghề nghiệp, mà còn là nghệ thuật – nghệ thuật dùng ngòi bút để bảo vệ công lý và nâng tầm giá trị nghề luật sư.
Luật sư TRẦN XUÂN TIỀN
Đoàn Luật sư TP. Hà Nội
