Người phụ nữ tại Thanh Hóa trở về sau 33 năm (khoảng từ năm 1992) cho biết, trước đó đã bị một người quen lừa bán sang Trung Quốc. Sau thời gian dài trở về đoàn tụ cùng gia đình, người này dự định sẽ trình báo cơ quan có thẩm quyền về hành vi của người quen đã bán mình cách đây hơn 30 năm. Sự việc đặt ra một số vấn đề pháp lý liên quan đến quy trình tiếp nhận thông tin tố giác tội phạm, thời hiệu xử lý thông tin của cơ quan điều tra.
Quy trình tiếp nhận thông tin tố giác và điều tra theo quy định
Luật sư Vũ Văn Khỏe, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết, quy trình tiếp nhận thông tin tố giác sẽ được thực hiện Điều 144, 145, 146 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Cụ thể, khi nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, cơ quan có thẩm quyền sẽ tiếp nhận và lập biên bản ở trường hợp này, cơ quan điều tra (CQĐT) hoặc Viện Kiểm sát sẽ tiếp nhận tin báo từ nạn nhân hoặc người có thông tin về vụ việc.
Tiếp đó, CQĐT phân loại và giải quyết, trong trường hợp pháp hiện các dấu hiệu phạm tội, CQĐT sẽ tiến hành xác minh.
Về thời hạn giải quyết thì trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, CQĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải kiểm tra, xác minh và ra các quyết định.
Trường hợp vụ việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng. Trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh trong thời hạn quy định nêu trên thì Viện trưởng Viện Kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện Kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng.
Chậm nhất là 05 ngày trước khi hết thời hạn kiểm tra, xác minh theo quy định nêu trên, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải có văn bản đề nghị Viện Kiểm sát cùng cấp hoặc Viện Kiểm sát có thẩm quyền gia hạn thời hạn kiểm tra, xác minh.
Cũng theo Luật sư, về quy trình điều tra xử lý thì trong trường hợp xác định có dấu hiệu của tội phạm, cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến hành xác minh thông tin, xác định danh tính người bị hại, thu thập tài liệu về vụ việc xảy ra.
Đồng thời, lấy lời khai của nạn nhân và nhân chứng (nếu có); tra cứu dữ liệu về đối tượng nghi vấn.
Nếu có đủ căn cứ, CQĐT ra quyết định khởi tố vụ án theo quy định của pháp luật.
Tố giác hành vi phạm tội hơn 30 năm trước như thế nào?
Theo Luật sư Hà Thị Khuyên, trong trường hợp nêu trên thì nạn nhân đã bị lừa bán sang Trung Quốc từ khoảng năm 1992. Căn cứ theo Điều 45 Bộ luật Hình sự 1985 về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, tại điểm b, khoản 2 Điều 115 tội "Mua bán phụ nữ để đưa ra nước ngoài" là tội phạm nghiêm trọng, sẽ có thời hiệu là 15 năm.
Do thời gian khoảng từ năm 1992 đến nay đã là 33 năm như vậy đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 1985.
Theo đó, dù có đủ chứng cứ, nhưng vì thời hiệu truy cứu đã hết, CQĐT có thể sẽ không khởi tố vụ án do đã hết thời hiệu. Tuy nhiên, nếu phát hiện nghi phạm vẫn tiếp tục có hành vi buôn bán người trong những năm sau đó, CQĐT có thể điều tra các vụ mới để truy tố. Trường hợp, cơ quan điều tra phát hiện có dấu hiệu của tội khác chưa hết thời hiệu (ví dụ: Cưỡng đoạt tài sản, Cố ý gây thương tích...), CQĐT vẫn có thể xử lý theo quy định; nếu hết thời hiệu của tội cũ nhưng mới phạm tội khác thì chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mới mà không truy cứu tội cũ và không áp dụng tình tiết tăng nặng.
